Lí luận văn học về chức năng của văn học

Chức năng của văn học là gì?

Nội dung chính

• I. Chức năng:
• II. Mối quan hệ giữa các chức năng văn học:
• 1. Mối quan hệ giữa văn học và hiện thực cuộc sống
• Mở bài 1
• Mở bài 2
• 2. Chức năng giáo dục của văn học
• Mở bài 1
• 3. Giá trị thẩm mĩ của văn học
• Mở bài 1
• Mở bài 2
• 4. Tính sáng tạo của người nghệ sĩ
• Mở bài 1
• Mở bài 3
• Video liên quan

I. Chức năng:

Có rất nhiều tiêu chí phân biệt sự khác nhau giữa văn học và các môn khoa học khác. Nhưng có lẽ M. Gorki đã từng nói rất đứng đặc thù của bộ môn: “Văn học là nhân học”. Văn học là khoa học, khám phá thế giới tâm hồn, tính cách con người, văn học có chức năng riêng, biểu hiện trên ba mặt chính : nhận thức – giáo dục – thấm mỹ.

1. Chức năng nhận thức:

Văn học có chức năng tò mò những quy luật khách quan của đời sống xã hội và đời sống tâm hồn của con người. Nó có năng lực cung ứng nhu yếu của con người muốn hiểu biết về quốc tế xung quanh và chính bản thân mình. Không phải ngẫu nhiên đã có người cho rằng : “ Văn học là cuốn sách giáo khoa của đời sống ”. Chính cuốn sách ấy đã bộc lộ một cách tinh xảo và tinh tế từng thay đổi, từng bước hoạt động của xã hội. Nó tựa như “ chiếc chìa khoá vàng mở ra muôn cánh cửa huyền bí, đưa con người tới ngưỡng cửa mới của sự hiểu biết quốc tế xung quanh ”

2. Chức năng giáo dục:

Nghệ thuật là hình thái đặc trưng, hình thành từ những tìm tòi, tò mò của người nghệ sĩ về hiện thực đời sống. Nghệ thuật mang đến cái nhìn tổng lực và không thiếu hơn về xã hội, biểu lộ những quan điểm của người nghệ sĩ, từ đó ảnh hưởng tác động can đảm và mạnh mẽ đến nhận thức, tình cảm, cảm hứng của người đảm nhiệm .
Chính thế cho nên, nghệ thuật và thẩm mỹ luôn chứa đựng sử mệnh cao quý và thiêng liêng, góp thêm phần làm đẹp cho cuộc sống. Tố Hữu đã từng phát biểu : “ Nghệ thuật là câu vấn đáp đầy thẩm mĩ cho con người ; biến hóa, cải tổ quốc tế niềm tin của con người, nâng con người lên ”. Còn Nguyên Ngọc thì khẳng định chắc chắn : “ Nghệ thuật là sự vươn tới, sự hướng về, sự níu giữ mãi mãi tính người cho con người ”

3. Chức năng thẩm mĩ:

Văn học đem đến cho con người những cảm nhận chân thực, thâm thúy và tinh xảo nhất. Nghệ thuật phát minh sáng tạo trên nguyên tắc cái đẹp, vì vậy không hề thoát khỏi quy luật của cái đẹp .
Văn học luôn khai thác cái đẹp ở nhiều góc nhìn : vạn vật thiên nhiên, quốc gia, con người, con người, dân tộc bản địa. Giá trị thẩm mi của tác phẩm chứa đựng cả nội dung và hình thức nghệ thuật và thẩm mỹ. Nó đem đến cho người đọc cảm nhận, rung cảm về những nét đẹp đơn giản và giản dị, thân mật ở cả cuộc đời thường lẫn những nét đẹp tượng trưng, mới lạ. Cách thức kiến thiết xây dựng ngôn từ của mỗi nhà văn, nhà thơ cũng đem lại nét đẹp cho tác phẩm. Ta vẫn yêu biết bao cái sắc Huế trong những vần thơ “ Đây thôn Vĩ Dạ ” của Hàn Mặc Tử :

“Sao anh không về chơi thôn Vĩ
Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên
Vười ai mướt quá xanh như ngọc
Lả trúc che ngang mặt chữ điền”.

(Đây thôn Vĩ Dạ – Hàn Mạc Tử)

Câu thơ khởi đầu hầu hết là thanh bằng, gợi âm điệu ngọt ngào của giọng người xứ Huế. Phải chăng đó là lời thăm hỏi động viên, lời mời trách êm ả dịu dàng, tha thiết của người xưa đang vang trong trí tưởng tượng của thi nhân ? Hay đây là lời thi nhân đang tự nhủ, tự nói với chính mình trong tích tắc nhớ thương về quá khứ, về miền đất xinh xắn bình yên có người xưa ? Chẳng biết. Chỉ biết rằng sau lời mời trách ấy, tâm hồn đau thương và đơn độc của thi sĩ hồi sinh, thi sĩ đã sống trong một trời cảm hứng với bao nhiêu kỉ niệm về thôn Vĩ .
Cảnh đất trời xứ Huế đã hiện ra thật đẹp, rất thơ, rất thực, tràn trề sức sống với khu vườn xanh mát đang tắm mình trong khoảnh khắc của hừng đông. Ánh nắng ban mai tinh khôi, trong trẻo như đang tỏa hương chan hòa khắp thôn Vĩ. Cảnh vật thân mật, giản dị và đơn giản, mộc mạc đơn sơ như chính khuôn mặt người xứ Huế “ lá trúc che ngang mặt chữ điền ” .
Vẻ đẹp của con người và vạn vật thiên nhiên với bao đường nét kỳ thú như vậy đã trơ thành một đặc trưng cho những cảm hửng của thơ ca lãng mạn đầu thế kỷ XX .

II. Mối quan hệ giữa các chức năng văn học:

Bên cạnh việc chuyển tải nội dung thẩm mĩ, tác phẩm thẩm mỹ và nghệ thuật còn ảnh hưởng tác động đến nhận thức của con người, thức tỉnh những tình cảm, xúc cảm, bản năng của con người, khơi dậy sức sống và niềm tin yêu, hy vọng vào quốc tế ấy .
Một tác phẩm dù lớn hay nhỏ đều chứa đựng những giá trị nhận thức riêng không liên quan gì đến nhau. Một Xuân Diệu nồng nàn, tươi tắn với những bước chân hấp tấp vội vàng, tất tả, vồ vập trong tình yêu ; một Huy Cận mang mang thiên cổ sầu ; một Hàn Mặc Tử yêu đời, yêu đời sống đến tha thiết nhưng đành “ bó tay nhìn thể phách và linh hồn tan rã ” … Những nhà thơ Mới mỗi người một vẻ, một sắc thái nhưng đã hòa cùng dòng chảy của văn học, mang đến những cảm nhận mới lạ, tinh tể, ảnh hưởng tác động can đảm và mạnh mẽ tới tri giác, thức tỉnh những bản năng khát yêu, khát sống trong mỗi con người .
Còn dòng văn học hiện thực lại tác động ảnh hưởng vào con người theo những hình tượng nhân vật. Một chị Dậu giàu đức hi sinh đã kiên cường đấu tranh với kẻ thống trị để bảo vệ mái ấm gia đình ; một Chí Phèo bước ra từ những trang văn hờ hững nhưng chứa đựng nhiều đớn đau của Nam Cao ; một Xuân Tóc Đỏ với bộ mặt “ chó đểu ” của xã hội … Tất cả đã tác động ảnh hưởng lên người đọc nhận thức không thiếu, nhiều mẫu mã về xã hội. Từ đó khơi dậy ý thức đấu tranh giai cấp để giành lại quyền sống, ý thức tái tạo xã hội và y thức về giá trị con người .
Trên hành trình dài kiếm tìm, vươn tới thẩm mỹ và nghệ thuật, mỗi người nghệ sĩ lại tìm cho mình một định nghĩa, một chuẩn mực để nhìn nhận văn chương, thẩm mỹ và nghệ thuật. Có người cho rằng giá trị cao nhất của văn chương là vì con người. Có người lại quý văn chương ở sự đồng điệu tri âm : “ Thơ ca giúp ta đi từ chân trời một người đến với chân trời triệu người ”. Còn có người lại coi văn chương nghệ thuật và thẩm mỹ là “ một thứ khí giới thanh cao và đắc lực mà tất cả chúng ta có, để vừa tố cáo và biến hóa một quốc tế giả dối và gian ác, vừa làm cho lòng người trong sáng và phong phú và đa dạng thêm ” ( Thạch Lam ). Nguyên Ngọc cũng từng chứng minh và khẳng định : “ nghệ thuật và thẩm mỹ là phương pháp sống sót của con người ” …
Tất cả những quan điểm những nhà nghệ sĩ đã giúp cho tất cả chúng ta nhận ra văn học là một nhu yếu thiết yếu, một nhu yếu không hề thiếu của con người. Ta tự hỏi con người sẽ sống như thế nào nếu mai kia chẳng còn văn chương ? Có lẽ tâm hồn con người sẽ khô cằn, chai sạn lắm bởi văn chương cho ta được là CON NGƯỜI với hai chữ viết hoa, với không thiếu những ý nghĩa cao đẹp .
“ Văn chương giữ cho con người mãi mãi là con người, không sa xuống thành con vật ”. Văn chương nâng con người lớn dậy, thanh lọc tâm hồn con người. Bởi vậy, hành trình dài đến với văn chương là hành trình dài kiếm tìm, vươn tới. “ Nghệ thuật là sự vươn tới, sự hướng về, sự níu giữ mãi mãi tính người cho con người ”. Xét đến cùng, hành trình dài của một tác phẩm văn chương là hướng con người đến con đường CHÂN – THIỆN – MĨ .
Một tác phẩm văn chương đích thực khi nào cũng là sự hòa quyện của chức năng. Chức năng nghệ thuật và thẩm mỹ là đặc trưng của nghệ thuật và thẩm mỹ. Chức năng giáo dục là trách nhiệm của nghệ thuật và thẩm mỹ. Chức năng nhận thức là thực chất của văn chương. ‘
Ba chức năng của văn chương có quan hệ khăng khít và xuyên thấu vào nhau để cùng ảnh hưởng tác động vào con ngươi. Chức năng này đồng thời biểu hiện chức năng kia và ngược lại. Skip to content

“ Nếu bỏ lỡ sáng sớmThì vẫn còn hoàng hônChẳng khi nào là muộnNếu rộng mở tâm hồnnn … “Luôn yêu đời, yêu Văn và yêu cả cô Na nữa nha những cậu !Gửi đến bạn 9 MỞ BÀI DÙNG CHO LÍ LUẬN VĂN HỌC rực rỡ do Ngọc Ly viết nhé !

1. Mối quan hệ giữa văn học và hiện thực cuộc sống

Mở bài 1

Có ai yêu một loài hoa không sắc không hương ? Có ai quyến luyến những vần thơ khô khan không cảm hứng ? Văn chương phản ánh hiện thực nhưng nó không phải là một tấm hình khô cứng và vô hồn, mà đó là tiếng lòng thổn thức từ những câu truyện của cuộc sống – câu truyện được ngân vang trên ngọn đồi tuyết phủ trắng trời, thấp thoáng những đóa sơn trà e ấp trong làn sương giăng mờ ảo. Chính hiện thực đời sống luôn là cảm hứng cho sáng tác văn học, là cội nguồn gọi thức con chữ, là cầu nối tâm hồn đồng điệu của người nghệ sĩ với fan hâm mộ. Chính thế cho nên, … đã chứng minh và khẳng định : …

Mở bài 2

“ Anh đi qua toàn cầu để lại chừng thơ ấyHãy thương anh ! Anh nào có chi nhiềuMột chút nắng tàn, một dòng nước chảyTrái tim nghèo, nhưng cũng đã tin yêu ” .Nếu hội họa dùng đường nét và sắc tố để phác họa nên bức tranh đời sống, âm nhạc dùng ca từ và giai điệu để tạo nên những tiếng ca thì văn học dùng ngôn từ và hình ảnh để làm vật liệu cho sáng tác. Hiện thực đời sống luôn là nguồn cảm hứng vô tận phát minh sáng tạo nên văn chương, người nghệ sĩ phải đứng vững trên mảnh đất đời sống, lấy đó làm điểm tựa, điểm xuất phát thì mới mong tạo ra được thứ gì đó để đời. Nói như … :

2. Chức năng giáo dục của văn học

Mở bài 1

Như bông cúc nhỏ sinh ra để luôn tự hát về vùng đất mênh mang nắng gió ; như ánh mặt trời sinh ra để thiêu đốt đi cái lạnh ngắt vĩnh cửu của mùa đông, văn học sinh ra để làm việc làm giống như kẻ nâng giấc cho những con người bị đẩy vào cùng đường, bị cái ác hoặc số phận rủi ro xấu dồn đến chân tường. Nói như … :Sáng tác văn học được ví như việc làm của một người chèo thuyền trên sông. Nước chảy thuyền trôi … Con thuyền đi qua mọi bến bờ của thời hạn, khoảng trống và ở một nơi xa nào đó trên bờ hoang vắng đầy cỏ dại, nó đã cập bến, mang theo những khuôn hàng để trao tay đến fan hâm mộ những bài học kinh nghiệm, những xúc cảm và tâm lý của nhà văn trong suốt chặng đường lênh đênh sóng nước. Một tác phẩm chân chính phải có chức năng số 1 là giáo dục và hướng con người đến những giá trị tốt đẹp của đời sống. Nói như … :

3. Giá trị thẩm mĩ của văn học

Mở bài 1

Ta say đắm trước áng mây hồng của buổi sớm mai bình minh hay áng mây buồn khi chiều tàn khuất lối ? Ta rung động trước đóa hoa đẹp lộng lẫy dưới ánh mặt trời hay những cánh đồng đã úa tàn không còn sinh khí ? Cuộc đời là hành trình dài đi tìm cái đẹp và luôn vì cái đẹp mà sống sót. Xuất phát từ đặc trưng của văn học, đã là văn chương thì phải đẹp, đẹp là chức năng số 1, cũng là đạo đức của văn chương. Chính vì thế, … đã khẳng định chắc chắn :

Mở bài 2

Nếu phải chọn một loài hoa đẹp nhất, tôi sẽ chọn lấy một cành hồng còn e ấp trong sương đêm. Nếu phải chọn một thanh âm cao nhất, tôi sẽ chọn lấy tiếng hót thiết tha của loài chim họa mi. Nếu phải chọn một bản nhạc hay nhất, có lẽ rằng tôi sẽ chọn văn chương. Tiếng ca từ văn chương khi nào cũng vui mắt và rạo rực, giai điệu của văn chương khi nào cũng đằm thắm và ngọt ngào. Khi những cung bậc cảm hứng ấy được cất lên, chúng giống như một nốt nhạc du dương va chạm với tâm hồn người đọc. Từ đó, văn chương sẽ giúp con người có những nhận thức mới mẻ và lạ mắt và cảm nhận thâm thúy hơn về cái đẹp của cuộc sống, cái đẹp trong từng trang thơ. Nói như … :

4. Tính sáng tạo của người nghệ sĩ

Mở bài 1

Ai đó đã nó rằng hoa hồng ở lại giữa đời nhờ hương thơm say đắm, không nồng nàn như hoa cúc hay ngọt ngào như ngọc lan. Loài chim sơn ca ở lại giữa đời bởi tiếng hót thiết tha vút lên giữa dàn đồng ca của núi rừng. Câu chuyện ấy gợi nhắc tất cả chúng ta nỗi do dự : Có phải điều còn lại với mỗi nhà văn chính là giọng điệu riêng của mình ?Có ai đó đã từng ví, mỗi nhà văn như một loài hoa, một thứ chim trong cánh rừng đại ngàn văn học. Mỗi loài hoa tỏa một hương thơm riêng cũng như mỗi thứ chim cất lên một giọng hót riêng. Mỗi nhà văn sẽ chỉ sống được trong lịch sử vẻ vang văn học, trong tâm hồn người đọc khi anh ta tạo ra một giọng hát, một hương thơm của riêng mình. Nói như … :

Mở bài 3

Đã bao lần tôi băn khoăn tự hỏi: Điều gì khiến mỗi tác phẩm mang hình hài một chiếc lá, thả mình theo dòng chảy miên viễn của thời gian? Một cốt truyện li kì hấp dẫn? Một vần thơ sâu thẳm tự tâm hồn? Văn học bật ra từ những cơn mê tỉnh của người nghệ sĩ, từ cõi lòng tinh tế đến nhạy cảm mong manh, để rồi nhìn thấu nỗi đau thực tại, để rồi một đời trăn trở, một đời băn khoăn. Văn học vốn dĩ nặng nợ thế gian, cũng như nỗi niềm muôn đời của người nghệ sĩ đối với văn chương, để rồi từ đó anh cất lên những vấn thơ, những câu chữ say đắm lòng người. Nói như…:

Xem thêm:

Tham khảo những tài liệu về Lí luận văn học tại phân mục : https://thichvanhoc.com.vn/tai-lieu/ly-luan-van-hoc/Đón xem những bài viết mới nhất trên fanpage FB Thích Văn Học

• 
• 

• Xem thêm: Sách Giải Bài Tập Toán Lớp 11 Luyện Tập (trang 31-32) (Nâng Cao)

  

•