Kỹ Thuật trồng củ Riềng cho năng suất cao và hiệu quả kinh tế.

KỸ THUẬT TRỒNG CỦ RIỀNG CHO NĂNG SUẤT CAO VÀ HIỆU QUẢ KINH TẾ

1. Giới thiệu:

Củ riềng có nhiều giống: củ riềng đỏ (thường được trồng ở miền Bắc, Củ Riềng Vàng (miền Trung), Củ riềng trắng (miền Nam, Đông Nam Bộ và Tây Nguyên)

Riềng thuộc họ gừng, lên khoa học là Alpinia offìcinamm, Hance. Riềng là loại cây có thể sống lâu năm, thân riềng phát triển từ củ. Củ riềng mọc ngang, kích thước lớn hơn củ nghệ. Củ chia làm nhiều nhánh. Ruột củ màu trắng có chỗ hơi vàng, nhiều chất xơ. Vỏ củ riềng có từng khoang, có khi còn có vảy mềm, màu đỏ nâu. Ở cuối mỗi nhánh đều có thể phát triển thành mầm. Thân riềng xốp, có nhiều vảy sát gốc có màu tía, càng lên trên càng xanh. Lá riềng không có cuống mà ôm sát vào thân, hình lá giống mũi mác. Lá riềng mọc thành 2 dãy so le nhau. Hoa riềng có màu trắng mọc từ ngọn cây. Hoa phân làm nhiều nhánh, nếu để lâu sẽ có quả. Quả riềng hình cầu có lông và có hạt. Nhìn bề mặt cây riềng cao hơn gừng và nghệ. Có cây cao đến 1,5m. Riềng có độ thích nghi cao.

2. Đặc điểm

       – Thời gian sinh trưởng ngắn: 250-280 ngày.

       – Giống củ riềng sinh trưởng phát triển mạnh, cây cao trung bình (165-185cm),  ít đổ. Củ nạc, đồng đều, ruột trắng được nông dân ưa chuộng.

       – Năng suất củ tươi đạt: 45 – 60 tấn/ha, có khi đến 90 tấn/ha

       – Giống củ riềng có thể phát triển tốt ở các tỉnh miền núi, trung du và đồng bằng, có khả năng chịu hạn tốt, chịu rét khá và chống chịu bệnh khô lá.

       – Khả năng thích ứng rộng, có thể trồng được ở nhiều loại đất, kể các các vùng đất nghèo dinh dưỡng.

3. Kỹ thuật trồng

      3.1. Chọn giống: 

Chọn củ bánh tẻ, nhiều mầm, không xây xát,không sâu bệnh. Lượng giống: 1500-2000kg/ha, tùy theo kích cỡ củ giống.

Có 2 giống riềng cơ bản là củ riềng trắng và củ riềng đỏ.

Có 2 cách nhân giống củ riềng đó là tách chiết chồi cây con từ bụi cây già hoặc sử dụng củ riềng già không bị sâu bệnh hay hư thối, dùng dao cắt hom, mỗi hom có ít nhất 2 – 3 mắt sau đó chấm tro bếp vào để hãm nhựa.

Sau khi cắt hom xong xếp đều trên các khay, để nơi khô thoáng có bóng râm, tưới ẩm để ủ hom trong vòng 1 – 2 tuần thì hom riềng sẽ nhú mắt, khi hom giống dài khoảng 3 – 5cm và có ít nhất 1 – 2 mầm thì có thể đem trồng.

      3.2. Chọn đất và làm đất

      Cây riềng là loại cây có thể trồng ở mọi nơi với độ cao từ 1m- 2500m2 so với mặt nước biển, như: đồi núi,vườn, sân bãi bạc màu, mặn cớm nắng…Nhưng trên đất xốp, nhiều mùn, nơi đủ ẩm, có nắng thì dong riềng phát triển mạnh, cho năng suất củ cao, phẩm chất tốt. Chính vì vậy, các vùng đất bãi, phù sa ven sông rất thích hợp nhất.

    Củ riềng phát triển củ theo chiều ngang, rễ cây ăn sâu do vậy làm đất phải chú ý cày sâu 15-20 cm, bừa kỹ, nhặt sạch cỏ.

      +  Nếu trồng củ riềng trên đất đồi núi, đất đá, bãi thoát nước thì không cần phải làm đất mà sau khi dọn cỏ, bổ hốc rộng khoảng 20cm x 20cm, sâu khoảng 20 x 25cm rồi trồng. đất hót ra để phía trên dốc, gặp mưa, màu dồn xuống hố, bổ xung thêm dinh dưỡng cho cây.

      + Nêú trồng trên đất ruộng, vườn, bãi đọng nước thì cần lên luống rộng  140cm.

       3.3. Phân bón:

       Củ riềng là cây dễ trồng nhưng do thời gian sinh trưởng phát triển dài (280ngày) nên lượng phân cung cấp cho cây cần bón rải và hợp lý theo từng đợt  thì sẽ cho năng suất cao. Nếu đất chua cần bón thêm vôi. Là loại cây ăn củ nên cây riềng  cần nhiều phân kali, nhưng cũng cần phân đạm, lân và các nguyên tố vi lượng khác, tùy theo từng giai đoạn sinh trưởng để bón. Phân có gốc sunphat tốt hơn gốc clorua.

       Lượng phân (tính cho 1 ha):

            Phân hữu cơ 10 -15 tấn : 200 kg N : 120 kg P205 :  200 kg K20

       –  Cách bón:

           Bón lót: Toàn bộ phân hữu cơ và lân.

           Bón thúc lần 1: Khi cấy 5-6 lá: Bón 1/3 đạm + 1/3 kali(Cây sinh trưởng phát triển và đẻ nhánh nhanh)

           Bón thúc lần 2: Sau lần 1 từ 30-45 ngày: Bón 1/3 lượng đạm, 1/3 kali (thúc đẩy cây sinh trưởng phát triển)

           Bón thúc lần 3: Sau lần 2 khoảng 50-60 ngày: Bón nốt số phân còn lại( Thúc đẩy củ phát triển)

       Ngoài ra, muốn củ phát triển tốt nên dùng rơm rác, lá xanh… phủ gốc làm xốp đất, giữ ẩm cho củ ăn lên và cung cấp thức ăn cho cây.

       3.4. Thời vụ trồng:

        Củ riềng  được trồng từ tháng 2 đến tháng 5 tại miền Bắc, từ tháng 4-6 tại miền Nam, tốt nhất là đầu mùa mưa.

      3.5. Mật độ và khoảng cách trồng:

       Củ  riềng là do quá trình phình to của thân rễ mà thành. Do đó mật độ trồng có tác động đến sự sinh trưởng phát triển của thân lá và thân củ cây riềng.

• Mật độ trồng khoảng 30.000-40.000 cây/ha (tùy theo địa hình đất). 
• Cách trồng: Sau khi xẻ rãnh hoặc bổ hốc xong, bón phân hữu cơ đã trộn với lân vào, phủ lớp đất mỏng, đặt củ vào, củ giống đặt sâu 12-15cm, mầm hướng lên và phủ lên trên lớp đất mỏng. Sau trồng nếu có rơm rạ phủ giữ ẩm mặt luống giữ ẩm là tốt nhất.
•  

      3.6. Chăm sóc:

       – Làm cỏ, xới xáo và vun luống: Làm cỏ, bón phân và vun xới thường là những công việc kết hợp với nhau và tiến hành làm cùng đợt chăm sóc.

       + Chăm sóc đợt 1: Khi cây 5-6 lá làm cỏ, xới xáo nhẹ kết hợp bón  thúc đợt 1. Khi bón phân thúc thì bón cách gốc 10-15 cm hoặc bón giữa 2 khóm. Không bón phân trực tiếp vào gốc cây, làm cây chết.

       + Chăm sóc đợt 2: Sau chăm sóc đợt 1 từ 30-45 ngày làm cỏ, xới xáo, vun gốc chống đổ khi mưa bão.

       + Chăm sóc đợt cuối: Sau chăm sóc đợt 2 khoảng 50-60 ngày, xới nhẹ, làm cỏ bón nốt lượng phân còn lại kết hợp vun lần cuối (phòng khi mưa bão đọng nước).

       Mỗi lần vun xới xong, nếu có mùn rác mục hoặc trấu đem phủ vào gốc làm đất xốp thêm thì cây cho củ càng to và năng suất càng cao.

• Tưới nước: Thường cây củ riềng được trồng trong hệ thống canh tác sử dụng nước trời nên thời vụ trồng thường bắt đầu khi vào xuân, có mưa phùn để mầm mọc nhanh. Nếu trồng trong điều kiện tưới tiêu chủ động thì nên tưới rãnh đầy đủ cho cây vào các giai đoạn phát triển bộ phận thân lá mạnh và giai đoạn bắt đầu phình to củ.
•  
• Cây riềng

   hầu như không cần chăm sóc nhiều mà vẫn nhanh phát triển cho củ tốt. Trong thời gian ban đầu sau khi trồng hom riềng thì cần tưới nước thường xuyên để củ mau mọc mầm bén rễ hồi xanh. Sau khi trồng khoảng 2 tuần thì tưới thêm phân chuồng ủ mục pha nước cho cây sinh trưởng tốt.

  Củ riềng rất ít hút nước vì vậy mà suốt quá trình trồng cây riềng rất ít khi tưới nước, tưới nước kết hợp bón phân chuồng hoại mục, đạm và kai vào thời điểm khi cây riềng phát triển thân và ra lá cần để cây ra nhiều hoa. Thời điểm khi cây ra củ bón thúc phân kali giúp cây nuôi củ. Sau đó cứ cách 30 – 40 ngày tưới nước kết hợp bón phân 1 lần.

  Chú ý khi bón phân thì nên bón cách gốc không nên bón trực tiếp vào gốc cây riềng, kết hợp làm cỏ và vun gốc cho cây để giúp cây đứng thẳng tránh bị đổ ngã, phủ tro trấu, phân hữu cơ vào gốc cây giúp cho củ to và năng suất cao.

  Cây riềng có tính cay và nóng nên hầu như không có sâu bệnh gây hại vì vậy mà trồng cây riềng thì không cần phải phun thuốc trừ sâu bệnh.

      3.7.Phòng trừ sâu bệnh:

       Một số loại sâu bệnh hại  chính trên cây riềng như: sâu khoang, bệnh cháy lá, ngoài ra còn xuất hiện câu cấu, sâu róm, bọ nẹt…

       *Sâu khoang: Gây hại trên nhiều loại cây trồng trong đó có cây riềng hại ở giai đoạn đầu sinh trưởng của cây hại nặng nhất khi cây 5-10 lá.

       Biện pháp phòng trừ:

       Kiểm tra vườn riềng thường xuyên để phát hiện sâu bệnh hại kịp thời.

       – Dọn sạch cỏ dại là nơi trú ngụ của sâu bệnh hại.

       – Bón phân cân đối, không bón thừa đạm.

       – Dùng bả chua ngọt để bắt, diệt trưởng thành.

       – Diệt ổ trứng và sâu non bằng tay (sâu thường ẩn kín trong nõn lá);

       – Khi mật độ sâu cao, sâu non mới nở (tuổi nhỏ): Dùng thuốc Patox 95SP, Karate 2.5EC, SecSaigon 5EC… phun vào buổi chiều mát.

 *Bệnh khô lá: Bệnh khô lá ở dong riềng thường xuất hiện ở giai đoạn 150-180 ngày sau trồng

      Biện pháp phòng trừ:

      -Chọn giống sạch bệnh

      -Trồng mật độ thích hợp

      -Bón phân cân đối để cây sinh trưởng phát triển khỏe mạnh.

      -Vệ sinh đồng ruộng

       Khi cần thiết có thể sử dụng thuốc bảo vệ thực vật như: Tylsupe 300 EC … phun thuốc ướt đều hai mặt lá.

       Củ riềng là loại cây ít bị sâu hại. chủ yếu là sâu khoang và bọ nẹt nhưng gây hại không đáng kể.

       Bệnh khô lá ở dong riềng thường xuất hiện ở giai đoạn 150-180 ngày sau trồng nên cần lưu ý phòng bệnh khô lá như : chọn giống tốt sạch bệnh, vệ sinh đồng ruộng, nhổ bỏ cây bệnh.

      3.8. Trồng xen:

      Củ riềng có thể trồng xen được với nhiều loại cây khác như: cây ăn quả, xen ngô, xen đậu tương. Sau khi thu hoạch ngô và đậu tương thì làm cỏ, bón phân thúc vun luống cho củ riềng đồng thời lấy thân lá cây trồng xen phủ luống củ riềng.

       3.9. Thu hoạch và bảo quản:

       + Thu hoạch: Khi thấy cây chững lại thân lá chuyển màu vàng, cây rạc dần, nhiều lá gần gốc đã khô là cây đã già có thể thu hoạch đư­ợc (nếu thu hoạch sớm ảnh hưởng lớn đến năng suất )

 sau khi trồng khoảng hơn 1 năm là có thể thu hoạch, vì cây riềng là cây lâu năm nên thời gian trồng càng lâu thì củ riềng càng lớn và cay. Củ riềng có thể phơi khô hoặc để ngâm làm rượu thuốc rất tốt.