Mô Hình Hóa Các Khái Niệm - Một Số Cách Tiếp Cận Môn Logic Hình Thức (Logic Học Đại Cương)

“Logic
hình thức còn được biết đến trong toán học như là logic ký hiệu là ngành khoa học
nằm trong miền giao thoa giữa toán học và triết học tự nhiên, sử dụng ký hiệu
hình thức và các phép toán đại số cùng với các nguyên tắc nhất định về giá trị
chân lý để nhằm xác định tính đúng đắn của các lập luận.” Mới đầu
khi đọc xong cái mục giới thiệu về môn Logic học này, mình cũng như các bạn vậy:
“Feeling HOANG MANG, MƠ HỒ.” Hoang mang, mơ hồ vì không biết môn học này sẽ học cái gì, phương pháp học như thế nào, dạng
đề thi sẽ ra làm sao … và rất nhiều
vấn đề khác nữa. Dần dà vào học mình lại càng
cảm thấy khó hiểu, thậm chí là có một số chỗ rắc rối mà cho đến giờ mình vẫn
không thể nào hiểu nổi mặc dù đã qua trao đổi với giảng viên. Mình thực sự rất
bế tắc, chán nản, kì thi thì ngày càng đến gần.

Và
rồi một ngày, mình đã tìm được cách để có thể “xử lí” môn học đại cương này. Không
thể ngờ được, mình không những đã nắm được trọng tâm của môn học mà còn làm khá
tốt trong kì thi. Cứ nghĩ nếu như lúc đó mình cứ học theo cách truyền thống thì
có thể là mãi vẫn không thể tiếp cận được môn học này. Bởi vậy, hôm nay mình muốn
chia sẻ cho các bạn CÁCH HỌC RẤT RIÊNG VÀ KHÁ HIỆU QUẢ CỦA MÌNH. Sẽ rất chi tiết và
dễ hiểu nếu các bạn dành một chút thời gian và sự kiên nhẫn đến cuối cùng. Hy vọng
bài viết này sẽ phần nào giúp các bạn vơi đi nỗi HOANG MANG, MƠ HỒ về môn Logic
học cũng như là việc cải thiện điểm số của bản thân.

Sau
một thời gian thẩm thấu, ngoài những vấn đề nâng cao về môn Logic hình thức
(mình xin phép không đề cập ở đây) thì chắc chắn một điều rằng dạng đề thi của
các bạn sẽ xoay quanh chủ yếu ở 3 vấn đề như sau:

KHÁI NIỆM à PHÁN ĐOÁN à
SUY LUẬN

Muốn
nắm được những kiến thức cơ bản về môn Logic, các bạn buộc phải đi lần lượt từng
vấn đề (khái niệm rồi đến phán đoán và tới
suy luận) vì mỗi một vấn đề nó có quan hệ biện chứng với nhau. Do đó, hãy
đi từ những cái cơ bản nhất để hiểu gốc rễ vấn đề đã các bạn nhé !

Ở bài viết này, mình sẽ giúp các bạn cách giải quyết các dạng bài tập liên quan đến chuyên đề KHÁI NIỆM (dạng thường xuyên xuất hiện trong các đề thi)

1. Định nghĩa khái niệm:

Theo cách hiểu của mình, khái niệm đơn giản
là những quan niệm về một sự vật, hiện tượng nào đó và phải phản ánh được bản
chất, thuộc tính của sự vật, hiện tượng ấy.

2. Nội hàm và ngoại diên:

– NỘI HÀM là những dấu hiệu của khái niệm, phản ánh về thuộc tính của sự vật,
hiện tượng

– NGOẠI DIÊN là số lượng đối tượng mà khái
niệm đó phản ánh

3. Phân loại khái niệm:

+ Khái niệm đơn nhất

+ Khái niệm chung

4. Mô hình hóa các khái niệm:

(xác lập mối quan hệ giữa các cặp khái niệm)

Về cơ bản, mối quan hệ giữa các khái niệm (dựa trên ngoại diên) như sau:

+ Quan hệ hợp: quan hệ đồng nhất, quan hệ giao nhau và quan hệ bao hàm

+ Quan hệ không hợp: quan hệ ngang hàng, không giao nhau hay bao hàm

5. Các dạng bài tập:

Vì một số lí do nên mình không thể đi hết được các dạng bài tập liên quan đến phần chuyên đề KHÁI NIỆM. Nếu bạn nào quan tâm thì có thể gửi yêu cầu xin file bài tập theo địa chỉ gmail: [email protected] nhé !

Ở đây, mình sẽ hướng dẫn mọi người cách làm dạng đề MÔ HÌNH HÓA CÁC KHÁI NIỆM :

B1) Quy ước các khái niệm bằng những chữ cái A,B,C …

B2) Xét lần lượt các cặp quan hệ đã được quy ước và vẽ sơ đồ tương ứng

B3) Vẽ sơ đồ cuối cùng

Bài tập: Mô hình hóa quan hệ giữa các khái niệm sau:

a) Nhà khoa học, giáo sư, nhà sử học

Bước 1: Quy ước các khái niệm

+ Nhà khoa học: A

+ Giáo sư: B

+ Nhà sử học: C

Bước 2: Xét lần lượt các cặp quan hệ đã được quy ước và vẽ sơ đồ tương ứng

+ Quan hệ giữa nhà khoa học với giáo sư là quan hệ bao hàm (A bao hàm B) vì mọi giáo sư đều là nhà khoa học. Sơ đồ tương ứng:

+ Quan hệ giữa giáo sư với nhà sử học là quan hệ giao nhau (B giao C) vì có một số người vừa có thể làm giáo sư vừa có thể là nhà sử học.

+ Nhà sử học với nhà khoa học là quan hệ bao hàm (A bao hàm C) vì mọi nhà sử học đều được xem là nhà khoa học.

Bước 3: Vẽ sơ đồ cuối cùng

b) Nhà khoa học, giảng viên, giáo sư

c) Số ⋮ 3, số ⋮ 6, số ⋮ 9

d) Thuốc lá, chất gây nghiện, chất có hại cho sức khỏe

e) Sinh vật, thực vật, động vật

f) Nhà văn, nhà thơ, nhà báo

g) Nhà khoa học, nhà tiến sĩ, người tốt nghiệp ĐH

h) Tam giác cân, tam giác đều, tam giác vuông

i) Người lao động, nông dân, trí thức
k) Học sinh, sinh viên
l) Tứ giác, tam giác, hình thoi, hình thang, hình bình hành, hình vuông, hình chủ nhật, tứ giác có 4 góc bằng nhau, tứ giác có 4 cạnh bằng nhau