Môi trường là gì Tại sao chúng ta phải bảo vệ môi trường và bảo vệ bằng cách nào – Sở tài nguyên và môi trường phú thọ

Thứ năm – 27/05/2021 14:48

Môi trường là không gian, nơi ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống, cung cấp tài nguyên thiên nhiên phục vụ cuộc sống của con người.

Vai trò to lớn của môi trường đối với sự sống (s.t)
 

Vai trò to lớn của môi trường đối với sự sống (s.t)

“Môi trường bao gồm các yếu tố tự nhiên và yếu tố vật chất nhân tạo quan hệ mật thiết với nhau, bao quanh con người, có ảnh hưởng tới đời sống, sản xuất, sự tồn tại, phát triển của con người và thiên nhiên.” 

Chính vì sự quan trọng đó vấn đề sống còn của toàn nhân loại, nên cần có các biện pháp bảo vệ môi trường để duy trì sự sống của chúng ta.

Vậy môi trường là gì?

Môi trường chính là không gian sống của con người và các loài sinh vật. Đây chính là nơi cung cấp những tài nguyên thiên nhiên như rừng, khoáng sản, động thực vật quý hiếm,… và những yếu tố vật chất nhân tạo quan hệ mặt thiết với nhau, phục vụ, ảnh hưởng tới đời sống, quá trình tồn tại và phát triển của cuộc sống của con người. Nhưng đây cũng chính là nơi chứa những chất thải mà con người tạo ra.

Phân loại môi trường 

Chúng ta có thể phân ra làm 2 loại môi trường, đó là môi trường tự nhiên và môi trường Xã hội. Môi trường theo nghĩa rộng là tất cả các nhân tố tự nhiên và xã hội cần thiết cho sự sinh sống, sản xuất của con người, như tài nguyên thiên nhiên, không khí, đất, nước, ánh sáng, cảnh quan, quan hệ xã hội…
 
Môi trường tự nhiên bao gồm các nhân tố thiên nhiên như vật lý, hóa học, sinh học, tồn tại ngoài ý muốn của con người, ít nhiều cũng sẽ chịu tác động của con người. Môi trường tự nhiên cho ta không khí để thở, đất để xây dựng nhà cửa, trồng cấy, chăn nuôi, cung cấp cho con người các loại tài nguyên khoáng sản cần cho sản xuất, tiêu thụ và là nơi chứa đựng, đồng hoá các chất thải, cung cấp cho ta cảnh đẹp để giải trí,… làm cho cuộc sống con người thêm phong phú.

Bảo vệ môi trường tự nhiên là bảo vệ sự sống
 

Bảo vệ môi trường tự nhiên là bảo vệ sự sống

Môi trường tự nhiên bao gồm tất cả các sinh vật sống và không sống có trong tự nhiên. Môi trường tự nhiên bao gồm: môi trường nước, môi trường đất, môi trường không khí… Môi trường tự nhiên được áp dụng cho trái đất và một phần của trái đất, có ảnh hưởng trực tiếp đến sự tồn tại của con người và các hoạt động kinh tế xã hội. Khái niệm môi trường tự nhiên được chia làm 2 thành phần gồm:
– Hệ thống tự nhiên không có sự can thiệp lớn của con người văn minh gồm: Thảm thực vật, đất, đá, vi sinh vật, khí quyển, các hiện tượng tự nhiên diễn ra.
– Nguồn tài nguyên thiên nhiên phổ biến và các hiện tượng vật lý, không khí, khí hậu, bức xạ điện tích, nước, từ tính.
 
Môi trường xã hội là tổng thể các quan hệ giữa người với người. Đó là những luật lệ, thể chế, cam kết, quy định, ước định… ở các cấp khác nhau như: Liên Hợp Quốc, Hiệp hội các nước, quốc gia, tỉnh, huyện, cơ quan, làng xã, họ tộc, gia đình, tổ nhóm, các tổ chức tôn giáo, tổ chức đoàn thể,… Môi trường xã hội định hướng hoạt động của con người theo một khuôn khổ nhất định, tạo nên sức mạnh tập thể thuận lợi cho sự phát triển. Ngoài ra, người ta còn phân biệt khái niệm môi trường nhân tạo, bao gồm tất cả các nhân tố do con người tạo nên, làm thành những tiện nghi trong cuộc sống, như ôtô, máy bay, nhà ở, công sở, các khu vực đô thị, công viên nhân tạo, khu vui chơi…
 
Chức năng của môi trường sống 

Môi trường là không gian sống của con người và sinh vật. Trong quá trình tồn tại và phát triển con người cần có các nhu cầu tối thiểu về không khí, độ ẩm, nước, ánh sáng,… cũng như các hoạt động vui chơi giải trí khác. Tất cả các nhu cầu này đều do môi trường cung cấp. Tuy nhiên khả năng cung cấp các nhu cầu đó cho con người là có giới hạn và phụ thuộc vào trình độ phát triển của từng quốc gia và ở từng thời kì. Môi trường là nơi cung cấp các nhu cầu về tài nguyên cho con người như đất, đá, tre, nứa, tài nguyên sinh vật. Tất cả các tài nguyên này đều do môi trường cung cấp và giá trị của tài nguyên phụ thuộc vào mức độ khan hiếm của nó trong xã hội. – Môi trường là nơi chứa đựng, đồng hóa các chất thải của con người trong quá trình sử dụng các tài nguyên thải vào môi trường. Các tài nguyên sau khi hết hạn sử dụng, chúng bị thải vào môi trường dưới dạng các chất thải. Các chất thải này bị các quá trình vật lý, hóa học, sinh học phân hủy thành các chất vô cơ, vi sinh quay trở lại phục vụ con người. Tuy nhiên chức năng là nơi chứa đựng chất thải của môi trường là có giới hạn. Nếu con người vượt quá giới hạn này thì sẽ gây ra mất cân bằng sinh thái và ô nhiễm môi trường.

Vai trò của môi trường

Thứ nhất, môi trường cung cấp các nguồn tài nguyên thiên nhiên cần thiết như đất nước, rừng, khoáng sản, vệ sinh biển cho cuộc sống và cách hoạt động sản xuất.
Thứ hai, môi trường chứa đựng các chất thải và ô nhiễm từ các hoạt động sản xuất và sinh sống của con người.
Thứ ba, môi trường cung cấp các dịch vụ môi trường hay hệ sinh thái (đa dạng, toàn vẹn hệ sinh thái, và ngăn cản bức xạ tai cực tím) giúp hỗ trợ các sự sống trên Trái Đất mà không cần bất kỳ hành động của con người.
Thứ tư, môi trường là nơi tạo nên các giá trị tâm lý, thẩm mỹ và tinh thần của môi trường.

Môi trường hiện nay đang bị ô nhiễm nghiêm trọng, chắc hẳn đây là điều mà ai cũng biết. Đặc biệt là ô nhiễm không khí, ô nhiễm nguồn nước, đất,… điều đó đã và đang đe dọa tới cuộc sống của con người. Ở các nước đang phát triển như Việt Nam, việc khai thác bừa bãi các nguồn lợi từ thiên nhiên đã làm cạn kiệt nguồn tài nguyên. Và ảnh hưởng nghiêm trọng tới môi trường. Chính điều đó càng đồng nghĩa với việc cuộc sống của con người sẽ thêm khó khăn hơn.

Vì sao nói Môi trường trái đất là nơi lưu trữ và cung cấp thông tin cho con người?

Môi trường trái đất được coi là nơi lưu trữ và cung cấp thông tin cho con người bởi vì chính môi trường trái đất là nơi:
Cung cấp sự ghi chép và lưu trữ lịch sử địa chất, lịch sử tiến hoá của vật chất và sinh vật, lịch sử xuất hiện và phát triển văn hoá của loài người.
Cung cấp các chỉ thị không gian và tạm thời mang tính chất báo động sớm các nguy hiểm đối với con người và sinh vật sống trên trái đất như các phản ứng sinh lý của cơ thể sống trước khi xẩy ra các tai biến thiên nhiên và hiện tượng thiên nhiên đặc biệt như bão, động đất, v.v.
Lưu trữ và cung cấp cho con người sự đa dạng các nguồn gien, các loài động thực vật, các hệ sinh thái tự nhiên và nhân tạo, các vẻ đẹp và cảnh quan có giá trị thẩm mỹ, tôn giáo và văn hoá khác.
 
Hiện tượng ô nhiễm môi trường là gì?

Dưới sự tác động của con người sẽ khiến cho môi trường tự nhiên bị ô nhiễm. Khái niệm ô nhiễm môi trường sẽ được phân chia thành các loại như:
– Ô nhiễm môi trường nước là sự ô nhiễm của các vùng nước sông, hồ, biển, nước ngầm, đại dương. Ô nhiễm môi trường nước chịu sự tác động của các chất thải sinh hoạt và chất thải công nghiệp của các nhà máy tác động vào nguồn nước.
– Ô nhiễm môi trường đất là nguồn tài nguyên đất, có dư lượng các hóa chất độc hại vượt mức cho phép. Có nguy cơ gây hại cho sức khỏe của con người và các nguồn động thực vật, hệ sinh thái.
– Ô nhiễm môi trường biển là nguồn nước biển có dư lượng các hóa chất và rác thải quá nhiều. Nguồn ô nhiễm đến từ các hóa chất và rác thải của con người được đẩy ra ngoài biển.
– Ô nhiễm không khí là trong không khí có hàm lượng các khí độc cao gồm: oxit của carbon, lưu huỳnh, nitơ. Ô nhiễm không khí là mối nguy hiểm có tác động lớn đối với: sức khỏe con người và nhiều hệ sinh thái của trái đất.

Ô nhiễm môi trường để lại những hậu quả gì?

Cá chết hàng loạt do ô nhiễm nguồn nước (Ảnh Minh Thuần)

Tình trạng ô nhiễm môi trường tự nhiên đang diễn ra rất nặng nề, điều này sẽ tạo ra những tác động tiêu cực cho con người như:
– Con người phải hứng chịu rất nhiều thiên tai như: mưa bão, lũ lụt, động đất, sóng thần…
– Chất lượng cuộc sống của con người bị giảm sút trầm trọng, tuổi thọ của con người giảm. Con người dễ bị mắc các bệnh nguy hiểm như bệnh ung thư, các đại dịch lớn có sức hủy diệt hàng loạt.
–  Mất cân bằng sinh thái diễn ra trầm trọng, nhiều loại động thực vật bị hủy diệt hàng loạt.
– Có nhiều nguồn ghen quý hiểm bị biến mất, hiện tượng đột biến ghen diễn ra nhiều hơn.
–  Đời sống kinh tế, xã hội của con người bị ảnh hưởng trầm trọng.
 
Phải làm gì để bảo vệ môi trường?

Để bảo vệ môi trường, Luật Bảo vệ Môi trường của Việt Nam nghiêm cấm các hành vi sau đây:
Đốt phá rừng, khai thác khoáng sản một cách bừaa bãi, gây huỷ hoại môi trường, làm mất cân bằng sinh thái;Thải khói, bụi, khí độc, mùi hôi thối gây hại vào không khí; phát phóng xạ, bức xạ quá giới hạn cho phép vào môi trường xung quanh; Thải dầu, mỡ, hoá chất độc hại, chất phóng xạ quá giới hạn cho phép, các chất thải, xác động vật, thực vật, vi khuẩn, siêu vi khuẩn độc hại và gây dịch bệnh vào nguồn nước; Chôn vùi, thải vào đất các chất độc hại quá giới hạn cho phép; Khai thác, kinh doanh các loại thực vật, động vật quý hiếm trong danh mục quy định của Chính phủ; Nhập khẩu công nghệ, thiết bị không đáp ứng tiêu chuẩn môi trường, nhập khẩu, xuất khẩu chất thải;

Sử dụng các phương pháp, phương tiện, công cụ huỷ diệt hàng loạt trong khai thác, đánh bắt các nguồn động vật, thực vật.
Trong Điều 7 của Luật Bảo vệ môi trường, có 16 hành vi bị nghiêm cấm đối với môi trường tự nhiên. Trong đó, có 7 hành vi gây hậu quả nghiêm trọng đến môi trường, nghiêm cấm con người không được làm gồm:

1. Khai thác, phá hoại các nguồn tài nguyên thiên nhiên trái phép bao gồm tài nguyên rừng, đất, nước, không khí, tài nguyên biển…
2. Không được chôn lấp chất hóa học, chất phóng xạ, chất thải công nghiệp không đúng nơi quy định, không đúng quy trình kỹ thuật về bảo vệ môi trường.
3.Các hoạt động sản xuất, kinh doanh sản phẩm gây nguy hại cho: con người, sinh vật và hệ sinh thái. Sản xuất, sử dụng các nguyên vật liệu xây dựng chứa yếu tố độc hại, vượt quá tiêu chuẩn được cho phép.
4. Hành vi khai thác, đánh bắt nguồn tài nguyên sinh vật theo phương pháp, phương tiện và công cụ mang tính hủy diệt. Khai thác không đúng thời vụ và sản lượng được theo quy định.
5. Xả thải các chất thải chưa được xử lý theo tiêu chuẩn môi trường, các chất phóng xạ, các chất nguy hại vào đất và nguồn nước.
6. Thải khói, bụi, khí có chất độc hoặc mùi độc hại vào môi trường không khí; phát tán bức xạ, phóng xạ, các chất ion hóa vượt quá so với tiêu chuẩn đã quy định.
7. Che giấu các hành vi hủy hoại môi trường, cản trở hoạt động bảo vệ môi trường, làm sai lệch thông tin gây hậu quả xấu đến môi trường tự nhiên.
 
Để có các biện pháp khắc phục ô nhiễm môi trường chúng ta cần thực hiện lâu dài, không phải ngày một ngày 2 mà cần thời gian dài. Các giải pháp bảo vệ môi trường có thể kể đến như:

1.Trồng nhiều cây xanh

Cây xanh chính là nguồn cung cấp oxi cho bầu khí không khí và là nguồn hấp thụ khí cacbon, giảm xói mòn đất và hệ sinh thái.
Vì thể nên trồng nhiều cây xanh xung quanh nhà để được hưởng những không khí trong lành do cây tạo ra nên giữ gìn không chặt phá bừa bãi.

Môi trường trong lành khi trồng nhiều cây xanh (một góc Công viên Văn Lang – TP Việt Trì)

Môi trường trong lành khi trồng nhiều cây xanh (một góc Công viên Văn Lang – TP Việt Trì)

2. Sử dụng các chất liệu từ thiên nhiên

Nếu tất cả chúng ta sử dụng năng lượng, vận chuyển các dịch vụ khác nhau cẩn thận hơn, chúng có thể giảm lượng khí thải độc hại cho không khí, đất và nước. Bằng các lập kế hoạch bảo vệ môi trường, chúng ta có thể tạo nên sự khác biệt và giúp môi trường xanh, sạch, đẹp hơn.
Thuốc bảo vệ thực vật như các loại thuốc trừ sâu,…hay các loại hóa chất sử dụng trong vệ sinh hàng ngày là một trong những nguyên nhân gây ra các căn bệnh như ung thư Parkinson và các bệnh liên quan đến não. Vì vậy, nên sử dụng các loại dụng cụ, chất liệu có nguồn gốc từ thiên nhiên để bảo vệ sức khỏe và bảo vệ môi trường.

3. Sử dụng năng lượng sạch

Chúng ta nên và cần thay đổi thói quen về việc sử dụng các nguồn năng lượng có thể tái tạo. Bất cứ khi nào con người cũng có thể sử dụng các năng lượng từ gió, ánh nắng mặt trời…
Đó đều là các loại năng lượng sạch vì việc sản xuất và tiêu thụ chúng không làm phát sinh khí thải gây hiệu ứng nhà kính như sử dụng các loại nhiên liệu hóa thạch.

4.Tiết kiệm điện

Nhiều người có thói quen để nguyên phích cắm trong ổ điện ngay cả khi không dùng đến các thiết bị điện (TV, quạt, sạc điện thoại, máy tính…) Hành động này vô tình gây lãng phí một lượng điện tương đối lớn vì ngay cả trong chế độ chờ các thiết bị này cũng làm tiêu hao năng lượng điện. Do đó, tốt hơn hết, các bạn nên nhớ rút phích cắm ra khỏi ổ hoặc tắt nguồn tất cả các thiết bị điện khi không sử dụng.

5.Giảm sử dụng túi nilon

Túi nilon phải mất đến hàng trăm, hàng nghìn năm mới có thể bị phân hủy sinh học, nên chúng có thể tồn tại trong môi trường và gây hại cho loài người cũng như rất nhiều sinh vật sống trong nước, trong đại dương… Hàng ngày, hàng năm để sản xuất ra 100 triệu túi nhựa phải tiêu tốn 12 triệu barrel dầu hỏa. Vì vậy hãy sử dụng giấy hay các loại lá, giỏ tre, nứa… để gói sản phẩm thay vì sử dụng loại túi này.

Tiết kiệm giấy giúp bảo vệ môi trường như thế nào?

– Hạn chế sử dụng giấy giúp cho tần suất chặt phá cây để sản xuất giấy sẽ giảm, từ đó giảm lượng khí thải CO2 để giúp bảo vệ rừng tự nhiên và hệ sinh thái rừng cung cấp.

– 

Giảm chất thải rắn ra ngoài môi trường, hãy tiết kiệm giấy bằng cách tái sử dụng khoảng 6 lần trước khi chôn lấp hoặc đốt bỏ chúng. Lúc này sẽ làm giảm thiểu nước thải, cải thiện chất lượng nước hiệu quả. 

Việc ưu tiên sử dụng các sản phẩm tái chế sẽ làm sạch môi trường hiệu quả, tái sử dụng tài nguyên đồng thời tạo việc làm cho người lao động. 

8. Sử dụng các tiến bộ của khoa học

Môi trường sống ảnh hưởng sâu sắc đến sức khỏe con người và sự phát triển của xã hội. Vì thế, sử dụng các tiến bộ của khoa học và công nghệ để bảo vệ môi trường là hoàn toàn cần thiết. 

Thủ tướng chính phủ Việt Nam đã phê duyệt hoạt động này là một trong năm nhóm công nghệ ưu tiên trong định hướng phát triển khoa học và công nghệ đến năm 2020. Do vậy, ở nước ta đang từng bước quan tâm ứng dụng các giải pháp khoa học, công nghệ trong lĩnh vực môi trường để góp phần giảm thiểu ô nhiễm, bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên.

9. Xử lý ô nhiễm trong nước thải trước khi xả ra môi trường

Cần có những biện pháp để xử lý ngay tình trạng ô nhiễm nguồn nước thải từ các khu đô thị lớn, khu công nghiệp tập trung, những nơi xả nước thải nhiều… để khắc phục được tình trạng ô nhiễm nguồn nước, góp phần lấy lại được sự trong sạch cho môi trường sống. 

10. Sử dụng năng lượng mặt trời và những nguồn năng lượng sạch

Trước thực trạng môi trường ngày càng ô nhiễm mà nguyên nhân chính từ việc sử dụng các nguồn năng lượng không thân thiện với môi trường, đó là lý do năng lượng sạch đang được quan tâm đầu tư hơn bao giờ hết. 

11. Hạn chế sử dụng các phương tiện cá nhân

Các loại xe máy, xe ô tô sử dụng xăng dầu từ tự nhiên và chúng cũng thải ra các loại khí thải làm ô nhiễm môi trường. Việc hạn chế sử dụng các phương tiện cá nhân sẽ giúp phần tích cực vào việc bảo vệ môi trường, hạn chế tình trạng ô nhiễm môi trường đang diễn ra.

Theo đó, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 428/QĐ-TTg phê duyệt Đề án điều chỉnh Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia, với quan điểm phát triển năng lượng tái tạo là khâu đột phá để bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia và giảm thiểu những tác động tiêu cực tới môi trường. Chính vì vậy, mỗi người trong chúng ta nên tự có trách nhiệm bảo vệ môi trường sống ngày một Xanh – Sạch – Đẹp hơn.

Tổng hợp.