Kiểm toán là gì? Những điều cần biết về ngành kiểm toán | MAN

Kiểm toán là gì luôn nằm trong top các cụm từ được tìm kiếm nhiều nhất, đặc biệt là đối với các bạn học sinh đang định hướng nghề nghiệp. Trong bối cảnh kinh tế Việt Nam đang có sự chuyển mình mạnh mẽ, ngành kiểm toán cũng ngày càng cho thấy tầm quan trọng đặc biệt của mình. Trong bài viết này, hãy cùng MAN tìm hiểu về khái niệm, vai trò, ý nghĩa, chức năng và quy trình kiểm toán ngay nhé.

Tìm hiểu chung về kiểm toán là gì

Khái niệm kiểm toán

Kiểm toán (Audit) là thuật ngữ được dùng để chỉ hoạt động thu thập, xác minh và đánh giá những bằng chứng về thông tin tài chính của một tổ chức, công ty. Từ đó lập báo cáo về tính phù hợp của các thông tin tài chính đã xác thực khi đối chiếu với những chuẩn mực do pháp luật quy định.

Hiểu một cách đơn giản hơn, kiểm toán là quá trình kiểm tra những số liệu, thông tin có trong báo cáo tài chính của doanh nghiệp, công ty. Đó là những thông tin như chính sách kế toán, báo cáo lưu chuyển tiền tệ, báo cáo thu nhập, bảng cân đối kế toán… Thông qua kiểm toán và báo cáo kiểm toán, doanh nghiệp có thể minh bạch hóa tình hình tài chính hiện tại của mình.

Vai trò của kiểm toán với các đối tượng có liên quan

Ngành kiểm toán có tác động mạnh mẽ đến nhiều đối tượng. Không chỉ bản thân công ty được kiểm toán mà còn cả các nhà đầu tư, đối tác, khách hàng và những bên liên quan có mối liên hệ với công ty đó.

• Đối với nhà nước: Kiểm toán cho biết sự lưu chuyển của tài sản và ngân quỹ quốc gia. Là căn cứ để các cơ quan nhà nước thực hiện các quyết định, giải pháp nhằm quản lý kinh tế, tài chính đất nước một cách tối ưu nhất.
• Đối với doanh nghiệp, tổ chức kinh tế: Kiểm toán giúp kiểm tra, xác minh và đánh giá những dữ liệu về tài chính – kế toán. Đồng thời đưa ra những tư vấn hữu ích để doanh nghiệp có những quyết định đầu tư kinh doanh đúng đắn.
• Đối với nhà đầu tư, đối tác, khách hàng: Kiểm toán là cơ sở để đánh giá tình hình hoạt động và tài chính của doanh nghiệp được kiểm toán. Dựa trên kết quả kiểm toán, các nhà đầu tư, khách hàng, đối tác… sẽ biết được doanh nghiệp đó có đáng tin cậy hay không.

Lịch sử ra đời của ngành kiểm toán

Dịch vụ kiểm toán ra đời từ rất sớm và đã xuất hiện hơn 100 năm nay. Một số những công ty kiểm toán lâu đời trên thế giới có thể kể đến như Arthur Andersen (Chicago, 1889), Price Waterhouse (London, 1880)… Tại Việt Nam, VACO – Công ty kiểm toán Việt Nam thành lập năm 1991 là công ty kiểm toán đầu tiên hoạt động độc lập.

Luật kiểm toán Việt Nam được thông qua dựa trên Nghị định số 07/CP ban hành ngày 21/01/1994 đã tạo cơ sở pháp lý cho việc xây dựng hệ thống kiểm toán nhà nước Việt Nam.

Bản chất của kiểm toán là gì?

Xét về bản chất của kiểm toán, có thể coi đây là hoạt động kiểm tra từ bên ngoài và hoàn toàn độc lập. Quá trình kiểm toán được tiến hành bởi một lực lượng được cấp phép hành nghề, có trình độ chuyên môn cao, còn gọi là kiểm toán viên.

Các kiểm toán viên sẽ đưa ra ý kiến đánh giá về tính trung thực của các dữ liệu được thẩm định. Họ hoàn toàn chịu trách nhiệm với những ý kiến mà mình đưa ra, xét trên cả hai phương diện kinh tế và pháp lý.

Ý nghĩa của kiểm toán là gì?

• Trước hết, kiểm toán giúp củng cố niềm tin của các bên liên quan đến đối tượng được kiểm toán. Ví dụ như Nhà nước, các nhà quản lý, nhà đầu tư, ngân hàng, nhà cung cấp, khách hàng, người lao động…
• Thông qua kiểm toán, các tổ chức, doanh nghiệp sẽ được bồi dưỡng nghiệp vụ. Đồng thời nâng cao hiệu quả của bộ phận tài chính kế toán cũng như kiểm toán nói chung.
• Kiểm toán đóng vai trò quan trọng trong việc hoàn thiện năng lực và hiệu quả quản lý thông qua những đánh giá, tư vấn hữu ích của đơn vị kiểm toán.
• Từ những vai trò trên, có thể thấy kiểm toán là quan tòa của quá khứ, là người định hướng cho hiện tại và cố vấn sáng suốt cho sự phát triển bền vững của doanh nghiệp trong tương lai.

Tìm hiểu thêm: Kế toán Thuế là gì? Và các phương pháp thực hiện

Chức năng kiểm toán là gì?

Chức năng xác minh

Kiểm toán có chức năng kiểm tra và xác minh mức độ hợp pháp, chính xác và trung thực của các thông tin tài chính. Có thể nói, đây là chức năng vô cùng thiết yếu đối với sự ra đời và phát triển của ngành kiểm toán. Trong kiểm toán báo cáo tài chính, hoạt động xác minh xoay quanh 2 vấn đề:

• Tính trung thực của các con số.
• Tính hợp thức của các biểu mẫu thể hiện tình hình tài chính.

Chức năng bày tỏ ý kiến

Kiểm toán còn có chức năng đưa ra ý kiến nhận xét, đánh giá về tính hợp lý, trung thực của các thông tin kế toán, tài chính trong báo cáo tài chính.

Chức năng tư vấn, định hướng

Kiểm toán tư vấn cho các cơ quan nhà nước về các vướng mắc của chế độ tài chính, kế toán. Từ đó đưa ra kiến nghị với cơ quan nhà nước có thẩm quyền để kiểm tra, nghiên cứu và khắc phục các bất cập còn tồn tại.

Kiểm toán giúp chỉ rõ những hạn chế của các doanh nghiệp và tư vấn, gợi mở những giải pháp khắc phục các sai sót. Từ đó doanh nghiệp chấn chỉnh kịp thời mô hình quản lý tài chính, kiểm soát nội bộ để nâng cao hiệu quả hoạt động của mình.

Các loại kiểm toán chủ yếu hiện nay

Dựa trên chủ thể kiểm toán, sẽ có 3 hình thức kiểm toán chủ yếu đó là:

Đây là loại hình kiểm toán do các cơ quan kiểm toán Nhà nước thực hiện. Kiểm toán nhà nước được tiến hành theo luật định và doanh nghiệp được kiểm toán không phải chịu chi phí. Thông thường, các doanh nghiệp nhà nước sẽ là những đối tượng được kiểm toán.

Kiểm toán độc lập

Hình thức kiểm toán này do các công ty độc lập tư nhân tiến hành. Công ty cung cấp dịch vụ kiểm toán độc lập phải được cấp phép và có đội ngũ kiểm toán viên được cấp chứng chỉ hành nghề. Ngoài dịch vụ kiểm toán thì những công ty độc lập này còn hỗ trợ khách hàng một số dịch vụ kinh tế – tài chính khác. Công ty kiểm toán độc lập thường được sự tín nhiệm của nhà đầu tư hoặc bên thứ ba.

Kiểm toán nội bộ

Đây được hiểu là hình thức kiểm toán mà chủ thể thực hiện là các kiểm toán viên thuộc nội bộ doanh nghiệp, tổ chức. Kiểm toán nội bộ sẽ được tiến hành dựa trên yêu cầu và chỉ đạo của Ban Giám đốc, Ban Quản trị Doanh nghiệp.

Quy trình kiểm toán là gì? Gồm những bước nào?

Bước 1: Trước hết, đơn vị được kiểm toán sẽ lập báo cáo tài chính dựa trên các chuẩn và quy định của pháp luật hiện hành. Sau đó báo cáo tài chính sẽ được trình lên ban lãnh đạo, giám đốc của doanh nghiệp để phê duyệt.

Bước 2: Kiểm toán viên sẽ tiến hành thu thập thông tin, tìm hiểu hoạt động của doanh nghiệp được kiểm toán. Các vấn đề có thể tác động tới hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp trong thời gian làm báo cáo cũng sẽ được kiểm toán viên xem xét.

Bước 3: Mọi hoạt động được nêu trong báo cáo tài chính đều phải được kiểm toán viên xác minh, kiểm tra và đánh giá. Kiểm toán viên cũng cần nhận diện các rủi ro có thể gây ra những tác động tiêu cực đến tình hình hoặc kết quả tài chính của doanh nghiệp. Đồng thời đánh giá các biện pháp kiểm soát nội bộ mà doanh nghiệp đã áp dụng để hạn chế rủi ro.

Bước 4: Căn cứ vào các rủi ro và những biện pháp kiểm soát, kiểm toán viên sẽ đánh giá thực tế những hoạt động mà lãnh đạo công ty đã thực hiện cùng các bằng chứng hỗ trợ. Điều này nhằm đảm bảo tính trung thực, chính xác của báo cáo tài chính.

Bước 5: Tiếp theo, kiểm toán viên sẽ nhận xét về mức độ trung thực của báo cáo tài chính trong việc phản ánh vị thế, kết quả tài chính của doanh nghiệp. Đánh giá mức độ tuân thủ các quy định pháp luật của báo cáo tài chính.

Bước 6: Cuối cùng, kiểm toán viên sẽ lập dự thảo báo cáo kiểm toán và phát hành báo cáo kiểm toán chính thức. Trong đó nêu ý kiến của người lập báo cáo về quá trình kiểm tra, xác minh đã thực hiện.

Mời xem chi tiết Quy trình kiểm toán tại đây

Những công việc của kiểm toán viên là gì?

Trong khái niệm kiểm toán là gì, có một thuật ngữ vô cùng quan trọng là kiểm toán viên. Kiểm toán viên (auditor) là người sở hữu chứng chỉ kiểm toán viên được cấp theo quy định của luật pháp Việt Nam. Kiểm toán viên cũng được công nhận tại Việt Nam nếu đã đỗ kỳ thi sát hạch pháp luật Việt Nam và có chứng chỉ kiểm toán viên do nước ngoài cấp (được Bộ Tài chính chấp thuận).

Sau đây là một số nhiệm vụ và công việc mà người kiểm toán viên cần thực hiện khi tiến hành các cuộc kiểm toán:

Lập kế hoạch kiểm toán

Lập kế hoạch là công đoạn đầu tiên mà một kiểm toán viên cần làm. Lập kế hoạch đóng vai trò vô cùng thiết yếu bởi nó giúp định hướng cho các công việc sau này trong quá trình kiểm toán. Một kế hoạch kiểm toán tốt sẽ giúp kiểm toán viên dễ dàng làm chủ tình hình, giúp các hoạt động diễn ra thuận lợi, giải quyết kịp thời những tình huống phát sinh.

Lên chương trình kiểm toán

Kiểm toán viên cũng cần có kỹ năng xây dựng chương trình kiểm toán. Điều này nhằm đảm bảo sự chính xác, chặt chẽ trong quá trình thực hiện nhiệm vụ. Khi lên chương trình kiểm toán, người kiểm toán viên sẽ phải chỉ rõ những công việc cần làm, số lượng và thứ tự các nhiệm vụ bao quát từ đầu đến cuối quá trình kiểm toán.

Vận dụng các phương pháp kiểm toán để thu thập thông tin

Để thu thập thông tin nhanh chóng, chính xác và hiệu quả. Người kiểm toán viên cần vận dụng kết hợp nhiều phương pháp kiểm toán khác nhau:

• Kiểm toán cân đối: Áp dụng các phương trình kế toán trong quá trình kiểm toán.
• Đối chiếu trực tiếp: Căn cứ trên nhiều nguồn thông tin khác nhau để đối chiếu một chỉ tiêu nào đó.
• Đối chiếu logic: Tìm hiểu, nghiên cứu về những chỉ tiêu có liên hệ mật thiết với nhau.
• Điều tra: Áp dụng nhiều phương pháp để tiếp cận, đánh giá những đối tượng đang được kiểm toán.
• Trắc nghiệm: Mô phỏng lại các hoạt động nghiệp vụ nhằm kiểm tra lại kết quả của sự việc, quá trình đã diễn ra trong quá khứ.

Ghi chép

Kiểm toán viên có nhiệm vụ ghi chép, lưu lại toàn bộ các thông tin mà mình đã thu thập được. Bao gồm các sự kiện, số liệu, nhận định, phát giác… Những thông tin này sẽ đóng vai trò là các bằng chứng khách quan, tạo cơ sở cho kết quả kiểm toán.

Kết luận và lập báo cáo

Tổng hợp và đưa ra kết quả kiểm toán là khâu cuối cùng trong quá trình kiểm toán. Kết quả kiểm toán được trình bày dưới dạng báo cáo hoặc biên bản kiểm toán. Để đảm bảo kết quả đạt độ chính xác cao, kiểm toán viên cần thực hiện những công việc như:

• Đánh giá các khoản nợ không nằm trong dự kiến.
• Đánh giá các ảnh hưởng, tác động sau khi một sự kiện nào đó kết thúc.
• Xem xét về tính liên tục trong quá trình doanh nghiệp được kiểm toán hoạt động.
• Thu thập các bức thư giải trình nhận được từ ban lãnh đạo doanh nghiệp.

Những tố chất của người kiểm toán viên

Bên cạnh việc được đào tạo bài bản, có chứng chỉ hành nghề… Một người kiểm toán viên cũng cần hội tụ những tố chất quan trọng sau đây để hoàn thành tốt công việc của mình:

Tố chất về đạo đức nghề nghiệp, bảo mật thông tin

Kiểm toán viên cần nhận thức những hành vi của bản thân, nhằm đảm bảo chữ tín của ngành. Đồng thời, phải biết tiết chế cảm xúc, hành động để không gây tổn hại đến nghề.

Khi chưa được cho phép, kiểm toán viên không được tiết lộ các thông tin, dữ liệu liên quan đến khách hàng cho một bên thứ ba, ngoại trừ được yêu cầu từ phía cơ quan pháp luật.

Tư chất trung thực, khách quan, cẩn thận, tỉ mỉ

Kiểm toán viên phải thực hiện nhiệm vụ trên tinh thần thẳng thắn, trung thực và không vụ lợi. Mặt khác, kiểm toán viên không được đưa ra những phán quyết mang tính áp đặt, vội vàng mà phải thực sự khách quan.

Tính cẩn thận và tỉ mỉ là tư chất rất quan trọng của người kiểm toán. Bởi bất kỳ bất cẩn nào cũng có thể dẫn đến những rủi ro không đáng có.

Kỹ năng làm việc nhóm

Kiểm toán là cả một quy trình phức tạp bao gồm nhiều công đoạn khác nhau. Vì vậy chuỗi những nhiệm vụ này sẽ được phân công cho từng cá nhân khác nhau trong một tập thể. Do đó khả năng hợp tác, làm việc nhóm là vô cùng cần thiết nếu muốn công việc kiểm toán đạt hiệu quả cao.

Trong một cuộc kiểm toán, người kiểm toán trưởng sẽ đóng vai trò dẫn dắt, chỉ đạo các thành viên trong nhóm. Tuy nhiên kiểm toán trưởng cũng cần lắng nghe ý kiến đóng từ các thành viên khác.

Khi có bất cứ khúc mắc nào, các thành viên trong nhóm cần ngồi lại để cùng bàn luận, cho ý kiến. Mỗi cá nhân đôi khi cũng cần hạ thấp cái tôi của mình, tích cực giúp đỡ những thành viên khác. Từ đó hoàn thành nhiệm vụ một cách tốt nhất, đáp ứng đúng tiến độ và có phương án xử lý phù hợp khi nảy sinh vấn đề.

Khả năng diễn giải, thuyết phục người khác

Kiểm toán đòi hỏi niềm tin đến từ doanh nghiệp được kiểm toán. Tuy nhiên, không phải ai cũng dễ dàng chấp thuận những ý kiến của kiểm toán viên, kể cả khi họ đã đưa ra được bằng chứng xác đáng.

Vì vậy để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, kiểm toán viên cần thường xuyên trau dồi khả năng diễn giải, thuyết phục người khác của mình. Hãy xem đây là kỹ năng bắt buộc thay vì thực hiện nó một cách hoàn toàn bản năng.

Tư duy logic

Ngành kiểm toán nói chung và quy trình kiểm toán nói riêng luôn yêu cầu sự logic, khoa học. Vì vậy người kiểm toán viên cũng cần rèn luyện khả năng tư duy logic của bản thân. Bởi trước mỗi một vấn đề sẽ có nhiều giải pháp khác nhau và mỗi giải pháp lại đem đến những kết quả khác nhau.

Kiểm toán viên có tư duy logic tốt sẽ biết cách sắp xếp công việc hợp lý, khoa học. Phát hiện ra những ưu và nhược điểm của từng hướng giải quyết để đạt được phương án tốt nhất.

Thấu hiểu lý luận ứng dụng của vấn đề

Khi tham gia ngành kiểm toán, các kiểm toán viên cũng cần có sự am hiểu về những cơ sở lý luận ứng dụng cũng như những quy tắc ứng xử trong nghề. Nếu không nắm được những cơ sở lý luận này, kiểm toán viên sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc nhận diện các sai sót. Hoặc có khả năng nhận biết nhưng không đưa ra được hướng khắc phục triệt để.

Nắm bắt vấn đề mới nhanh chóng

Nghề kiểm toán cũng đặt ra yêu cầu cao về khả năng nắm bắt nhanh chóng một vấn đề mới. Bởi bản chất của kiểm toán là đánh giá tổng hợp rồi mới đi vào từng chi tiết. Bên cạnh đó, mỗi hợp đồng kiểm toán đều có quy định thời hạn cụ thể. Áp lực hoàn thành nhiệm vụ cũng buộc các kiểm toán viên phải nhận diện, tiếp cận và hiểu vấn đề mới trong thời gian ngắn nhất có thể.

Xem thêm: Các loại ý kiến kiểm toán tại Việt Nam

Giới thiệu về ngành kiểm toán và cơ hội nghề nghiệp

Ngành kiểm toán học những gì?

Khi theo học ngành kiểm toán, sinh viên sẽ được học về thu thập, kiểm tra, xác minh, cung cấp thông tin về hoạt động kinh doanh và tài chính dựa trên những nghiệp vụ kế toán gồm:

• Tính toán chi phí
• Làm dự toán
• Phân bổ ngân sách
• Quản lý doanh thu

Một số kỹ năng chuyên môn mà các sinh viên sẽ được bồi dưỡng là đàm phán, thương lượng, phân tích tài chính, đọc hiểu báo cáo tài chính… Cùng với đó là nhiều kỹ năng mềm như lập kế hoạch, làm việc nhóm, tin học, ngoại ngữ, giải quyết tình huống…

Học ngành kiểm toán ở đâu?

Hai ngành kế toán và kiểm toán có mối liên hệ mật thiết với nhau. Chính vì vậy mà trước kia, các trường đại học thường tuyển sinh ngành kế toán, trong đó có đào tạo chuyên ngành kiểm toán. Còn hiện nay, nhiều trường đại học tại Việt Nam đã có ngành đạo tạo kiểm toán riêng. Ví dụ như ĐH Kinh tế – Luật TP.HCM, ĐH Kinh tế TP.HCM, ĐH Kinh tế Đà Nẵng, ĐH Kinh tế Quốc dân, ĐH Quốc gia Hà Nội – Khoa Quốc tế, ĐH Công nghiệp Hà Nội…

Các cơ hội việc làm ngành kiểm toán

Sinh viên tốt nghiệp chuyên ngành kiểm toán có thể đảm đương nhiều công việc khác nhau. Ví dụ như kiểm toán viên, kiểm soát viên, tư vấn thuế & kế toán, thủ quỹ, quản lý tài chính, kế toán trưởng, chuyên viên giao dịch ngân hàng, giám đốc tài chính, thanh tra kinh tế…

Nên xem: Báo giá dịch vụ kế toán trọn gói

Lương kiểm toán có cao không?

Trung bình tại Việt Nam, mỗi kiểm toán viên có thu nhập khoảng $400/tháng. Nếu sở hữu các chứng chỉ quốc tế như CPA của Mỹ, CPA của Úc hay ACCA… thì mức lương có thể dao động từ $1.000 – 2.000.

Mong rằng bài viết trên đã giúp bạn hiểu hơn kiểm toán là gì và vai trò, ý nghĩa cũng như vài trò của ngành kiểm toán. Nếu cần được tư vấn thêm về dịch vụ kiểm toán, xin vui lòng liên hệ +84 (0) 903 963 163. MAN luôn sẵn sàng giải đáp thắc mắc của các khách hàng 24/7.

Ban biên tập: Man.net.vn

Các câu hỏi thường gặp của kiểm toán

Quy tắc chung của ngành kiểm toán là gì?

Kiểm toán có thể được thực hiện bởi nhiều chủ thể khác nhau. Vì vậy mỗi chủ thể kiểm toán và đối tượng được kiểm toán lại có quyền và nghĩa vụ khác nhau tùy theo từng loại hình kiểm toán.

Kiểm toán nhà nước bao gồm những công việc gì?

Kiểm toán nhà nước xoay quanh 3 nội dung chính đó là:
Kiểm toán tài chính: Đánh giá tính chính xác của các thông tin và số liệu trong báo cáo tài chính.
Kiểm toán tuân thủ: Đánh giá việc tuân thủ pháp luật của đơn vị được kiểm toán trong hoạt động chi tiêu ngân sách.
Kiểm toán hoạt động: Xem xét tính hiệu lực, hiệu quả và kinh tế trong việc quản lý, huy động và sử dụng tài sản công, tài sản chính công.

Rủi ro kiểm toán là gì?

Rủi ro kiểm toán được hiểu là rủi ro xảy ra khi ý kiến kiểm toán của kiểm toán viên không phù hợp. Bởi báo cáo tài chính vẫn còn những sai sót trọng yếu sau khi đã qua kiểm toán. Rủi ro kiểm toán được xem như hệ quả của rủi ro phát hiện và rủi ro có sai sót trọng yếu (gồm có rủi ro kiểm soát, rủi ro tiềm tàng).

Khách thể kiểm toán là gì?

Khách thể kiểm toán là những đơn vị cụ thể mà đối tượng kiểm toán được thực hiện trong các đơn vị đó.

Sự khác nhau giữa kế toán và kiểm toán là gì?

Giữa kế toán và kiểm toán có một số điểm khác biệt cơ bản như sau:
Kế toán bắt đầu từ chi tiết rồi mới đi đến tổng hợp. Trong khi đó kiểm toán dựa trên những thông tin được kế toán tổng hợp để xác minh các thông tin chi tiết.
Kế toán tạo nên các số liệu còn kiểm toán có nhiệm vụ xác minh mức độ chính xác của những số liệu do kế toán cung cấp. Từ đó đưa ra kiến nghị, tư vấn để bộ máy kế toán hoạt động tốt hơn.

5/5 – (1 bình chọn)