Mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình hiện nay. – Tài liệu text

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (310.84 KB, 44 trang )

quy mô vừa phải. Điều đó theo nhận định chung là rất thuận lợi để các thành viên trong gia đình quan tâm, chăm sóc lẫn nhau.
Nhng chúng ta đã chắc chắn rằng, mô hình quy mô nhỏ liệu đã thuận lợi cho các thành viên trong gia đình thực hiện tốt các vai trò, chức năng của mình
hay cha, chúng ta cần xem tới các đặc điểm về số thế hệ trong gia đình.
Bảng 2: Số thế hệ trong gia đình.
Số thế hệ Tỷ lệ
2 thế hệ 71
3 thế hệ 26
4 thế hệ 3
Tổng 100
Nguần: Theo kết quả điều tra bảng hỏi Quy mô gia đình nhỏ 2 thế hƯ chiÕm ®a sè víi tû lƯ 71 trong sè ngời đ-
ợc hỏi. Gia đình có 3 thế hệ chung sống chiếm tỷ lệ 26 và gia đình 4 thế hệ chiếm 3.
Nh vậy, trên địa bàn phờng Hàng Bột đa số là gia đình hạt nhân. Tỷ lệ gia đình hạt nhân chiếm u thế 71 cũng là một trong những tác động của quá
trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá và là xu thế phát triển của gia đình hiện đại
thay vì các gia đình mở rộng ở các xã hội truyền thống trớc kia. Đây là điểm mạnh trong việc phát triển kinh tế gia đình và các thành viên có cơ hội quan tâm
đến nhau hơn. Tuy nhiên, đối với việc giáo dục các giá trị lối sống tốt đẹp lại bị hạn chế vì khi cha mẹ bận rộn lo toan công việc thì con cái không có ngời giáo
dục chăm sóc và cũng chính từ đây mà các mối quan hệ trong gia đình có dấu hiệu rạn nứt, mâu thuẫn nảy sinh.

2.2. Mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình hiện nay.

Theo quan điểm của nhà nghiên cứu Hồ Ngọc Đại thì gia đình là một thực thể sống, một tập hợp do nhiều cá nhân cấu thành, cho nên không chứa
một thuộc tính nào của cá nhân.
18
Ông cho rằng gia đình là một khái niệm mới đợc hình thành từ ba thành phần, gồm : Bố- mẹ- con cái và ông gọi đó là tam giác gia đình.Gia đình vì
thế mà trở thành một thể chế mới trong đời sống xã hội. Tam giác gia đình thể hiện sự gắn kết trong mối quan liên hệ giữa các thành viên trong gia đình, các
thành viên có ảnh hởng lẫn nhau. Sự bền chặt của gia đình hay không đều xuất phát từ sự bền chặt của chính mối quan hệ này Trang 36, những nghiên cứu xã
hội học về gia đình Việt Nam, NXB KHXH HN, năm 1996. Kết quả thu đợc khi nghiên cứu mối quan hệ trong gia đình với câu hỏi:
Ông bà đánh giá nh thế nào về các mối quan hệ trong gia đình ta hiện nay? đã khẳng định đợc hoà khí trong các gia đình đang là vấn đề cần quan tâm.
Bảng 3: Mức độ đoàn kết, hoà thuận trong gia đình.
Nguồn: Theo kết quả điều tra từ bảng hỏi Tõ kÕt qu¶ b¶ng hái cho thÊy chØ cã 10100 ngời đợc hỏi cho rằng gia
đình ngày nay hoà thuận, yêu thơng nhau chiếm 19 trong khi đó tỷ lệ gia đình hoà thuận nhng đôi khi xảy ra xung khắc chiếm 39 và đặc biệt gia đình
thờng xuyên xảy ra xung khắc chiếm 22 nhiều hơn so với tỷ lệ hoà thuận th-
ơng yêu nhau. Đây phải chăng là con số đáng báo động cho thực trạng gia đình hiện nay?. Đây là câu hỏi lớn mà chúng ta không thể trả lời ngay đợc.
Tất cả chúng ta đều khẳng định rằng gia đình tốt thì xã hội mới tốt, gia đình không tốt thì xã hội sẽ đứng trớc những nguy cơ. Và bởi vậy trong bất kỳ
thời đại nào con ngời cũng coi trọng gia ddinhf, coi đây là một thiết chế không thể thiếu. Nhng không vì thế mà gia đình luôn tốt, luôn luôn hoà thuận mà vẫn
có những bất thờng xảy ra trong cuộc sống gia đình. Nghiên cứu mối quan hệ gia đình ở phờng Hàng Bột trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá so với
19 Thực trạng
Số lợng ngời Tỷ lệ
Hoà thuân, yêu thơng nhau 19
19 Hoà thuận đôi khi xảy ra xung khắc
39 39
Bình thờng 20
20 Hay xảy ra xung khắc
22 22
Tổng 100
100
trong xã hội truyền thống cho ta thấy một thực trạng đáng báo động cho mỗi chúng ta.
Bảng 4: Quan hệ giữa các thành viên trong gia đình hiện nay so với trớc kia.
Mức độ Số lợng ngời
Tỷ lệ Tốt hơn
16 16
Không thay đổi 13
13 Xấu đi
71 71
Tổng 100
100 Nguồn: Theo kết quả điều tra từ bảng hỏi
Qua bảng hỏi ta thấy đợc tỷ lệ ngời cho rằng mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình hiện nay tốt hơn là 16 ngời chiếm 16 chỉ có 13 ngời cho là
không thay đổi chiÕm 13, trong khi ®ã 71 cho r»ng mèi quan hệ gia đình
ngày nay xấu đi. Con số này đặt những nhà nghiên cứu về gia đình nói riêng và chính quyền địa phơng nơi đây trớc những thách thức rằng: Tai sao khi cuộc
sống vật chất đầy đủ hơn so với trớc kia thì mố quan hệ giữa các thành viên trong gia đình lại xấu đi? Ngời nông dân trớc đây chân lấm tay bùn trăm bề vất
vả mà họ vẫn thơng yêu đùm bọc nhau với một tình yêu lá lành đùm lá rách, lá rách ít đùm lá rách nhiều hay anh em nh thể tay chân, mà quan hệ gia đình
vẫn bền chặt trong khi đó những gia đình ngày nay nói chung và những gia đình đô thị nh phờng Hàng Bột nói riêng quan hệ giữa các thành viên lại xấu đi. Phải
chăng đây là tác động mặt trái của cơ chế thị trờng, hay của chính sách phát triển của Nhà Nớc có vấn đề?. Từ đây ta hãy đi tìm hiểu nguyên nhân của thực
trạng này.
Bảng 5: Nguyên nhân ảnh hởng đến sự thay đổi mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình
Mức độ Số lợng ngời
Tỷ lệ Tổng
Có Không
Có Không
Do tác động mặt trái của nền 55
45 55
45 100
20
kinh tÕ thÞ trêng Do lèi sèng hëng thơ, tiªu cùc
20 80
20 80
100 Do nỊn tảng gia đình không
vững chắc 63
37 63
37 100
Tổng 100
Nguồn: theo kết quả điều tra từ bảng hỏi
Từ bảng số liệu trên cho thấy có 55 ngời 55 cho rằng nguyên nhân gây ảnh hởng tiêu cực đến mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình là do
tác động mặt trái của nền kinh tế thị trờng và 20 số ngời cho rằng thực trạng
trên là do lối sống hởng thụ, tiêu cực của cá nhân và trong đó 63 số ngời cho rằng mâu thuẫn gia đình là do nền tảng văn hoá gia đình không vững chắc.
Nh vậy, nhìn chung những ngời đợc hỏi đều cho rằng nguyên nhân làm ảnh hởng tiêu cực đến mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình là do sự
tác động mặt trái của nền kinh tế thị trờng và do nền tảng văn hoá gia đình không vững chắc.
Từ những nguyên nhân trên mà theo điều tra phỏng vấn bằng bảng hái th× cã tíi 90 sè ngêi cho r»ng quan hệ giữa các thành viên trong gia đình ngày
càng xấu đi, trong đó có nhận định của cả các cán bộ Đảng viên, các vị lãnh đạo ở UBND phờng đã làm tăng thêm sức thuyết phục của số liệu.
Bảng 6: Thực trạng mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình
Thực trạng Số lợng ngời
Tỷ lệ Xấu đi
90 90
Không ảnh hởng gì 10
10 Tổng
100 100
Nguồn: theo kết quả điều tra từ bảng hỏi Chính ăng-ghen trong tác phẩm : Nguồn gốc của gia đình, của chế độ t
hữu và Nhà nớc khi nhắc lại những nhận xét của Mác về sự giống nhau giữa thiết chế gia đình với những hệ thống chính trị, pháp luật, tôn giáo và triết học
đã cho rằng mọi thiết chế khác đều có thể thay đổi theo những điều kiện kinh tế
xã hội khách quan nhng chỉ khi nào gia đình đã hoàn toàn thay đổi thì những
21
hệ thống ấy mới hoàn toàn thay đổi Các- Mác và ăng-ghen toàn tập, tập 21, NXBCTQG Hµ Néi 1992, trang 57. Còng chÝnh theo sự phân tích của ăng-
ghen, cơ sở căn bản của bền vững những giá trị gia đình chính là sự chặt chẽ
của các quan hệ huyết thống. Nhng quan h Ư nµy thËm chÝ trong khi nhiỊu chn mùc và những giá trị trong gia đình đã có thể thay đổi thì chính bản thân
tính huyết thống của nó vẫn cứ chai sạm rất lâu Tuy nhiên, từ thực trạng, nguyên nhân phân tích ở trên xét về mối quan
hệ gia đình thì đã nảy sinh mâu thuẫn và những mâu thuẫn gia đình này theo quan điểm trên của Mác và Ăng-ghen thì có thể giải quyết đợc. Đó là mâu
thuẫn giữa vợ và chồng, giữa bố mẹ và con cái, giữa anh em ruột và giữa cháu chắt với ông bà.
2.2.1. Mâu thuẫn vợ- chồng. Mối quan hệ vợ chồng là một trong những mối quan hệ cơ bản của gia
đình mà nó còn là cơ sở đầu tiên tạo nên gia đình và cũng là nhân tố quan trọng duy trì sự ổn định, phát triển trong suốt quá trình hình thành và phát triển của
mỗi một gia đình. Chính vì thế mà trong các quan điểm của thuyết Nho gia nói chung và
truyền thống dân tộc Việt Nam nói riêng đều rất coi trọng tình nghĩa vợ chồng Thuận vợ thuận chồng tát bể Đông cũng cạn, của chồng, công vợ,nói lên
mức độ quan trọng của mối quan hệ này. Nếu vợ chồng một lòng chung thuỷ
sắt son, sát cánh bên nhau, một lòng vợt qua mọi khó khăn thì chắc hẳn gia đình đó sẽ ấm áp và hoà thuận, còn khi gia đình có vợ chồng không sống vì nhau,
không chăm lo cho con cái, hay xung đột cãi cọ thì gia đình đó cần có thời gian, công sức để hoàn thiện lại gia đình mình.
Tuy nhiên, theo kết quả điều tra về mối quan hệ vợ chồng tại phờng Hàng Bột cho thấy:
Bảng 7: Quan hệ vợ chồng trong 3 năm trở lại đây.
22
Mức độ quan hệ vợ chồng Số lợng ngời
Tỷ lệ Thơng yêu, gắn bó hơn
13 13
Long lẻo hơn 65
65 Thờng xuyên có xung đột, cãi cọ
22 22
Tổng 100
100 Nguồn: Theo kết quả điều tra bảng hỏi
Trong số 100 ngời đợc hỏi thì chỉ có 13 ngời cho rằng quan hệ vợ chồng trong 3 năm gần đây là thơng yêu gắn bó hơn chiếm 13, trong khi đó 65 ng-
ời 65 cho rằng là lỏng lẻo hơn và 22 ngời 22 cho rằng luôn có sự xung
đột, cãi cọ trong gia đình. Tỷ lệ lỏng lẻo chiếm đa số chứng tỏ quan hệ vợ chồng ở đây đang có biểu
hiện của sự rạn nứt. Và phải chăng chính mối quan hệ nền tảng này lỏng lẻo đã kéo theo những mối quan hệ khác, nh: anh chị em ruột, ông bà- cháu chắt, bố
mẹ- con cái cũng bị ảnh hởng theo. Đây cũng là đánh giá của những ngời dân đóng trên địa bàn phờng, con
số nói lên bức xúc mà chính họ vừa là ngời gây ra, vừa là nạn nhân của quá trình phát triển.
Từ những xung đột vợ chồng đẵ làm cho tình trạng ly hôn ở đây tăng lên so với những năm trớc đó. Ta có kết quả điều tra vê thực trạng ly hôn nh sau.
Bảng 8: Thực trạng ly hôn 3 năm trở lại đây.
Mức độ ly hôn Số lợng ngời
Tỷ lệ Nhiều hơn
79 79
ít hơn 10
10 Không thay đổi
11 11
Tổng 100
100 Nguồn Theo kết quả điều tra tõ b¶ng hái
Nh vËy, cã 79 ngêi tr¶ lêi cho rằng các cặp vợ chồng li hôn ở các cặp vợ chồng 3 năm trở lại đây nhiều hơn so với trớc đây, số ngời cho rằng tỷ lệ ấy
không thay đổi là 11 và chỉ có 10 số ngời cho là ít hơn. Qua đó ta thấy rằng khi mối quan hệ vợ chồng lỏng lẻo, mâu thuẫn thì đó chính là nguy cơ dẫn đến
các cặp vợ chồng li hôn.
Bảng 9: Nguyên nhân của tình trạng vợ chồng ly hôn.
23
Nguyên nhân ly hôn Sô lợng
Tỷ lệ Vợ chồng không hợp nhau về sinh lý
6 6
Không có việc làm, thích mua vui hởng lạc 51
51 Do vợ chồng luôn mâu thuẫn, đánh chửi nhau
41 41
Do bị xung quanh khích bác, chia rẽ 2
2 Tổng
100 100
Nguồn: Theo kết quả ®iỊu tra b»ng b¶ng hái Cã 6 ngêi tr¶ lêi cho rằng nguyên nhân của tình trạng vợ chồng ly hôn
là do không hợp nhau về sinh lý và 2 gia đình tan vỡ là do xung quanh chia rẽ. Đặc biệt điều ta muốn nói ở đây là có tới 51 gia đình có vợ chồng ly dị là
do không có việc làm, không có thu nhập và do mâu thuẫn vợ chồng thì chiếm 41. Thực trạng này quả là vấn đề đáng báo động. Trớc vấn đề này thì vai trò
của Nhà Nớc về tạo việc làm và vai trò của Hội phụ nữ là vô cùng quan trọng. Các cặp vợ chồng ly hôn có thể do chồng hoặc do vợ, bảng số liệu dới
đây sẽ cho ta thấy rõ hơn vấn đề này:
Bảng 10: Ngời đa ra quyết định ly hôn.
Số lợng ngời Tỷ lệ
Có Không
Có Không
Ngời vợ 31
69 31
69 100
Ngời chồng 69
31 69
31 100
Tổng 100
100 100
100 100
Nguần: Theo kết quả điều tra bằng bảng hỏi Nguyên nhân nội tại dẫn đến ly hôn do ngời chồng là chủ yếu chiếm
69 số ngời trả lời có, ngời vợ đa ra quyết định ly hôn thấp hơn nhiều 31. Điều này cho ta một giải pháp là muốn làm giảm tình trạng ly hôn thì
hãy tác động, giáo dục từ phía ngời chồng nhiều hơn là từ phía ngời vợ.
Nh vậy, mâu thuẫn vợ chồng dẫn tới ly hôn, tan vỡ gia đình là vấn đề nghiêm trọng và nó đang ngày càng lan rộng. Nó sẽ huỷ hoại những giá trị,
chuẩn mực văn hoá gia đình mà hậu quả trực tiếp là ảnh hởng đến chính họ và sau đó là xã hội. Biện pháp triệt để nhất là cần phát huy vai trò của các tổ chức
đoàn thể cơ sở, đặc biệt là Hội phụ nữ để hoà giải, giải quyết những mâu thuẫn
24
gia đình, vợ chồng từ khi nó mới nảy sinh mà có nguy cơ dẫn tới ly hôn, mất hạnh phúc gia đình.
2.2.2. Mâu thuẫn giữa bố mẹ với con cái. Việt Nam là một trong những quốc gia chịu ảnh hởng của Nho giáo, mà
theo quan điểm của Nho giáo rất coi trọng nguần gốc, dòng gièng vµ ngêi nèi dâi vµ téi lín nhÊt lµ tội không có ngời nối dõi và tội bất hiếu với cha mẹ. Còn ở
Việt Nam ta, cha ông thờng dạy rằng: Công cha nh núi Thái Sơn- nghĩa mẹ nh nớc trong nguần chảy ra- một lòng thờ mẹ kính cha- cho tròn chữ hiếu mới là
đạo con và còn có câu trẻ cậy cha, già cậy con nhằm nói nên mối quan hệ 0gắn bó giữa bố mẹ và con cái trong gia đình. Gia đình thực sự yên ấm, hạnh
phúc khi bố mẹ và con cái hoà thuận. Tuy nhiên theo kết quả điều tra bằng bảng hỏi thì mối quan hệ giữa bố
mẹ và con cái đã có dấu hiệu của sự dạn nứt.
Bảng 11: Mức độ quan tâm đến con cái của bố mẹ.
Mức độ Số lợng ngời
Tỷ lệ Nhiều hơn
38 38
Không thay đổi 19
19 ít hơn
43 43
Tổng 100
100 Nguồn: Theo kết quả điều tra b»ng b¶ng hái
Cã 38 ngêi chiÕm tû lƯ 38 đợc hỏi cho rằng hiện nay bố mẹ quan tâm đến con cái nhiều hơn và 43 ngời 43 có nhận xét ngợc lại, trong khi đo chỉ
có 19 số ngời cho rằng không thay đổi. Vậy nguyên nhân của thực trạng bố
mẹ ít quan tâm đến con cái hơn là do đâu?.
25
Bảng 12: Nguyên nhân dẫn đến bố mẹ ít quan tâm đến con cái.
Nguyên nhân Số lợng ngời
Tỷ lệ Do quá bận kiếm tiền
42 42
Đã giao cho nhà trờng quản lý 12
12 Đã cho tiền đầy đủ
17 17
Khác 29
29 Tổng
100 100
Nguồn: Theo kết quá điều tra từ bảng hỏi
Nhìn vào bảng ta thấy có tới 42 số ngời trả lời rằng nguyên nhân khiến bố mẹ ít quan tâm đến con cái là do quá bân kiếm tiền. Trong khi tâm lý đã giao
con cho nhà trờng quản lý chiếm 12 và đã cho tiền đầy đủ chiếm 17, còn các nguyên nhân khác chiếm 29. Kiếm tiền thì tốt nhng xin các bậc cha mẹ
hãy quan tâm nhiều hơn đến con cái mình, bởi chúng chính là chỗ dựa cho mình lúc tuổi già và là mầm non của đất nớc. Các bậc cha mẹ đừng nghĩ rằng giao
con cho thầy cô là đã hoàn toàn yên tâm, bởi ngoài thời gian ở trờng có thầy cô quản lý sẽ còn rất nhiều khoảng thời gian khác dẫn đứa trẻ đến chỗ h hỏng. Hơn
nữa chỉ cho tiền con thôi thì vẫn cha đủ mà đứa trẻ còn cần cả tình cảm gần gũi thơng yêu.
Từ chính sự thiếu quan tâm của bố mẹ và gia đình là nguyên nhân chính dẫn tới những đứa trẻ h hỏng và nghiện ngập và mâu thuẫn giữa bố mẹ và con
cái nảy sinh từ đây.
Bảng 13: Nguyên nhân dẫn đến những đứa con h hỏng, nghiện ngập.
Nguyên nhân Số lợng ngời
Tỷ lệ Do bạn bè rủ rê
28 28
Do tác động của môi trờng sống 23
23 Do thiếu quan tâm cđa bè mĐ
36 36
Kh¸c 13
13 Tỉng
100 100
Ngn : Theo kÕt quả điều tra bằng bảng hỏi Theo bảng trên thì đúng là do bố mẹ thiếu quan tâm nên con cái mới h
hỏng chiếm tới 36, nhều hơn hẳn so với các nguyên nhân khác. Và cũng từ
26
đây ta hãy nghiên cứu xem thái độ của con cái đối xử với bố mẹ hiện nay nh thế nào.
Bảng 14: Thái ®é cđa con c¸i ®èi víi bè mĐ hiƯn nay.
Sè lợng ngời Tỷ lệ
Tổng Có
Không Có
Không Nghe lời hơn
41 59
41 59
100 Không thay đổi
68 32
68 32
100 Có nghe lêi nhng
hay c·i l¹i. 75
25 75
25 100
Sù kÝnh träng gi¶m sót
84 16
84 16
100 Tỉng
100 Ngn: theo kÕt qu¶ điều tra bằng bảng hỏi
Quan sát từ bảng ta dễ dàng nhận thấy rằng số ngời trả lời có đối với con cái nghe lời bố mẹ hơn thấp hơn so với những ngời trả lời có đối với con
cái có nghe lời nhng hay cãi lại và sự kính trọng cha mẹ giảm sút 41 so với
75 và 84, còn số ngời trả lời có đối với thái độ của con cái đối với bố mẹ không thay đổi là 68 và 32 là không.
Bảng 15: Mức độ con cái quan tâm, thăm nom đến bố mẹ già hiện nay.
Mức độ Số lợng ngời
Tỷ lệ Thờng xuyên hơn tríc kia
47 47
Ýt h¬n tríc kia 53
53 Tỉng
100 100
Ngn: Theo kết quả điều tra bảng hỏi Từ bảng trên cho thấy một thực trạng đáng buồn là số ngời trả lời là hiện
nay con cái thăm nom bố mẹ già Ýt h¬n tríc kia chiÕm tû lƯ cao h¬n sè ngời trả lời ngợc lại 53 so với 47. Có thể nguyên nhân chính dẫn đến thực trạng
này là do con cái quá mải kiếm tiền và các hoạt động cá nhân khác.
Phải chăng đây là con số đáng mừng hay đáng buồn? Chẳng lẽ xã hội hiện đại đã cuấn con ngời vào guồng máy thời gian, ai cũng bận rộn lo cho công
việc của mình. Thiết tởng điều đó là chính đáng, song họ có nghĩ đến cha mẹ mình, những ngời đã sinh thành và nuôi dỡng mình nên ngời, những ngời đã cả
cuộc đời lo lắng chắt chiu cho con cháu, bây giờ tuổi già những mong cậy
27
con thì con cái lại xa dời bố mẹ. Đây cũng chính là chăn trở của mỗi chúng ta trớc vấn đề xã hội bức xúc này và hơn bao giờ hết ngay t bây giờ chúng ta hãy
tìm ra giải pháp tháo gỡ nó 2.2.3. Mâu thuẫn giữa anh- chị – em ruội.
Các cụ ta xa thờng khuyên con cháu về tình cảm anh em: Anh em nh thể tay chân, rách lành đùm bọc dở hay đỡ đần, Anh em nh khúc ruột trên, khúc
ruột dới, và Máu chảy ruột mềm, môi hở răng lạnhtrong hàng loạt các truyền thuyết cũng nh kho tàng tục ngữ ca dao ca ngợi về tình cảm anh em vô
cùng phong phú và rộng lớn. Những nét đẹp đó cho đến nay vẫn còn nguyên giá
trị và tính thời sự. Có khác chăng chỉ là tính bền chặt và tình cảm thơng yêu không còn đợc nh trớc ở một số gia đình?.
Khi nền kinh tế thị trờng vào Việt Nam đã kéo theo nhiều thay đổi lớn ở nhiều lĩnh vực khác nhau: văn hoá, kinh tÕ, x· héi…do vËy mµ lèi sèng cđa con
ngêi, cung cách ứng xử của các thành viên cũng khác trớc. Đặc biệt là khác biệt
trong suy nghĩ và hành động của mỗi ngời khi mà cái tôi cá nhân đợc đặt lên cao hơn cả. Những lợi ích vật chất và sức mạnh đồng tiền đã làm cho tình
cảm anh em bị sứt mẻ, quan hệ anh em nảy sinh mâu thuẫn. Khi tiến hành khảo sát, nghiên cứu nội dung này, tác giả đã thu lợm đợc
một số thông tin quan trọng mà có thể đây không chỉ là tình trạng riêng của Ph- ờng Hàng Bột.
28
Bảng 16: Tình cảm anh em ruột trong các gia đình hiện nay.
Tình cảm anh em Số lợng ngời
Tỷ lệ Thơng yêu, đoàn kết, tơng trợ.
7 7
Bình thờng 19
19 Giảm sút do mâu thuẫn vật chất
39 39
Bất hoà gay gắt dẫn đến từ nhau 35
35 Tỉng
100 100
Ngn: Theo sè liƯu ®iỊu tra b»ng bảng hỏi Có 19 số ngời đợc hỏi cho rằng tình cảm anh em trong gia đình ngày
nay là bình thờng, chỉ có 7 chọn đáp án thơng yêu đoàn kết, tơng trợ. Đây là tỷ lệ quá ít để đảm bảo mức cân bằng xã hội. Có tới 35 sè ngêi cho r»ng thùc
tr¹ng mèi quan hƯ anh em ruột hiện nay bất hoà gay gắt dẫn đến từ nhau vµ 39 cho r»ng anh em rt hiƯn nay sự gắn kết bị giảm sút do mâu thuẫn về vật
chất. Trong một cuộc phỏng vấn sâu, tác giả đã trao đổi với ông Nguyễn Văn
M 45 tuổi với nội dung: HiƯn nay, trong ph
“ êng ta «ng nhËn thÊy có hiện t-
ợng anh em ruột mâu thuẫn quá gay gắt dẫn đến từ nhau không?,
ông vui vẻ cho biết:
Hiện tợng anh em ruột mâu thuẫn với nhau gay gắt dẫn đến từ nhau không còn lạ gì ở địa bàn tôi hiện nay nữa. Chuyện anh em đánh chửi
nhau, tranh chấp với nhau chỉ vài chục phân đất hay vài thứ tài sản bố mẹ
chia chođến mức hai bên không tự giải quyết đợc phải phải nhờ đến chính quyền can thiệp, rồi phải đa nhau ra toà xét xử để khi toà xử xong thì tình
ruột thịt máu mủ không còn nữa, hai bên nhìn nhau nh kẻ thù, đau lòng lắm cháu ạ. Tuy nhiên vẫn còn rất nhiều gia đình tốt, những tấm gơng biết đối
nhân xử thế và biết làm giàu từ chính bàn tay khối óc của mình
Biên bản phỏng vấn sâu.
Nhng phần lớn trờng hợp này là rơi vào các gia đình buôn bán, con cái không đợc học hành, bố mẹ khong là tấm gơng cho con noi theo. Thực tế này sẽ
ảnh hởng rất lớn đến sự ổn định và phát triển của gia đình và xã hội. Vậy đâu là
29
nguyên nhân chính của vấn đề này?. Chúng ta cùng tham khảo bảng số liệu dới đây.
Bảng 17: Nguyên nhân của sự bất hoà trong mối quan hệ anh em ruột.
Nguyên nhân Số Lợng ngời
Tỷ lệ Tình cảm anh em không hoà hợp
19 19
Do tranh chấp tài sản, đất đai 49
49 Do bố mẹ phân chia tài sản và đất đai không đều
20 20
Do quan hệ con dâu, con dể với cha mẹ, họ hàng 12
12 Tổng
100 100
Nguồn: Theo số liệu điều tra bằng bảng hỏi Có 19 số ngời trả lời cho rằng nguyên nhân mâu thuẫn giữa anh em
ruột là do tình cảm anh em không hoà hợp, 20 cho là bố mẹ phân chia tài sản và đất đai không đều, 12 cho r»ng quan hƯ con d©u, con rĨ víi cha mẹ họ
hàng. Nh vậy nguyên nhân chính dẫn tới bất hoà không phải bắt nguần từ tình
cảm mà chủ yếu là do mâu thuẫn về vật chất, tài sản, đất ®ai chiÕm tíi 49. VËy trong vÊn ®Ị ph©n chia tài sản sao cho công bằng để tránh những mâu
thuẫn đáng tiếc xảy ra cũng phụ thuộc rất nhiều vào sự công bằng và đối xử bình đẳng của ngời làm cha, làm mẹ. Thực tế này đã và đang trở thành vấn đề
bức xúc tại phờng Hàng Bột và các địa phơng khác trong cả nớc mà đặc biệt là ở các đô thị lớn. Chúng ta hãy tìm các tháo gỡ, bởi đây là vấn đề ảnh hởng trực
tiếp đến văn hoá, thuần phong mỹ tục của một vùng và của cả một dân tộc. Làm thế nào để loại bỏ khỏi tâm trí những đứa trẻ khi mà bố hoặc mẹ nó đem đơn đi
kiện anh trai hay chị gái, cô bác ruột của mình. Quan niệm lọt sàng xuống lia, môi hở răng lạnh đã không còn giá trị
nữa khi mà anh em ruột trong gia đinh luôn luôn có mâu thuẫn bất hoà với nhau. Văn hoá ứng xử vì thế mà bị mai một mà thay vào đó trên hết là giá trị vật
chất, sự ham hố quá đáng đồng tiền. Nhng cái gì cũng có giá của nó. 2.2.4. Cháu chắt thiếu kính trọng ông bà.
30
Xây dựng gia đình êm ấm không chỉ là để cho bản thân và các thành viên khác có hạnh phúc mà còn là việc làm quan trọng để xây dựng xã hội. Nho gia
quan niệm nếu mình không giúp đợc gì cho đan cho nớc thì cũng ít nhất cũng giữ đợc gia đình mình có nề nếp, trị quốc trớc hết phải tề gia, ngời quân tử
phải làm đợc vậy. Ngày nay, quan niệm này vẫn đợc coi trọng và để làm đợc điều đó thì vai
trò của ngời cao tuổi rất lớn. Trong nền kinh tế thị trờng khi mỗi cá nhân đều bận rộn, bơn bả và vật lộn để lo cho cuộc sống thì thậm chí thời gian dành cho
gia đình còn hạn chế thì chắc rằng việc tìn hiểu những thông tin về gia đình là rất hiếm hoi, trong khi đó hệ thống thông tin đại chúng phổ biến và phong phú,
nguần thông tin đến từ nhiều chiều, làm thế nào để tìm đợc nguần thông tin chính thống, khơi dậy đợc trong tâm trí mỗi ngời và thổi hồn những nét đẹp
truyền thống đó đến các lớp ngời đi sau, để con cháu hiểu đợc và hiểu một cách sâu sắc về cha ông mình.
Tuy nhiên, trong thời đại ngày nay thì những giá trị và chuẩn mực đạo ®øc gia ®×nh ®· cã nhiỊu thay ®ỉi. Mèi quan hệ giữa ông bà và các con cháu
xét về mặt trái và nhìn từ góc độ tiêu cực đã có sự mâu thuẫn, con cháu thiếu kính trọng và quan tâm đến ông bà hơn. Sau đây là số liệu về mức độ con cháu
đến thăm ông bà hiện nay:
Bảng 18: Mức độ con cháu đến thăm ông bà hiện nay:
Mức độ Số lợng ngời
Tỷ lệ Thờng xuyên
18 18
ít h¬n tríc 43
43 HiÕm khi
39 39
Tỉng 100
100 Ngn: Theo kÕt quả điều tra bảng hỏi
Theo kết quả điìe tra từ bảng trên ta thấy có 18 số ngời trả lời rằng ngày nay mức độ con cháu đến thăm ông bà thờng xuyên. Trong khi dó có tới
43 ngời đợc hỏi cho rằng con cháu thăm ông bà ít hơn trớc và 39 cho rằng hiếm khi thấy con cháu đến thăm ông bà.
31
Đây là con số đáng buồn Vẫn biết rằng xã hội hiện đại đã cuốn con ngời vào guồng máy thời gian, nhng không nên vì thế mà chúng ta quên đi bổn
phận, quên đi trách nhiệm với ông bà, với những con ngời đang rất cần sự kính trọng quan tâm từ phía con cháu. Đây cũng chính là trăn trở của tác giả trớc
thực trạng ở Phờng Hàng bột và chính quyền nơi đây. Phải chăng đây là vấn đề của toàn xã hội ta?. Nhng trong khuân khổ nhỏ bé của đề tài sẽ không thể nói
hết đợc những khía cạnh của vấn đề mà điều chúng ta muốn nói đến ở đây là mức độ con cháu đến thăm ông bà cho thấy đợc sự xa cách dần giữa hai thế hệ
này. Tình trạng này xảy ra cũng có mội phần trác nhiệm của những ngời lớn
tuổi, của ông bà, cha mẹ.Khi trả lời phỏng vấn sâu của tác giả với câu hỏi: Theo bác
vai trò của ông bà trong việc giáo dục các giá trị truyền thống và
làm gơng cho con cháu nh thế nào?, bác Trần Thị H 47 tuổi là thành viên trong Hội phụ nữ phờng tâm sự:
Theo tôi vai trò của ông bà trong việc giáo dục các giá trị truyền thống cho con cháu là rất cần thiết trong giai đoạn hiện
nay, đặc biệt là trong nền kinh tế thị trờng, khi mà danh giới giữa cái tốt và cái sấu rất mong manh. Lớp trẻ ngày nay sớm tiếp xúc với nhiều luồng thông
tin khác nhau, nếu không có sự định hớng tốt và chỉ bảo tận tình của ông bà và những ngời lớn tuổi thì việc các cháu đi sai đờng, đua đòi theo chúng bạn
là dễ xảy ra. Vì vậy ông bà rất nên trở thành tấm gơng sáng cho con cháu nhìn vào đó để soi chính mình. Nhng thực tế nhiều bậc ông bà cha mẹ đã
không làm đợc điều này khiến nói con cháu không nghe lời, thậm chí cãi lại, hỗn láo với ông bà
Biên bản phỏng vấn sâu số 2
Quả đúng nh vậy, khi tổng hợp kết quả điều tra về khía cạnh này ta nhận thấy một thực trạng buồn là sự kính trọng, lễ phép với ông bà bị giảm sút.
Bảng 19: Cung cách ứng xử của con cháu với ông bà.
Cung cách ứng xử Số lợng ngời
Tỷ lệ Kính trọng, lễ phép hơn
13 13
Kính trọng, lễ phép bị giảm sút 71
71
32
Hỗn láo, coi thờng 13
13 Không thay đổi
3 3
Tổng 100
100 Nguồn: Theo kết quả điều tra bảng hỏi
Chỉ cã 3 sè ngêi cho r»ng cung c¸ch øng xư của con cháu với ông bà là không thay đổi, kính trọng lễ phép hơn là 13 và hỗn láo coi thờng 13. Trong
khi đó đáng chú ý nhất là sự kính trọng, lễ phép bị giảm sút chiếm tới 71. Sự chênh lệch quá lớn trong sự giảm sút mối quan hệ ông bà con cháu đã thấy một
nguy cơ tiềm ẩn làm suy thoái đạo đức gia đình và thuần phong mỹ tục của dân tộc. Và sự xa dời mối quan hệ này đã nảy sinh những mâu thuẫn thế hệ. Đó là
mâu thuẫn giữa ông bà và con cháu. Lỗi này thuộc cả hai thế hệ già và trẻ. Nếp sống gia đình có quan hệ chặt chẽ với các điều kiện sống vật chất và
tinh thần, trình độ học vấn, sức khoẻNếp sống gia đình thể hiện giá trị văn hoá đạo đức đợc các thành viên trong gia đình chấp nhận và thực hiƯn trong
quan hƯ øng xư víi nhau, th«ng qua viƯc làm, lời nói và hành động của họ. Cha ông ta thờng có câu:
Mỗi cây mỗi hoa, mỗi nhà mỗi cảnh,
tuy vậy dù là cây
hay hoa đều có những nét phổ biến chung. Bởi vậy khi bàn đến nếp sống gia đình, cái riêng cụ thể ấy lại cần gắn với ảnh hởng của các yếu tố xung quanh,
của môi trờng tạo nên nó. Không vì thế mà để những giá trị văn hoá ngoại lai không chính thống cuộc sống riêng của mỗi gia đình, làm ảnh hởng đến văn hoá
của cả một dân tộc.
Để giữ đợc gia phong cần có sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa các giá trị truyền thống với các giá trị hiện đại, trớc hết các thành viên trong gia đình cần
xác định rõ vai trò, nhiệm vụ của mình trong gia đình và ngoài xã hội, không thể xảy ra tình trạng nhầm lẫn giữa các vai trò. Đặc biệt là giới trẻ, những ngời
đóng vai trò làm trung gian chuyển giao thế hệ cần nhớ đến công ơn sinh thành, dỡng dục, thể hiện lòng hiếu thảo, kính trọng, chăm sóc ông bà, cha mẹ dù
trong bất kỳ hoàn cảnh khó khăn nào. Có nh vậy nếp nhà đợc giữ, gia phong, văn hoá đợc lu truyền.
33
Chơng iii: Kết luận, giải pháp và khuyến nghị.

1. Kết luận.

Theo quan điểm của nhà nghiên cứu Hồ Ngọc Đại thì gia đình là một thực thể sống, một tập hợp do nhiều cá nhân cấu thành, cho nên không chứamột thuộc tính nào của cá nhân.18Ông cho rằng gia đình là một khái niệm mới đợc hình thành từ ba thành phần, gồm : Bố- mẹ- con cái và ông gọi đó là tam giác gia đình.Gia đình vìthế mà trở thành một thể chế mới trong đời sống xã hội. Tam giác gia đình thể hiện sự gắn kết trong mối quan liên hệ giữa các thành viên trong gia đình, cácthành viên có ảnh hởng lẫn nhau. Sự bền chặt của gia đình hay không đều xuất phát từ sự bền chặt của chính mối quan hệ này Trang 36, những nghiên cứu xãhội học về gia đình Việt Nam, NXB KHXH HN, năm 1996. Kết quả thu đợc khi nghiên cứu mối quan hệ trong gia đình với câu hỏi:Ông bà đánh giá nh thế nào về các mối quan hệ trong gia đình ta hiện nay? đã khẳng định đợc hoà khí trong các gia đình đang là vấn đề cần quan tâm.Bảng 3: Mức độ đoàn kết, hoà thuận trong gia đình.Nguồn: Theo kết quả điều tra từ bảng hỏi Tõ kÕt qu¶ b¶ng hái cho thÊy chØ cã 10100 ngời đợc hỏi cho rằng giađình ngày nay hoà thuận, yêu thơng nhau chiếm 19 trong khi đó tỷ lệ gia đình hoà thuận nhng đôi khi xảy ra xung khắc chiếm 39 và đặc biệt gia đìnhthờng xuyên xảy ra xung khắc chiếm 22 nhiều hơn so với tỷ lệ hoà thuận th-ơng yêu nhau. Đây phải chăng là con số đáng báo động cho thực trạng gia đình hiện nay?. Đây là câu hỏi lớn mà chúng ta không thể trả lời ngay đợc.Tất cả chúng ta đều khẳng định rằng gia đình tốt thì xã hội mới tốt, gia đình không tốt thì xã hội sẽ đứng trớc những nguy cơ. Và bởi vậy trong bất kỳthời đại nào con ngời cũng coi trọng gia ddinhf, coi đây là một thiết chế không thể thiếu. Nhng không vì thế mà gia đình luôn tốt, luôn luôn hoà thuận mà vẫncó những bất thờng xảy ra trong cuộc sống gia đình. Nghiên cứu mối quan hệ gia đình ở phờng Hàng Bột trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá so với19 Thực trạngSố lợng ngời Tỷ lệHoà thuân, yêu thơng nhau 1919 Hoà thuận đôi khi xảy ra xung khắc39 39Bình thờng 2020 Hay xảy ra xung khắc22 22Tổng 100100trong xã hội truyền thống cho ta thấy một thực trạng đáng báo động cho mỗi chúng ta.Bảng 4: Quan hệ giữa các thành viên trong gia đình hiện nay so với trớc kia.Mức độ Số lợng ngờiTỷ lệ Tốt hơn16 16Không thay đổi 1313 Xấu đi71 71Tổng 100100 Nguồn: Theo kết quả điều tra từ bảng hỏiQua bảng hỏi ta thấy đợc tỷ lệ ngời cho rằng mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình hiện nay tốt hơn là 16 ngời chiếm 16 chỉ có 13 ngời cho làkhông thay đổi chiÕm 13, trong khi ®ã 71 cho r»ng mèi quan hệ gia đìnhngày nay xấu đi. Con số này đặt những nhà nghiên cứu về gia đình nói riêng và chính quyền địa phơng nơi đây trớc những thách thức rằng: Tai sao khi cuộcsống vật chất đầy đủ hơn so với trớc kia thì mố quan hệ giữa các thành viên trong gia đình lại xấu đi? Ngời nông dân trớc đây chân lấm tay bùn trăm bề vấtvả mà họ vẫn thơng yêu đùm bọc nhau với một tình yêu lá lành đùm lá rách, lá rách ít đùm lá rách nhiều hay anh em nh thể tay chân, mà quan hệ gia đìnhvẫn bền chặt trong khi đó những gia đình ngày nay nói chung và những gia đình đô thị nh phờng Hàng Bột nói riêng quan hệ giữa các thành viên lại xấu đi. Phảichăng đây là tác động mặt trái của cơ chế thị trờng, hay của chính sách phát triển của Nhà Nớc có vấn đề?. Từ đây ta hãy đi tìm hiểu nguyên nhân của thựctrạng này.Bảng 5: Nguyên nhân ảnh hởng đến sự thay đổi mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đìnhMức độ Số lợng ngờiTỷ lệ TổngCó KhôngCó KhôngDo tác động mặt trái của nền 5545 5545 10020kinh tÕ thÞ trêng Do lèi sèng hëng thơ, tiªu cùc20 8020 80100 Do nỊn tảng gia đình khôngvững chắc 6337 6337 100Tổng 100Nguồn: theo kết quả điều tra từ bảng hỏiTừ bảng số liệu trên cho thấy có 55 ngời 55 cho rằng nguyên nhân gây ảnh hởng tiêu cực đến mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình là dotác động mặt trái của nền kinh tế thị trờng và 20 số ngời cho rằng thực trạngtrên là do lối sống hởng thụ, tiêu cực của cá nhân và trong đó 63 số ngời cho rằng mâu thuẫn gia đình là do nền tảng văn hoá gia đình không vững chắc.Nh vậy, nhìn chung những ngời đợc hỏi đều cho rằng nguyên nhân làm ảnh hởng tiêu cực đến mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình là do sựtác động mặt trái của nền kinh tế thị trờng và do nền tảng văn hoá gia đình không vững chắc.Từ những nguyên nhân trên mà theo điều tra phỏng vấn bằng bảng hái th× cã tíi 90 sè ngêi cho r»ng quan hệ giữa các thành viên trong gia đình ngàycàng xấu đi, trong đó có nhận định của cả các cán bộ Đảng viên, các vị lãnh đạo ở UBND phờng đã làm tăng thêm sức thuyết phục của số liệu.Bảng 6: Thực trạng mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đìnhThực trạng Số lợng ngờiTỷ lệ Xấu đi90 90Không ảnh hởng gì 1010 Tổng100 100Nguồn: theo kết quả điều tra từ bảng hỏi Chính ăng-ghen trong tác phẩm : Nguồn gốc của gia đình, của chế độ thữu và Nhà nớc khi nhắc lại những nhận xét của Mác về sự giống nhau giữa thiết chế gia đình với những hệ thống chính trị, pháp luật, tôn giáo và triết họcđã cho rằng mọi thiết chế khác đều có thể thay đổi theo những điều kiện kinh tếxã hội khách quan nhng chỉ khi nào gia đình đã hoàn toàn thay đổi thì những21hệ thống ấy mới hoàn toàn thay đổi Các- Mác và ăng-ghen toàn tập, tập 21, NXBCTQG Hµ Néi 1992, trang 57. Còng chÝnh theo sự phân tích của ăng-ghen, cơ sở căn bản của bền vững những giá trị gia đình chính là sự chặt chẽcủa các quan hệ huyết thống. Nhng quan h Ư nµy thËm chÝ trong khi nhiỊu chn mùc và những giá trị trong gia đình đã có thể thay đổi thì chính bản thântính huyết thống của nó vẫn cứ chai sạm rất lâu Tuy nhiên, từ thực trạng, nguyên nhân phân tích ở trên xét về mối quanhệ gia đình thì đã nảy sinh mâu thuẫn và những mâu thuẫn gia đình này theo quan điểm trên của Mác và Ăng-ghen thì có thể giải quyết đợc. Đó là mâuthuẫn giữa vợ và chồng, giữa bố mẹ và con cái, giữa anh em ruột và giữa cháu chắt với ông bà.2.2.1. Mâu thuẫn vợ- chồng. Mối quan hệ vợ chồng là một trong những mối quan hệ cơ bản của giađình mà nó còn là cơ sở đầu tiên tạo nên gia đình và cũng là nhân tố quan trọng duy trì sự ổn định, phát triển trong suốt quá trình hình thành và phát triển củamỗi một gia đình. Chính vì thế mà trong các quan điểm của thuyết Nho gia nói chung vàtruyền thống dân tộc Việt Nam nói riêng đều rất coi trọng tình nghĩa vợ chồng Thuận vợ thuận chồng tát bể Đông cũng cạn, của chồng, công vợ,nói lênmức độ quan trọng của mối quan hệ này. Nếu vợ chồng một lòng chung thuỷsắt son, sát cánh bên nhau, một lòng vợt qua mọi khó khăn thì chắc hẳn gia đình đó sẽ ấm áp và hoà thuận, còn khi gia đình có vợ chồng không sống vì nhau,không chăm lo cho con cái, hay xung đột cãi cọ thì gia đình đó cần có thời gian, công sức để hoàn thiện lại gia đình mình.Tuy nhiên, theo kết quả điều tra về mối quan hệ vợ chồng tại phờng Hàng Bột cho thấy:Bảng 7: Quan hệ vợ chồng trong 3 năm trở lại đây.22Mức độ quan hệ vợ chồng Số lợng ngờiTỷ lệ Thơng yêu, gắn bó hơn13 13Long lẻo hơn 6565 Thờng xuyên có xung đột, cãi cọ22 22Tổng 100100 Nguồn: Theo kết quả điều tra bảng hỏiTrong số 100 ngời đợc hỏi thì chỉ có 13 ngời cho rằng quan hệ vợ chồng trong 3 năm gần đây là thơng yêu gắn bó hơn chiếm 13, trong khi đó 65 ng-ời 65 cho rằng là lỏng lẻo hơn và 22 ngời 22 cho rằng luôn có sự xungđột, cãi cọ trong gia đình. Tỷ lệ lỏng lẻo chiếm đa số chứng tỏ quan hệ vợ chồng ở đây đang có biểuhiện của sự rạn nứt. Và phải chăng chính mối quan hệ nền tảng này lỏng lẻo đã kéo theo những mối quan hệ khác, nh: anh chị em ruột, ông bà- cháu chắt, bốmẹ- con cái cũng bị ảnh hởng theo. Đây cũng là đánh giá của những ngời dân đóng trên địa bàn phờng, consố nói lên bức xúc mà chính họ vừa là ngời gây ra, vừa là nạn nhân của quá trình phát triển.Từ những xung đột vợ chồng đẵ làm cho tình trạng ly hôn ở đây tăng lên so với những năm trớc đó. Ta có kết quả điều tra vê thực trạng ly hôn nh sau.Bảng 8: Thực trạng ly hôn 3 năm trở lại đây.Mức độ ly hôn Số lợng ngờiTỷ lệ Nhiều hơn79 79ít hơn 1010 Không thay đổi11 11Tổng 100100 Nguồn Theo kết quả điều tra tõ b¶ng háiNh vËy, cã 79 ngêi tr¶ lêi cho rằng các cặp vợ chồng li hôn ở các cặp vợ chồng 3 năm trở lại đây nhiều hơn so với trớc đây, số ngời cho rằng tỷ lệ ấykhông thay đổi là 11 và chỉ có 10 số ngời cho là ít hơn. Qua đó ta thấy rằng khi mối quan hệ vợ chồng lỏng lẻo, mâu thuẫn thì đó chính là nguy cơ dẫn đếncác cặp vợ chồng li hôn.Bảng 9: Nguyên nhân của tình trạng vợ chồng ly hôn.23Nguyên nhân ly hôn Sô lợngTỷ lệ Vợ chồng không hợp nhau về sinh lý6 6Không có việc làm, thích mua vui hởng lạc 5151 Do vợ chồng luôn mâu thuẫn, đánh chửi nhau41 41Do bị xung quanh khích bác, chia rẽ 22 Tổng100 100Nguồn: Theo kết quả ®iỊu tra b»ng b¶ng hái Cã 6 ngêi tr¶ lêi cho rằng nguyên nhân của tình trạng vợ chồng ly hônlà do không hợp nhau về sinh lý và 2 gia đình tan vỡ là do xung quanh chia rẽ. Đặc biệt điều ta muốn nói ở đây là có tới 51 gia đình có vợ chồng ly dị làdo không có việc làm, không có thu nhập và do mâu thuẫn vợ chồng thì chiếm 41. Thực trạng này quả là vấn đề đáng báo động. Trớc vấn đề này thì vai tròcủa Nhà Nớc về tạo việc làm và vai trò của Hội phụ nữ là vô cùng quan trọng. Các cặp vợ chồng ly hôn có thể do chồng hoặc do vợ, bảng số liệu dớiđây sẽ cho ta thấy rõ hơn vấn đề này:Bảng 10: Ngời đa ra quyết định ly hôn.Số lợng ngời Tỷ lệCó KhôngCó KhôngNgời vợ 3169 3169 100Ngời chồng 6931 6931 100Tổng 100100 100100 100Nguần: Theo kết quả điều tra bằng bảng hỏi Nguyên nhân nội tại dẫn đến ly hôn do ngời chồng là chủ yếu chiếm69 số ngời trả lời có, ngời vợ đa ra quyết định ly hôn thấp hơn nhiều 31. Điều này cho ta một giải pháp là muốn làm giảm tình trạng ly hôn thìhãy tác động, giáo dục từ phía ngời chồng nhiều hơn là từ phía ngời vợ.Nh vậy, mâu thuẫn vợ chồng dẫn tới ly hôn, tan vỡ gia đình là vấn đề nghiêm trọng và nó đang ngày càng lan rộng. Nó sẽ huỷ hoại những giá trị,chuẩn mực văn hoá gia đình mà hậu quả trực tiếp là ảnh hởng đến chính họ và sau đó là xã hội. Biện pháp triệt để nhất là cần phát huy vai trò của các tổ chứcđoàn thể cơ sở, đặc biệt là Hội phụ nữ để hoà giải, giải quyết những mâu thuẫn24gia đình, vợ chồng từ khi nó mới nảy sinh mà có nguy cơ dẫn tới ly hôn, mất hạnh phúc gia đình.2.2.2. Mâu thuẫn giữa bố mẹ với con cái. Việt Nam là một trong những quốc gia chịu ảnh hởng của Nho giáo, màtheo quan điểm của Nho giáo rất coi trọng nguần gốc, dòng gièng vµ ngêi nèi dâi vµ téi lín nhÊt lµ tội không có ngời nối dõi và tội bất hiếu với cha mẹ. Còn ởViệt Nam ta, cha ông thờng dạy rằng: Công cha nh núi Thái Sơn- nghĩa mẹ nh nớc trong nguần chảy ra- một lòng thờ mẹ kính cha- cho tròn chữ hiếu mới làđạo con và còn có câu trẻ cậy cha, già cậy con nhằm nói nên mối quan hệ 0gắn bó giữa bố mẹ và con cái trong gia đình. Gia đình thực sự yên ấm, hạnhphúc khi bố mẹ và con cái hoà thuận. Tuy nhiên theo kết quả điều tra bằng bảng hỏi thì mối quan hệ giữa bốmẹ và con cái đã có dấu hiệu của sự dạn nứt.Bảng 11: Mức độ quan tâm đến con cái của bố mẹ.Mức độ Số lợng ngờiTỷ lệ Nhiều hơn38 38Không thay đổi 1919 ít hơn43 43Tổng 100100 Nguồn: Theo kết quả điều tra b»ng b¶ng háiCã 38 ngêi chiÕm tû lƯ 38 đợc hỏi cho rằng hiện nay bố mẹ quan tâm đến con cái nhiều hơn và 43 ngời 43 có nhận xét ngợc lại, trong khi đo chỉcó 19 số ngời cho rằng không thay đổi. Vậy nguyên nhân của thực trạng bốmẹ ít quan tâm đến con cái hơn là do đâu?.25Bảng 12: Nguyên nhân dẫn đến bố mẹ ít quan tâm đến con cái.Nguyên nhân Số lợng ngờiTỷ lệ Do quá bận kiếm tiền42 42Đã giao cho nhà trờng quản lý 1212 Đã cho tiền đầy đủ17 17Khác 2929 Tổng100 100Nguồn: Theo kết quá điều tra từ bảng hỏiNhìn vào bảng ta thấy có tới 42 số ngời trả lời rằng nguyên nhân khiến bố mẹ ít quan tâm đến con cái là do quá bân kiếm tiền. Trong khi tâm lý đã giaocon cho nhà trờng quản lý chiếm 12 và đã cho tiền đầy đủ chiếm 17, còn các nguyên nhân khác chiếm 29. Kiếm tiền thì tốt nhng xin các bậc cha mẹhãy quan tâm nhiều hơn đến con cái mình, bởi chúng chính là chỗ dựa cho mình lúc tuổi già và là mầm non của đất nớc. Các bậc cha mẹ đừng nghĩ rằng giaocon cho thầy cô là đã hoàn toàn yên tâm, bởi ngoài thời gian ở trờng có thầy cô quản lý sẽ còn rất nhiều khoảng thời gian khác dẫn đứa trẻ đến chỗ h hỏng. Hơnnữa chỉ cho tiền con thôi thì vẫn cha đủ mà đứa trẻ còn cần cả tình cảm gần gũi thơng yêu.Từ chính sự thiếu quan tâm của bố mẹ và gia đình là nguyên nhân chính dẫn tới những đứa trẻ h hỏng và nghiện ngập và mâu thuẫn giữa bố mẹ và concái nảy sinh từ đây.Bảng 13: Nguyên nhân dẫn đến những đứa con h hỏng, nghiện ngập.Nguyên nhân Số lợng ngờiTỷ lệ Do bạn bè rủ rê28 28Do tác động của môi trờng sống 2323 Do thiếu quan tâm cđa bè mĐ36 36Kh¸c 1313 Tỉng100 100Ngn : Theo kÕt quả điều tra bằng bảng hỏi Theo bảng trên thì đúng là do bố mẹ thiếu quan tâm nên con cái mới hhỏng chiếm tới 36, nhều hơn hẳn so với các nguyên nhân khác. Và cũng từ26đây ta hãy nghiên cứu xem thái độ của con cái đối xử với bố mẹ hiện nay nh thế nào.Bảng 14: Thái ®é cđa con c¸i ®èi víi bè mĐ hiƯn nay.Sè lợng ngời Tỷ lệTổng CóKhông CóKhông Nghe lời hơn41 5941 59100 Không thay đổi68 3268 32100 Có nghe lêi nhnghay c·i l¹i. 7525 7525 100Sù kÝnh träng gi¶m sót84 1684 16100 Tỉng100 Ngn: theo kÕt qu¶ điều tra bằng bảng hỏiQuan sát từ bảng ta dễ dàng nhận thấy rằng số ngời trả lời có đối với con cái nghe lời bố mẹ hơn thấp hơn so với những ngời trả lời có đối với concái có nghe lời nhng hay cãi lại và sự kính trọng cha mẹ giảm sút 41 so với75 và 84, còn số ngời trả lời có đối với thái độ của con cái đối với bố mẹ không thay đổi là 68 và 32 là không.Bảng 15: Mức độ con cái quan tâm, thăm nom đến bố mẹ già hiện nay.Mức độ Số lợng ngờiTỷ lệ Thờng xuyên hơn tríc kia47 47Ýt h¬n tríc kia 5353 Tỉng100 100Ngn: Theo kết quả điều tra bảng hỏi Từ bảng trên cho thấy một thực trạng đáng buồn là số ngời trả lời là hiệnnay con cái thăm nom bố mẹ già Ýt h¬n tríc kia chiÕm tû lƯ cao h¬n sè ngời trả lời ngợc lại 53 so với 47. Có thể nguyên nhân chính dẫn đến thực trạngnày là do con cái quá mải kiếm tiền và các hoạt động cá nhân khác.Phải chăng đây là con số đáng mừng hay đáng buồn? Chẳng lẽ xã hội hiện đại đã cuấn con ngời vào guồng máy thời gian, ai cũng bận rộn lo cho côngviệc của mình. Thiết tởng điều đó là chính đáng, song họ có nghĩ đến cha mẹ mình, những ngời đã sinh thành và nuôi dỡng mình nên ngời, những ngời đã cảcuộc đời lo lắng chắt chiu cho con cháu, bây giờ tuổi già những mong cậy27con thì con cái lại xa dời bố mẹ. Đây cũng chính là chăn trở của mỗi chúng ta trớc vấn đề xã hội bức xúc này và hơn bao giờ hết ngay t bây giờ chúng ta hãytìm ra giải pháp tháo gỡ nó 2.2.3. Mâu thuẫn giữa anh- chị – em ruội.Các cụ ta xa thờng khuyên con cháu về tình cảm anh em: Anh em nh thể tay chân, rách lành đùm bọc dở hay đỡ đần, Anh em nh khúc ruột trên, khúcruột dới, và Máu chảy ruột mềm, môi hở răng lạnhtrong hàng loạt các truyền thuyết cũng nh kho tàng tục ngữ ca dao ca ngợi về tình cảm anh em vôcùng phong phú và rộng lớn. Những nét đẹp đó cho đến nay vẫn còn nguyên giátrị và tính thời sự. Có khác chăng chỉ là tính bền chặt và tình cảm thơng yêu không còn đợc nh trớc ở một số gia đình?.Khi nền kinh tế thị trờng vào Việt Nam đã kéo theo nhiều thay đổi lớn ở nhiều lĩnh vực khác nhau: văn hoá, kinh tÕ, x· héi…do vËy mµ lèi sèng cđa conngêi, cung cách ứng xử của các thành viên cũng khác trớc. Đặc biệt là khác biệttrong suy nghĩ và hành động của mỗi ngời khi mà cái tôi cá nhân đợc đặt lên cao hơn cả. Những lợi ích vật chất và sức mạnh đồng tiền đã làm cho tìnhcảm anh em bị sứt mẻ, quan hệ anh em nảy sinh mâu thuẫn. Khi tiến hành khảo sát, nghiên cứu nội dung này, tác giả đã thu lợm đợcmột số thông tin quan trọng mà có thể đây không chỉ là tình trạng riêng của Ph- ờng Hàng Bột.28Bảng 16: Tình cảm anh em ruột trong các gia đình hiện nay.Tình cảm anh em Số lợng ngờiTỷ lệ Thơng yêu, đoàn kết, tơng trợ.7 7Bình thờng 1919 Giảm sút do mâu thuẫn vật chất39 39Bất hoà gay gắt dẫn đến từ nhau 3535 Tỉng100 100Ngn: Theo sè liƯu ®iỊu tra b»ng bảng hỏi Có 19 số ngời đợc hỏi cho rằng tình cảm anh em trong gia đình ngàynay là bình thờng, chỉ có 7 chọn đáp án thơng yêu đoàn kết, tơng trợ. Đây là tỷ lệ quá ít để đảm bảo mức cân bằng xã hội. Có tới 35 sè ngêi cho r»ng thùctr¹ng mèi quan hƯ anh em ruột hiện nay bất hoà gay gắt dẫn đến từ nhau vµ 39 cho r»ng anh em rt hiƯn nay sự gắn kết bị giảm sút do mâu thuẫn về vậtchất. Trong một cuộc phỏng vấn sâu, tác giả đã trao đổi với ông Nguyễn VănM 45 tuổi với nội dung: HiƯn nay, trong ph“ êng ta «ng nhËn thÊy có hiện t-ợng anh em ruột mâu thuẫn quá gay gắt dẫn đến từ nhau không? ,ông vui vẻ cho biết:Hiện tợng anh em ruột mâu thuẫn với nhau gay gắt dẫn đến từ nhau không còn lạ gì ở địa bàn tôi hiện nay nữa. Chuyện anh em đánh chửinhau, tranh chấp với nhau chỉ vài chục phân đất hay vài thứ tài sản bố mẹchia chođến mức hai bên không tự giải quyết đợc phải phải nhờ đến chính quyền can thiệp, rồi phải đa nhau ra toà xét xử để khi toà xử xong thì tìnhruột thịt máu mủ không còn nữa, hai bên nhìn nhau nh kẻ thù, đau lòng lắm cháu ạ. Tuy nhiên vẫn còn rất nhiều gia đình tốt, những tấm gơng biết đốinhân xử thế và biết làm giàu từ chính bàn tay khối óc của mìnhBiên bản phỏng vấn sâu.Nhng phần lớn trờng hợp này là rơi vào các gia đình buôn bán, con cái không đợc học hành, bố mẹ khong là tấm gơng cho con noi theo. Thực tế này sẽảnh hởng rất lớn đến sự ổn định và phát triển của gia đình và xã hội. Vậy đâu là29nguyên nhân chính của vấn đề này?. Chúng ta cùng tham khảo bảng số liệu dới đây.Bảng 17: Nguyên nhân của sự bất hoà trong mối quan hệ anh em ruột.Nguyên nhân Số Lợng ngờiTỷ lệ Tình cảm anh em không hoà hợp19 19Do tranh chấp tài sản, đất đai 4949 Do bố mẹ phân chia tài sản và đất đai không đều20 20Do quan hệ con dâu, con dể với cha mẹ, họ hàng 1212 Tổng100 100Nguồn: Theo số liệu điều tra bằng bảng hỏi Có 19 số ngời trả lời cho rằng nguyên nhân mâu thuẫn giữa anh emruột là do tình cảm anh em không hoà hợp, 20 cho là bố mẹ phân chia tài sản và đất đai không đều, 12 cho r»ng quan hƯ con d©u, con rĨ víi cha mẹ họhàng. Nh vậy nguyên nhân chính dẫn tới bất hoà không phải bắt nguần từ tìnhcảm mà chủ yếu là do mâu thuẫn về vật chất, tài sản, đất ®ai chiÕm tíi 49. VËy trong vÊn ®Ị ph©n chia tài sản sao cho công bằng để tránh những mâuthuẫn đáng tiếc xảy ra cũng phụ thuộc rất nhiều vào sự công bằng và đối xử bình đẳng của ngời làm cha, làm mẹ. Thực tế này đã và đang trở thành vấn đềbức xúc tại phờng Hàng Bột và các địa phơng khác trong cả nớc mà đặc biệt là ở các đô thị lớn. Chúng ta hãy tìm các tháo gỡ, bởi đây là vấn đề ảnh hởng trựctiếp đến văn hoá, thuần phong mỹ tục của một vùng và của cả một dân tộc. Làm thế nào để loại bỏ khỏi tâm trí những đứa trẻ khi mà bố hoặc mẹ nó đem đơn đikiện anh trai hay chị gái, cô bác ruột của mình. Quan niệm lọt sàng xuống lia, môi hở răng lạnh đã không còn giá trịnữa khi mà anh em ruột trong gia đinh luôn luôn có mâu thuẫn bất hoà với nhau. Văn hoá ứng xử vì thế mà bị mai một mà thay vào đó trên hết là giá trị vậtchất, sự ham hố quá đáng đồng tiền. Nhng cái gì cũng có giá của nó. 2.2.4. Cháu chắt thiếu kính trọng ông bà.30Xây dựng gia đình êm ấm không chỉ là để cho bản thân và các thành viên khác có hạnh phúc mà còn là việc làm quan trọng để xây dựng xã hội. Nho giaquan niệm nếu mình không giúp đợc gì cho đan cho nớc thì cũng ít nhất cũng giữ đợc gia đình mình có nề nếp, trị quốc trớc hết phải tề gia, ngời quân tửphải làm đợc vậy. Ngày nay, quan niệm này vẫn đợc coi trọng và để làm đợc điều đó thì vaitrò của ngời cao tuổi rất lớn. Trong nền kinh tế thị trờng khi mỗi cá nhân đều bận rộn, bơn bả và vật lộn để lo cho cuộc sống thì thậm chí thời gian dành chogia đình còn hạn chế thì chắc rằng việc tìn hiểu những thông tin về gia đình là rất hiếm hoi, trong khi đó hệ thống thông tin đại chúng phổ biến và phong phú,nguần thông tin đến từ nhiều chiều, làm thế nào để tìm đợc nguần thông tin chính thống, khơi dậy đợc trong tâm trí mỗi ngời và thổi hồn những nét đẹptruyền thống đó đến các lớp ngời đi sau, để con cháu hiểu đợc và hiểu một cách sâu sắc về cha ông mình.Tuy nhiên, trong thời đại ngày nay thì những giá trị và chuẩn mực đạo ®øc gia ®×nh ®· cã nhiỊu thay ®ỉi. Mèi quan hệ giữa ông bà và các con cháuxét về mặt trái và nhìn từ góc độ tiêu cực đã có sự mâu thuẫn, con cháu thiếu kính trọng và quan tâm đến ông bà hơn. Sau đây là số liệu về mức độ con cháuđến thăm ông bà hiện nay:Bảng 18: Mức độ con cháu đến thăm ông bà hiện nay:Mức độ Số lợng ngờiTỷ lệ Thờng xuyên18 18ít h¬n tríc 4343 HiÕm khi39 39Tỉng 100100 Ngn: Theo kÕt quả điều tra bảng hỏiTheo kết quả điìe tra từ bảng trên ta thấy có 18 số ngời trả lời rằng ngày nay mức độ con cháu đến thăm ông bà thờng xuyên. Trong khi dó có tới43 ngời đợc hỏi cho rằng con cháu thăm ông bà ít hơn trớc và 39 cho rằng hiếm khi thấy con cháu đến thăm ông bà.31Đây là con số đáng buồn Vẫn biết rằng xã hội hiện đại đã cuốn con ngời vào guồng máy thời gian, nhng không nên vì thế mà chúng ta quên đi bổnphận, quên đi trách nhiệm với ông bà, với những con ngời đang rất cần sự kính trọng quan tâm từ phía con cháu. Đây cũng chính là trăn trở của tác giả trớcthực trạng ở Phờng Hàng bột và chính quyền nơi đây. Phải chăng đây là vấn đề của toàn xã hội ta?. Nhng trong khuân khổ nhỏ bé của đề tài sẽ không thể nóihết đợc những khía cạnh của vấn đề mà điều chúng ta muốn nói đến ở đây là mức độ con cháu đến thăm ông bà cho thấy đợc sự xa cách dần giữa hai thế hệnày. Tình trạng này xảy ra cũng có mội phần trác nhiệm của những ngời lớntuổi, của ông bà, cha mẹ.Khi trả lời phỏng vấn sâu của tác giả với câu hỏi: Theo bácvai trò của ông bà trong việc giáo dục các giá trị truyền thống vàlàm gơng cho con cháu nh thế nào?, bác Trần Thị H 47 tuổi là thành viên trong Hội phụ nữ phờng tâm sự:Theo tôi vai trò của ông bà trong việc giáo dục các giá trị truyền thống cho con cháu là rất cần thiết trong giai đoạn hiệnnay, đặc biệt là trong nền kinh tế thị trờng, khi mà danh giới giữa cái tốt và cái sấu rất mong manh. Lớp trẻ ngày nay sớm tiếp xúc với nhiều luồng thôngtin khác nhau, nếu không có sự định hớng tốt và chỉ bảo tận tình của ông bà và những ngời lớn tuổi thì việc các cháu đi sai đờng, đua đòi theo chúng bạnlà dễ xảy ra. Vì vậy ông bà rất nên trở thành tấm gơng sáng cho con cháu nhìn vào đó để soi chính mình. Nhng thực tế nhiều bậc ông bà cha mẹ đãkhông làm đợc điều này khiến nói con cháu không nghe lời, thậm chí cãi lại, hỗn láo với ông bàBiên bản phỏng vấn sâu số 2Quả đúng nh vậy, khi tổng hợp kết quả điều tra về khía cạnh này ta nhận thấy một thực trạng buồn là sự kính trọng, lễ phép với ông bà bị giảm sút.Bảng 19: Cung cách ứng xử của con cháu với ông bà.Cung cách ứng xử Số lợng ngờiTỷ lệ Kính trọng, lễ phép hơn13 13Kính trọng, lễ phép bị giảm sút 717132Hỗn láo, coi thờng 1313 Không thay đổi3 3Tổng 100100 Nguồn: Theo kết quả điều tra bảng hỏiChỉ cã 3 sè ngêi cho r»ng cung c¸ch øng xư của con cháu với ông bà là không thay đổi, kính trọng lễ phép hơn là 13 và hỗn láo coi thờng 13. Trongkhi đó đáng chú ý nhất là sự kính trọng, lễ phép bị giảm sút chiếm tới 71. Sự chênh lệch quá lớn trong sự giảm sút mối quan hệ ông bà con cháu đã thấy mộtnguy cơ tiềm ẩn làm suy thoái đạo đức gia đình và thuần phong mỹ tục của dân tộc. Và sự xa dời mối quan hệ này đã nảy sinh những mâu thuẫn thế hệ. Đó làmâu thuẫn giữa ông bà và con cháu. Lỗi này thuộc cả hai thế hệ già và trẻ. Nếp sống gia đình có quan hệ chặt chẽ với các điều kiện sống vật chất vàtinh thần, trình độ học vấn, sức khoẻNếp sống gia đình thể hiện giá trị văn hoá đạo đức đợc các thành viên trong gia đình chấp nhận và thực hiƯn trongquan hƯ øng xư víi nhau, th«ng qua viƯc làm, lời nói và hành động của họ. Cha ông ta thờng có câu:Mỗi cây mỗi hoa, mỗi nhà mỗi cảnh ,tuy vậy dù là câyhay hoa đều có những nét phổ biến chung. Bởi vậy khi bàn đến nếp sống gia đình, cái riêng cụ thể ấy lại cần gắn với ảnh hởng của các yếu tố xung quanh,của môi trờng tạo nên nó. Không vì thế mà để những giá trị văn hoá ngoại lai không chính thống cuộc sống riêng của mỗi gia đình, làm ảnh hởng đến văn hoácủa cả một dân tộc.Để giữ đợc gia phong cần có sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa các giá trị truyền thống với các giá trị hiện đại, trớc hết các thành viên trong gia đình cầnxác định rõ vai trò, nhiệm vụ của mình trong gia đình và ngoài xã hội, không thể xảy ra tình trạng nhầm lẫn giữa các vai trò. Đặc biệt là giới trẻ, những ngờiđóng vai trò làm trung gian chuyển giao thế hệ cần nhớ đến công ơn sinh thành, dỡng dục, thể hiện lòng hiếu thảo, kính trọng, chăm sóc ông bà, cha mẹ dùtrong bất kỳ hoàn cảnh khó khăn nào. Có nh vậy nếp nhà đợc giữ, gia phong, văn hoá đợc lu truyền.33Chơng iii: Kết luận, giải pháp và khuyến nghị.

Source: https://evbn.org
Category : Tâm Sự