Mối nguy hại về ô nhiễm tiếng ồn ở Hà Nội

MT&XH – Hiện nay, tình trạng ô nhiễm tiếng ồn đã trở thành vấn nạn, ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân, đến môi trường sống và mỹ quan đô thị… Do đó, cần phải có sự đồng lòng, ý thức của tất cả mọi người, các ban ngành… để góp phần hạn chế tiếng ồn.

Đáng báo động

Ô nhiễm tiếng ồn (Tiếng Anh: Noise pollution hoặc noise disturbance) là tiếng ồn trong môi trường vượt quá ngưỡng nhất định gây khó chịu cho người hoặc động vật. Hầu hết ở các nước, nguồn gây ô nhiễm tiếng ồn chủ yếu từ tiếng ồn ngoài trời như phương tiện giao thông, vận tải, xe có động cơ, máy bay và tàu hỏa.

Ở Hà Nội, ô nhiễm tiếng ồn được xem là có xu hướng tăng lên không ngừng. Người dân phải chịu đựng cảnh sống chung với ô nhiễm này bủa vây khắp mọi nơi. Lưu thông trên các tuyến đường Hà Nội, người dân không khỏi rùng mình bởi những tiếng ồn từ các phương tiện khác, tiếng còi xe tải, xe khách kéo dài inh ỏi. Khá nhiều trường hợp giật mình vì những tiếng còi xe quá lớn.

Trên địa bàn TP Hà Nội, tiếng động từ các công trình xây dựng, các phương tiện vận chuyển nguyên vật liệu xây dựng ra vào thường xuyên chưa kể bụi phát sinh khiến người dân khó chịu. Theo nhiều kết quả nghiên cứu, tiếng ồn tại các nút giao thông và các tuyến đường chính ở Hà Nội trung bình ngày khoảng 77,8 – 78,1 dBA vượt tiêu chuẩn cho phép đến 7,8 – 8,1 dBA. Và tiếng ồn trung bình vào ban đêm khoảng 65,3 – 75,7 dBA vượt tiêu chuẩn khoảng 10 – 20 dBA. Tại các khu công nghiệp, người lao động đều phải tiếp xúc với tiếng ồn.

Tác hại của việc ô nhiễm tiếng ồn dao động khoảng 50 db sẽ khiến con người giảm hiệu suất làm việc, tăng nhịp tim, huyết áp, dạ dày, giảm hứng thú lao động. Nghiêm trọng hơn, tiếng ồn với cường độ 90 db gây mệt mỏi, mất ngủ, tổn thương thính giác, mất thăng bằng cơ thể và suy nhược thần kinh.

Một số góc nhìn về ô nhiễm tiếng ồn

Từ khi có phố đi bộ, vào khoảng 19 giờ thứ sáu hằng tuần (thời gian bắt đầu ngăn khu vực đi bộ), tiếng nhạc từ phía hồ Hoàn Kiếm thường vang lên ầm ĩ, tuần nào cũng từng ấy bài, không thay đổi, nghe rất nhàm chán, khó chịu. Người dân cư trú gần phố đi bộ còn làm việc vào khung giờ này hoặc muốn nghỉ ngơi thì lại bị thứ âm thanh đó “tra tấn”.

Còn nhớ khi Hà Nội chưa bỏ loa phường, ngày vài lần, người dân ở gần khu vực đặt loa bị “hành hạ” bởi tiếng loa, nhất là buổi sáng những ngày cuối tuần, muốn ngủ thêm một chút cũng không được. Nhưng vừa thoát tiếng loa thì ông cậu tôi năm nay ngoài 80 tuổi, sống ở khu đô thị Đại Kim, gần đây gọi điện thoại mếu máo hỏi có cách nào không nhà báo, quán ka-ra-ô-kê giáp nhà ông hoạt động suốt từ khoảng 10 giờ đến 0 giờ ngày hôm sau, người già không có lúc nào yên tĩnh để nghỉ ngơi cả. Khi chúng ta đang đi ngoài đường, nhiều người giật mình suýt ngã xe vì tiếng còi ô-tô to bất thường hoặc tiếng xe phân khối lớn lắp ống xả được độ lại sao cho âm thanh phát ra càng to càng sành điệu…

Tắc đường kẹt xe và những tiếng còi đã trở thành vấn nạn về ô nhiễm tiếng ồn

Trong vô số loại tiếng ồn đô thị tại Hà Nội và các thành phố lớn mà các nhà chuyên môn từng cảnh báo đã đến mức ô nhiễm, thì những tiếng ồn kể trên phần lớn là do hành vi thiếu ý thức của con người gây ra. Không gian đô thị được ví như một chiếc hộp khổng lồ, âm thanh trong đó sẽ bị cộng hưởng và khuếch đại, tùy từng hoàn cảnh. Cường độ tiếng ồn hiện nay ở Hà Nội và TP Hồ Chí Minh đã vượt mức cho phép hơn 10%, là một dạng ô nhiễm vô hình nhưng rất nguy hại với sức khỏe, về mức độ chỉ đứng sau ô nhiễm không khí.

Ngoài những hậu quả tiêu cực gây ra cho thính giác, chức năng thần kinh, tim mạch, việc học tập và nghỉ ngơi…, thì tiếng ồn còn gây ảnh hưởng tiêu cực lên hành vi của con người. Người thường xuyên sống trong môi trường tiếng ồn quá mức thường thiếu kiên nhẫn, bực bội, nóng nảy, hay gây gổ với người khác hoặc ngược lại, trở nên xa lánh, vô cảm…

Nước ta đang trong quá trình công nghiệp hóa, cùng với đó là đô thị hóa, cho nên tình trạng ô nhiễm tiếng ồn sinh ra từ quá trình này là khó tránh khỏi, nhưng cần phải được hạn chế đến mức thấp nhất vì sức khỏe của cộng đồng và sự phát triển bền vững của xã hội. Ngoài những nguyên nhân chính như quy hoạch đô thị yếu kém, tình trạng xây dựng, sản xuất, kinh doanh, hạ tầng giao thông và giao thông còn nhiều bất cập, thì ô nhiễm tiếng ồn do sinh hoạt có nguyên nhân trực tiếp từ ý thức và hành vi của cư dân đô thị, những người lao động ngoại tỉnh, người ngụ cư đổ về thành phố vẫn giữ thói quen sinh hoạt làng xã, tùy tiện, không tuân thủ nếp sống văn minh đô thị.

Hiểm họa không lường

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), trong ba thập niên trở lại đây, nạn ô nhiễm tiếng ồn ngày càng ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sống của con người, nhất là tại các nước đang phát triển. Ngoài tiếng ồn công nghiệp trong các nhà máy, tiếng ồn phát ra từ xe cộ và từ các hoạt động giải trí trong đời sống, nhất là âm nhạc cường độ lớn cũng làm tổn hại sức khỏe của chúng ta, thường gặp nhất là chứng ù tai, mất tập trung, stress…

Theo các chuyên gia y khoa, khi chịu đựng lâu tiếng ồn có cường độ 50 deciben (dB) có thể khiến con người giảm hiệu suất làm việc, nhất là lao động trí óc; tiếng ồn 70 dB có thể làm tăng nhịp thở, nhịp tim, huyết áp, ảnh hưởng đến dạ dày và giảm hứng thú lao động; tiếng ồn 90dB sẽ gây mệt mỏi, mất ngủ, tổn thương chức năng thính giác, mất thăng bằng cơ thể và suy nhược thần kinh.

Theo chuyên gia giao thông đô thị, Thạc sĩ Đinh Quốc Thái, việc xác định được đâu là tiếng ồn, và mức độ tiếng ồn to hay nhỏ thì không khó khăn. Nhưng việc xác định mức độ tiếng ồn như thế nào được coi là vượt mức ồn tối đa cho phép tại khu công cộng và dân dư theo quy định hiện hành thì không phải là điều dễ dàng. Đây cũng là khó khăn chung đối với các cơ quan quản lý khi không biết xử lý ở đâu, xử lý như thế nào.

Thạc sĩ Đinh Quốc Thái nhấn mạnh: “Chúng ta cần có các phương tiện để giám sát tiếng ồn, ví dụ như đồng hồ đo cường độ tiếng ồn đặt công khai ở các khu vực công cộng chẳng hạn. Để từ đó, chúng ta có căn cứ xử phạt vi phạm, thực hiện có hiệu quả việc đẩy lùi vấn nạn ô nhiễm tiếng ồn đô thị hiện nay”.

Trong khi đó, bên cạnh các Nghị định xử phạt hành vi gây ô nhiễm tiếng ồn trong lĩnh vực giao thông đường bộ, bảo vệ môi trường và an ninh, trật tự, an toàn xã hội, Thạc sĩ Nguyễn Thành Nam – Phó khoa Văn hóa học, Trường Đại học Văn hóa Hà Nội cho rằng, chính quyền thành phố cần phát động phong trào đẩy lùi ô nhiễm tiếng ồn, tạo một nét văn hóa trong cộng đồng dân cư để nâng cao hơn nữa ý thức bảo vệ đôi tai, bảo vệ sức khỏe cho bản thân và những người xung quanh.

Thạc sĩ Nguyễn Thành Nam nhấn mạnh: “Tiếng ồn nhân tạo đã và đang là vấn đề đáng lo ngại tại các đô thị hiện nay. Do xuất phát từ con người nên tôi cho rằng, giải pháp căn nguyên phải là ý thức của mỗi cá nhân vì bản thân, vì gia đình mình và những người xung quanh”.

Luật Bảo vệ môi trường năm 2014 và các Nghị định của Chính phủ, Thông tư của các bộ, ngành liên quan đã quy định những mức xử phạt nghiêm khắc với hành vi gây tiếng ồn quá mức cho phép; mức phạt cao nhất lên tới 160 triệu đồng, kèm theo các hình phạt bổ sung như đình chỉ hoạt động, bồi thường thiệt hại (nếu có). Thế nhưng thực tế, tiếng ồn vẫn “luồn lách” trong các ngóc ngách đời sống đô thị, hình thức vi phạm muôn màu muôn vẻ, không phải lúc nào cũng có thể phân xử bằng luật pháp. Vì vậy, bên cạnh việc các cơ quan chức năng cần thực hiện nghiêm túc, hiệu quả hơn công tác kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm tiếng ồn thì từng người dân đô thị cần phải tự thay đổi, nâng cao ý thức giữ gìn nếp sống văn minh, tránh tạo thêm tiếng ồn trong sinh hoạt, giải trí, mưu sinh… Đó cũng là tự bảo vệ mình và giúp người khác hạn chế tác hại từ loại ô nhiễm vô hình này.

Phương Thảo (T/h)