Góp ý nội dung Giải quyết tranh chấp đất đai trong Luật Đất đai (sửa đổi): Nên giao trách nhiệm cho UBND các cấp

(TN&MT) – Ông Đặng Đình Luyến – nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội cho rằng, trong điều kiện thực tiễn hiện nay, việc Dự thảo Luật Đất đai giao Tòa án nhân dân, Trọng tài thương mại giải quyết các tranh chấp đất đai, mà không giao cho UBND giải quyết như trước là không phù hợp, có thể kéo dài thời gian giải quyết…

Cần giao UBND các cấp giải quyết tranh chấp đất đai

Lý giải nguyên nhân này, ông Luyến cho rằng, hiện nay, số lượng các tranh chấp đất đai là rất lớn, nếu giao hết cho Tòa án nhân dân giải quyết thì sẽ không bảo đảm tính khả thi vì đội ngũ thẩm phán, cán bộ của Tòa án các cấp còn hạn chế về số lượng; cơ sở vật chất, kinh phí chưa đáp ứng yêu cầu cho hoạt động; việc xét xử các vụ án, nhất là các vụ án dân sự trong thời gian vừa qua cho thấy phải qua các cấp xét xử, mất rất nhiều thời gian, có những vụ án dân sự phải giải quyết trong nhiều năm.

Việc giao UBND các cấp giải quyết tranh chấp đất đai có thể rút ngắn thời gian điều tra lịch sử thửa đất

Thực tiễn cho thấy, có nhiều tranh chấp đất đai giao cho cơ quan quản lý Nhà nước (UBND các cấp) giải quyết hợp lý, hiệu quả hơn vì các cơ quan này trực tiếp quản lý, giao đất, cho thuê đất, thanh tra, kiểm tra… nên nắm rất chắc tình trạng mảnh đất có tranh chấp, các mâu thuẫn, tranh chấp đất đai, từ đó đưa ra phương án giải quyết hợp lý, chính xác, thuyết phục, sẽ được các bên dễ chấp nhận.

Từ căn cứ đó có thể thấy, nếu giao cho Tòa án giải quyết các tranh chấp đất đai, Tòa sẽ phải dành nhiều thời gian nghiên cứu vụ việc tranh chấp, tìm hiểu nguyên nhân tranh chấp, mảnh đất có tranh chấp và các vấn đề khác có liên quan (những vấn đề này cơ bản cơ quan quản lý Nhà nước (UBND các cấp) đã nắm được). Các bên tranh chấp cũng sẽ gặp nhiều khó khăn hơn, mức phí nhiều hơn, mất nhiều thời gian tham gia trong quá trình giải quyết như thuê luật sư, tiến hành hòa giải, tham gia các phiên tòa, các hoạt động khác có liên quan…

Ông Luyến đề nghị, nên quy định cơ chế giải quyết tranh chấp đất đai theo hướng, khi có tranh chấp, UBND cấp xã nơi có tranh chấp tổ chức hòa giải, nếu hòa giải không thành thì tùy theo tính chất, mức độ tranh chấp mà UBND cấp có thẩm quyền giải quyết; trường hợp các bên không đồng ý với quyết định giải quyết của UBND thì có thể đề nghị UBND cấp trên trực tiếp giải quyết (lần 2) hoặc khởi kiện vụ án dân sự tại Tòa án để giải quyết theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự.

Chỉ nên hòa giải một lần trước khi xét xử sơ thẩm

Góp ý về nội dung hòa giải tranh chấp đất đai, ông Luyến cho rằng, tại Điïu 224 của Dự thảo Luật quy định trước khi Tòa án nhân dân xét xử sơ thẩm, các bên có thể phải tiến hành hòa giải 3 lần: Tự hòa giải; Hòa giải tranh chấp đất đai tại UBND cấp xã; Hòa giải tranh chấp đất đai tại Tòa án nhân dân theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự và pháp luật về hòa giải.

Tuy nhiên, việc quy định về 3 lần hòa giải là không cần thiết, sẽ mất nhiều thời gian cho các bên tranh chấp và các cơ quan chức năng, kéo dài thời gian giải quyết, hiệu quả giải quyết không cao. “Thực tiễn cho thấy, khi phát sinh tranh chấp nếu các bên có thiện chí giải quyết thì chỉ một lần hòa giải, tranh chấp đất đai có thể được giải quyết ngay, còn nếu không có thiện chí thì hòa giải đến 3 lần cũng không thể giải quyết được”, ông Luyến chia sẻ.

Do đó, ông Luyến đề nghị, cơ quan soạn thảo nên quy định khi phát sinh tranh chấp đất đai, chỉ nên tổ chức hòa giải 1 lần (có thể tại UBND hoặc tại Tòa án nhân dân), nếu hòa giải không thành, UBND, Tòa án nhân dân sẽ tiến hành giải quyết tranh chấp theo thẩm quyền.

Một vấn đề quan trọng khác được ông Luyến nêu ra về giải quyết khiếu nại, khiếu kiện về đất đai. Theo ông Luyến, tại khoản 3 Điïu 226 của Dự thảo Luật quy định “Trường hợp người khiếu nại không đồng ý với quyết định giải quyết lần đầu hoặc quá thời hạn quy định mà khiếu nại không được giải quyết thì khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án nhân dân theo quy định của pháp luật tố tụng hành chính”. Quy định như vậy sẽ làm hạn chế quyền công dân, không được khiếu nại lần hai lên cấp trên của người giải quyết khiếu nại lần đầu và quy định này không thống nhất với quy định của Luật Khiếu nại.

Vì vậy, ông Luyến đề nghị, cơ quan soạn thảo sửa lại Điều 226 của Dự thảo Luật nhằm bảo đảm quyền khiếu nại của công dân, bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất với Luật Khiếu nại.

Cụ thể sửa lại là: “Trường hợp người khiếu nại không đồng ý với quyết định giải quyết lần đầu hoặc quá thời hạn quy định mà khiếu nại không được giải quyết thì có quyền khiếu nại lần hai đến Thủ trưởng cấp trên trực tiếp của người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại lần đầu hoặc khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án nhân dân theo quy định của pháp luật tố tụng hành chính. Trường hợp người khiếu nại không đồng ý với quyết định giải quyết khiếu nại lần hai hoặc hết thời hạn quy định mà khiếu nại không được giải quyết, thì có quyền khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án theo quy định của Luật tố tụng hành chính”.