Một số khái niệm cơ bản về thiên tai, thảm họa, biến đổi khí hậu

(Trích từ tài liệu về phòng ngừa, giảm nhẹ rủi ro thiên tai và thích ứng với biến đổi khí hậu)

Hiểm họa

Là một sự kiện hoặc hiện tượng không bình thường có thể đe dọa đến tính mạng con người, tài sản, cơ sở vật chất, kinh tế xã hội và môi trường.

Các loại hiểm hoạ:

§Hiểm họa tự nhiên:Bão, Lũ lụt, Sạt lở đất, Hạn hán, Động đất, Sóng thần…

§Hiểm họa do con người gây ra: Ô nhiễm môi trường, rò rỉ khí độc, chiến tranh, khủng bố…

§Hiểm họa do tác động bởi các hoạt động của con người: Làm gia tăng tốc độ phát thải khí nhà kính (một nguyên nhân dẫn đến hiện tượng biến đổi khí hậu) như chặt phá rừng, đốt rừng để sản xuất; xây dựng các công trình cơ sở hạ tầng làm thay đổi, ngăn chặn dòng chảy của nước sông/suối, …

Thảm họa

Là sự phá vỡ nghiêm trọng hoạt động của một cộng đồng, gây ra những tổn thất về người, môi trường và vật chất trên diện rộng, và vượt quá khả năng, đối phó của cộng đồng bị ảnh hưởng nếu chỉ sử dụng các nguồn lực của cộng đồng đó

Cấp độ thảm họa được xác định theo hai cách: Cách 1: cấp 1, 2, 3 theo số lượng người bị thiệt hại; Cách 2: nhẹ, vừa, nặng.

Tình trạng dễ bị tổn thương do tác động của biến đổi khí hậu

Là mức độ mà một hệ thống (tự nhiên, xã hội, kinh tế) có thể bị tổn thương do BĐKH, hoặc không có khả năng thích ứng với những tác động bất lợi của biến đổi khí hậu.

Khả năng (ứng phó và thích nghi)

Là những nguồn lực, phương tiện và điểm mạnh tại các hộ gia đình và cộng đồng có thể giúp họ đối phó, chống chịu, phòng ngừa, ngăn ngừa, giảm nhẹ hoặc nhanh chóng phục hồi sau thảm họa.

Khả năng được nhận định ở trên nhiều góc độ

-Khả năng tiếp cận và kiểm soát các nguồn lực trong thời điểm bình thường, và trong thời điểm bất thường của thiên tai, khí hậu. Các nguồn lực này bao gồm

oNguồn lực tài chính, tín dụng

oTài nguyen thiên nhiên: đất, nước, không khí, rừng

oCơ sở vật chất, cơ sở hạ tầng, v.v.

oĐiều kiện kinh tế: các nguồn thu nhập, các nguồn chi sản xuất sinh hoạt,

oĐiều kiện phát triển con người: y tế, giáo dục, dân số

oĐiều kiện phát triển đời sống văn hóa xã hội: liên kết xã hội, văn hóa truyền thống, tôn giáo, …

-Khả năng tham gia quyết định trong các quy trình, quá trình xây dựng và phát triển của cộng đồng, quá trình xây dụng cơ chế, tổ chức thể chế, luật, và các chính sách, đặc biệt liên quan đến các khâu quản lý rủi ro thiên tai, khí hậu

-Thái độ và động cơ của cá nhân, đơn vị, tổ chức, v.v. liên quan đến công tác giảm rủi ro thiên tai, khí hậu…

Ứng phó với biến đổi khí hậu

Là các hoạt động của con người nhằm thích ứng và giảm nhẹ biến đổi khí hậu.

Thích ứng với biến đổi khí hậu

Là sự điều chỉnh hệ thống tự nhiên hoặc con người đối với hoàn cảnh hoặc môi trường thay đổi, nhằm mục đích giảm khả năng bị tổn thương do dao động và biến đối khí hậu hiện hữu hoặc tiềm tàng và tận dụng các cơ hội do nó mang lại.

Giảm nhẹ biến đổi khí hậu

Là các hoạt động nhằm giảm mức độ hoặc cường độ phát thải khí nhà kính.

Biến đổi khí hậu (BĐKH)