Khái niệm về xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp

Xà phòng thường dùng là hỗn hợp muối của natri hoặc muối của kali …
 

1. Xà phòng

– Xà phòng thường dùng là hỗn hợp muối của natri hoặc muối của kali của axit béo, có thêm một số chất phụ gia.

– Thành phần chính : muối Na+ (hoặc K+) của axit panmitric hoặc axit stearic.

– Ưu, nhược điểm :bị mất tác dụng khi gặp nước cứng nhưng dễ bị phân hủy bởi vi sinh vật trong tự nhiên.

– Phương pháp sản xuất: đun chất béo với dung dịch kiềm trong các thùng kín ở nhiệt độ cao, sau đó thêm muối ăn vào hỗn hợp để tách muối của axit béo sinh ra ; các muối này được lấy ra rồi trộn với phụ gia ép thành bánh. Phần dung dịch còn lại đem tách với glixerol dùng trong nhiều lĩnh vực khác.

(
R
−
C
O
O

)

3

C

3

H

5

+
3
N
a
O
H

→

t

o

3
R
−
C
O
O
N
a
+

C

3

H

5

(
O
H

)

3

{\displaystyle (R-COO)_{3}C_{3}H_{5}+3NaOH\rightarrow ^{t^{o}}3R-COONa+C_{3}H_{5}(OH)_{3}}

– Ngày nay, xà phòng còn được sản xuất theo sơ đồ sau: Ankan → Axit cacboxylic → Muối natri của axit cacboxylic

2. Chất giặt rửa tổng hợp.

– Những chất không phải là muối natri của axit cacbonxylic nhưng có tính năng giặt rửa gọi là chất giặt rửa tổng hợp.

– Thành phần chính : muối Na+ (hoặc K+) của axit đođexylbenzensunforic.

– Ưu, nhược điểm : không tạo kết tủa với ion Ca2+, Mg2+ nhưng khó bị phân hủy bởi các sinh vật trong tự nhiên nên làm ô nhiễm môi trường.

– Phương pháp sản xuất : được tổng hợp từ các chất lấy từ dầu mỏ.
Dầu mỏ → Axit dodexylbenzensunfonic → Natri dodexylbenzensunfonat

C

H

3

[
C

H

2

]

11

−

C

6

H

4

S

O

3

H

→

N

a

2

C

O

3

C

H

3

[
C

H

2

]

11

−

C

6

H

4

S

O

3

N
a

{\displaystyle CH_{3}[CH_{2}]_{11}-C_{6}H_{4}SO_{3}H\rightarrow ^{Na_{2}CO_{3}}CH_{3}[CH_{2}]_{11}-C_{6}H_{4}SO_{3}Na}

3. Tác dụng tẩy rửa của xà phòng và chất tẩy rửa tổng hợp

Muối natri trong xà phòng hay chất giặt rửa tổng hợp có khả năng làm giảm sức căng mặt ngoài của chất bẩn => chất bẩn phân chia thành nhiều phần nhỏ và phân tán vào nước rồi bị rửa trôi đi.