Giáo dục trực tuyến ở Việt Nam – Thị trường tiềm năng

Bước vào giai đoạn kinh tế tri thức, mô hình giáo dục trực tuyến xuất hiện và trở thành một xu thế phát triển tất yếu của các nước trên thế giới. Mặc dù là quốc gia đang phát triển song Việt Nam đã nhanh

chóng

bắt nhịp xu hướng này và là thị trường tiềm năng của nhiều nhà đầu tý trong và ngoài nước.

E-Learning – ngành công nghiệp sôi

đ

ộng của thế giới

Mô hình giáo dục trực tuyến (Online learning hay E-Learning) xuất hiện

đ

ầu tiên trên thế giới tại Mỹ vào n

ă

m 1999, mở ra một môi tr

ư

ờng học tập mới giúp ng

ư

ời học có thể t

ươ

ng tác thông qua Internet trên các ph

ươ

ng tiện truyền thông

đ

iện tử.

Tuy

nhiên, phải

đ

ến n

ă

m 2010, khi các ứng dụng trên nền tảng di

đ

ộng và mạng xã hội (Facebook, Google Plus, Instagram…) phát triển, mang lại khả n

ă

ng t

ươ

ng tác mọi lúc, mọi n

ơ

i cho ng

ư

ời dùng thì xu thế E-Learning mới thực sự lan tỏa trên toàn cầu.

Đ

ến

nay,

E-Learning

đ

ã ghi tên mình vào bản

đ

ồ các ngành công nghiệp sôi

đ

ộng nhất thế giới.

Theo The Economist, số ng

ư

ời tham gia học E-Learning trên thế giới

đ

ã t

ă

ng lên nhanh chóng từ khoảng 36 triệu ng

ư

ời n

ă

m 2015 lên 60 triệu ng

ư

ời n

ă

m 2016 và

đ

ạt gần 70 triệu ng

ư

ời vào n

ă

m 2017. Số l

ư

ợng ng

ư

ời dùng không ngừng t

ă

ng lên

đ

ã kéo theo sự gia t

ă

ng về doanh thu của ngành công nghiệp

này.

Số liệu tại hội thảo quốc tế lần thứ 19 về “Ứng dụng công nghệ thông tin và quản lý –

ITAM”

tổ chức vào n

ă

m

2018

ở Việt Nam cho biết: N

ă

m 2016, doanh thu lĩnh vực E-Learning trên toàn thế giới

đ

ạt con số khá ấn t

ư

ợng là 51,5 tỷ USD. Sang n

ă

m 2017, thị tr

ư

ờng giáo dục trực tuyến toàn cầu có b

ư

ớc phát triển nhảy vọt,

đ

ạt h

ơ

n 100 tỉ USD (kết quả nghiên cứu của Công ty khảo sát thị tr

ư

ờng Global Industry Analysts).

E-Learning hoạt

đ

ộng sôi

đ

ộng nhất tại

Mỹ, 

quốc gia có nền giáo dục hàng

đ

ầu thế giới. Theo thống   kê của Cyber Universities n

ă

m 2018, có h

ơ

n 80% tr

ư

ờng

đ

ại học n

ư

ớc này sử dụng ph

ươ

ng thức

đ

ào

tạo

E-Learning. Tham gia thị tr

ư

ờng giáo dục trực tuyến của Mỹ còn có nhiều doanh nghiệp cung cấp dịch vụ MOOC (Massive Online Open Coures – các khóa học trực tuyến quy mô lớn) nổi tiếng nhất, có thể

đư

ợc kể tên nh

ư

Coursera, edX và Udacity… E-Learning còn

đư

ợc coi nh

ư

là một kênh

đ

ào tạo nhân viên hiệu quả khi có tới 77% công ty ở Mỹ

đư

a các khóa học E-Learning vào ch

ươ

ng trình

đ

ào tạo, bồi d

ư

ỡng nhân viên của mình.

 

Ảnh minh họa, nguồn Internet

Bên cạnh Mỹ, Châu Á cũng là một thị tr

ư

ờng cung cấp dịch vụ E-Learning khá “nhộn nhịp”. Theo tờ University World News, tổng doanh thu

đ

ạt

đư

ợc trong lĩnh vực E-Learning n

ă

m 2018 của khu vực này là khoảng 12,1 tỷ USD, trong

đ

ó Ấn

Đ

ộ và Trung Quốc là hai quốc gia dẫn

đ

ầu, chiếm tới 70% vốn

đ

ầu t

ư

mạo hiểm và 30% tổng số ng

ư

ời dùng giáo dục trực tuyến toàn thế giới.

Tại

thị tr

ư

ờng Trung Quốc, n

ă

m 2018, doanh thu của lĩnh vực E-Learning lên tới 5,2 tỷ USD. Mặc dù nền kinh tế n

ư

ớc bạn láng giềng có dấu hiệu suy giảm từ cuối n

ă

m 2018

đ

ến nay do chịu ảnh h

ư

ởng từ

cuộc

chiến tranh th

ươ

ng mại Mỹ –

Trung,

song giới kinh tế nhận

đ

ịnh E-Learning vẫn rất phát triển, d

ư

ờng nh

ư

đ

ể bù

đ

ắp cho sự thu hẹp của một số ngành sản xuất trong n

ư

ớc.

Tuy

không

đ

ạt

đư

ợc doanh thu lớn nh

ư

Trung Quốc song Ấn

Đ

ộ cũng là quốc gia có E-Learning phát triển với doanh thu 0,7 tỷ USD trong n

ă

m 2018. Nổi bật trên thị tr

ư

ờng E-Learning Ấn

Đ

ộ là

BYJU

(một

đơ

n vị khởi nghiệp cung cấp ứng dụng học trực tuyến cho

đ

ối t

ư

ợng học sinh K-12) nhờ những ứng dụng học trực tuyến hấp dẫn

đ

ối với ng

ư

ời dân n

ư

ớc này và nhiều quốc gia khác. Theo báo cáo của

Tổ

chức tài chính thế giới (IFC) n

ă

m 2018, tính từ thời

đ

iểm ra mắt tháng 10/2015

đ

ến n

ă

m 2018, ứng dụng học trực tuyến của

BYJU

đ

ã phủ

đ

ến h

ơ

n 1.700 thành phố tại Ấn

Đ

ộ và các quốc gia tại Trung

Đ

ông với h

ơ

n 15 triệu l

ư

ợt tải ứng dụng và gần 1 triệu ng

ư

ời dùng trả phí hàng n

ă

m. Tính

đ

ến 3/2018, doanh thu của

BYJU

đ

ã chạm mốc 85 triệu USD và

thu

hút h

ơ

n 245 triệu USD

đ

ầu t

ư

kể từ n

ă

m 2016.

Sức lan tỏa mạnh mẽ của E-Learning là nhờ những

ư

u

đ

iểm mà ngành công nghiệp mới này mang lại.

Đ

ó 

là: Tính t

ươ

ng tác cao dựa trên

đ

a ph

ươ

ng tiện trong môi tr

ư

ờng mạng, tạo

đ

iều kiện cho ng

ư

ời học trao

đ

ổi

thông tin một cách dễ dàng h

ơ

n dù ở bất kỳ vị trí nào; Nội dung và thời gian học tập

đ

a dạng và phong phú, phù hợp với khả n

ă

ng, sở thích, nhu cầu của từng ng

ư

ời.

Sự phát triển của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 hiện nay

đ

ang là lực

đ

ẩy

đ

ể E-Learning tiếp tục tiến xa h

ơ

n trong t

ươ

ng lai và

ư

ớc tính sẽ

đ

ạt 325 tỷ

đ

ô la trên toàn cầu vào n

ă

m 2025, bởi nhiều n

ư

ớc trên thế giới,

đ

ặc biệt là các n

ư

ớc có sức ép lớn về dân số, kinh tế nh

ư

Ấn

Đ

ộ, Philippines, Mexico… coi E-learning nh

ư

c

ơ

hội

đ

ể

đ

uổi kịp và san bằng khoảng cách với các n

ư

ớc phát triển.

Việt Nam bắt nhịp cùng xu thế toàn cầu

Việt Nam

đư

ợc

đ

ánh giá là bắt kịp nhanh xu h

ư

ớng thế giới bởi ở thời

đ

iểm n

ă

m 2010, khi E-Learning bắt

đ

ầu trở thành một xu thế toàn cầu và lan tỏa ra nhiều quốc gia trên thế giới thì ngay sau

đ

ó những doanh nghiệp trong n

ư

ớc cũng có những b

ư

ớc

đ

i khai phá

đ

ầu tiên, cho ra mắt một loạt các trang web học trực tuyến nh

ư

Violet.vn, Hocmai.vn,

Topica,

Onluyen.vn, Speakup.vn, Mathplay…

Đ

ến

nay,

E-Learning

đ

ã trở thành một mô hình học tập thu hút l

ư

ợng lớn ng

ư

ời sử dụng,

đ

ặc biệt là tại các thành phố lớn nh

ư

Hà Nội và Hồ Chí Minh với

đ

ộ phủ

đ

ối t

ư

ợng khá rộng, từ học sinh các cấp, sinh viên tới ng

ư

ời

đ

i làm. Hoạt

đ

ộng giáo dục trực tuyến tại Việt Nam cung cấp chủ yếu các nhóm dịch vụ là: Các khóa học ngoại ngữ; Các ch

ươ

ng trình ôn thi/bài giảng kiến thức phổ thông (cấp 2, cấp 3) và khóa học kỹ n

ă

ng. Nội dung các bài giảng E-Learning khá phong phú,

đư

ợc thiết kế tích hợp d

ư

ới nhiều hình thức thể hiện khác nhau nh

ư

video, clip, hiệu

ứng

âm thanh, hình ảnh minh họa sinh

đ

ộng… nh

ư

ng vẫn

đ

ảm bảo sự t

ươ

ng tác với giáo viên. Riêng với ch

ươ

ng trình dành cho học sinh phổ thông các cấp, nhiều trang học trực tuyến cung cấp hệ thống dữ liệu hàng nghìn bài giảng

đư

ợc thiết kế bám sát ch

ươ

ng trình của Bộ Giáo dục và

Đ

ào tạo.

Một kênh học trực tuyến tên khá quen thuộc

đ

ối với ng

ư

ời dùng Việt Nam có thể nói

đ

ến là hocmai.vn của Hệ thống Giáo dục hocmai.vn. Sau h

ơ

n 10 hoạt

đ

ộng, trang website hocmai.vn

đ

ã thu hút tới 3,5 triệu thành viên tham gia với trên 10.000 l

ư

ợt truy cập và học tập

đ

ồng thời; cung cấp h

ơ

n 1.000 khóa học, 30.000 bài giảng mỗi n

ă

m của h

ơ

n 200 giáo viên trên các thiết bị máy tính, laptop,

đ

iện thoại… Theo số liệu 3 n

ă

m gần nhất của Hệ thống

này,

tỷ lệ ng

ư

ời dùng

đă

ng ký mới trên hệ thống học trực tuyến của

đơ

n vị t

ă

ng gần 20% mỗi n

ă

m, trong

đ

ó, tỷ lệ ng

ư

ời học trả phí t

ă

ng h

ơ

n 30%/n

ă

m.

Đ

iều này cho thấy xu h

ư

ớng ng

ư

ời dùng sử dụng E-Learning tại hocmai.vn vẫn

đ

ang ngày một nhiều h

ơ

n.

Cùng với hocmai.vn thì Tổ hợp Công nghệ giáo dục Topica cũng là một

đ

ịa chỉ

đư

ợc hàng nghìn ng

ư

ời dùng lựa chọn

đ

ể học tập với các giải pháp giáo dục trực tuyến

đ

a dạng nh

ư

: Ch

ươ

ng trình cử nhân trực tuyến (Topica Uni); Học tiếng Anh trực tuyến (Topica Native); Nền tảng công nghệ cho khóa học trực tuyến mở trên nhiều lĩnh vực (Edumall).

Đ

áng chú ý là E-Learning không chỉ thu hút sự quan tâm

đ

ầu t

ư

của các doanh nghiệp mà còn là một xu h

ư

ớng

đư

ợc ngành giáo dục Việt Nam lựa chọn. Cụ thể là Bộ Giáo dục và

Đ

ào tạo

đ

ã phối hợp với các doanh nghiệp triển khai E-Learning và thi trực tuyến trong n

ư

ớc nh

ư

cuộc thi “Thiết kế hồ s

ơ

bài giảng

đ

iện tử E-Learning” n

ă

m học 2009-2010 hay cuộc thi giải toán qua mạng tại website violympic.vn; cuộc thi Olympic tiếng Anh trên mạng xã hội Go – ioe.go.vn… Nhiều tr

ư

ờng

đ

ại học trong n

ư

ớc cũng từng b

ư

ớc áp dụng mô hình E-Learning bên cạnh ph

ươ

ng pháp giáo dục truyền thống trong ch

ươ

ng trình giáo dục. Ví dụ nh

ư

Tr

ư

ờng

Đ

ại học Nguyễn

Tất

Thành, Tr

ư

ờng

Đ

ại học Bách Khoa (thuộc

Đ

ại học Quốc gia Hồ Chí Minh), Tr

ư

ờng

Đ

ại học Mở TP Hồ Chí Minh… Ngoài ra, tại Việt Nam còn có sự xuất hiện của tr

ư

ờng

đ

ại học chuyên

đ

ào tạo trực tuyến là FUNiX, một thành viên của hệ thống FPT Education.

Miếng bánh hấp dẫn của các nhà

đ

ầu t

ư

Việt Nam

đư

ợc

đ

ánh giá là một thị tr

ư

ờng tiềm n

ă

ng

đ

ể phát triển E-Learning bởi có h

ơ

n 60% dân số sử dụng Internet, ng

ư

ời dùng chủ yếu là giới trẻ với nhu cầu học tập cao, chi tiêu cho giáo dục chiếm 5,8% GDP và 20% tổng chi ngân sách (số liệu của Bộ Giáo dục và

Đ

ào tạo). Do

đ

ó, E-Learning không còn là sân ch

ơ

i dành riêng cho những tên tuổi quen thuộc xuất hiện từ những ngày

đ

ầu phát triển mà còn thu hút sự tham gia 

của rất nhiều start-up Việt và các nguồn

đ

ầu t

ư

n

ư

ớc ngoài,

đ

ặc biệt là các doanh nghiệp

đ

ến từ Singapore. Thống kê

đ

ến hết n

ă

m 2016, Việt Nam

đ

ã có 309 dự án

đ

ầu t

ư

vào E-Learning với tổng số vốn

đă

ng ký h

ơ

n 767 triệu USD. Dòng vốn

đ

ầu t

ư

vào thị tr

ư

ờng

đư

ợc

đ

ánh giá là vẫn tiếp tục t

ă

ng trong những n

ă

m tiếp theo.

N

ă

m 2018 là n

ă

m

đ

ánh dấu nhiều th

ươ

ng vụ gọi vốn “khủng” trong lĩnh vực E-learning tại Việt Nam, trong

đ

ó phải kể tới th

ươ

ng vụ rót vốn của

Tập

đ

oàn Northstar Singapore vào

Topica

Edtech Group với khoản

đ

ầu t

ư

lên tới 50 triệu USD vào cuối tháng 11/2018.

Đ

ây là khoản rót vốn lớn nhất cho một công ty giáo dục trực tuyến tại khu vực

Đ

ông Nam Á. Ngoài th

ươ

ng vụ

đ

ình

đ

ám trên, vào tháng 4/2018, nền tảng

đ

ánh giá giáo dục và

đ

ặt chỗ khoá học trực tuyến Edu2Review cũng nhận

đư

ợc khoản rót vốn từ Quỹ Nest

Tech

của Singapore,

đ

ã giúp Edu2Review

đư

ợc nâng

đ

ịnh giá lên con số vài triệu USD, t

ă

ng gấp 5 lần so với cùng kỳ n

ă

m 2017.

B

ư

ớc sang n

ă

m 2019, E-Learning vẫn chứng minh là thị tr

ư

ờng hấp dẫn khi tiếp tục

đ

ón nhận dòng

vốn

đ

ầu t

ư

từ Ấn

Đ

ộ và Trung Quốc. Cụ thể là vào

đ

ầu tháng 8/2019, quỹ

đ

ầu t

ư

chuyên về mảng giáo dục có trụ sở tại Singapore và Ấn

Đ

ộ – Kaizen Private Equity công bố rót 10 triệu USD vào

Yola,

một start-up cung cấp dịch vụ giảng dạy tiếng Anh trực tuyến tại Việt Nam. Ngay sau

đ

ó, cuối tháng 8/2019, Everest Education, một công ty khởi nghiệp của Việt Nam trong lĩnh vực giáo dục gọi vốn thành công 4 triệu USD (Series B) từ Quỹ

đ

ầu t

ư

t

ư

nhân Hendale Capital có trụ sở tại Hồng Kông (Trung Quốc). Nguồn vốn này

đư

ợc dùng

đ

ể hỗ trợ tài chính cho sự phát triển của các trung tâm

đ

ào tạo học thuật của công ty tại TP Hồ Chí Minh sử dụng ph

ươ

ng pháp học tập tích hợp blended learning hòa trộn giữa cách học truyền thống trên lớp và cách học hiện

đ

ại E-learning (Mobile Learning và Internet Learning).

Sự góp mặt của các công ty trong n

ư

ớc và các nhà

đ

ầu t

ư

n

ư

ớc ngoài

đ

ã khiến cho thị tr

ư

ờng E-learning tại Việt Nam phát triển và

đư

a Việt Nam

đ

ứng trong top 10 các n

ư

ớc châu Á phát triển nhanh lĩnh vực này (theo thống kê của University World News, n

ă

m 2017). Cũng trong n

ă

m 2017, Ambient Insight

đ

ánh giá 

Việt Nam là quốc gia có tốc

đ

ộ t

ă

ng tr

ư

ởng cao nhất về học trực tuyến (với 44,3%), lớn h

ơ

n 4,9% so với Malaysia – một

đ

ất n

ư

ớc vốn

đ

ã có tốc

đ

ộ t

ă

ng tr

ư

ởng mạnh trong lĩnh vực này.

Không chỉ sôi

đ

ộng trong n

ư

ớc, E-learning còn là lĩnh vực

đ

ể nhiều Start-up Việt Nam tạo dấu ấn trên thế giới.

Đ

iển hình là GotIt! vừa thành công với khoản

đ

ầu t

ư

12,5 triệu USD từ các quỹ

đ

ầu t

ư

Mỹ sau khi hoàn thành

đ

ợt gọi vốn lần tr

ư

ớc với h

ơ

n 10 triệu USD. Ngoài ra, GotIt! cũng

đ

ã trở thành

đ

ối tác của Microsoft Office – phần mềm, ứng dụng v

ă

n phòng, máy chủ và dịch vụ hàng

đ

ầu của Microsoft

đư

ợc hàng tỷ

ng

ư

ời

dùng khắp thế giới sử dụng. Sự hợp tác này

đ

ã nâng GotIt! lên một tầm cao mới.

Cùng với GotiIt!, Elsa Speak – ứng dụng luyện phát âm tiếng Anh của Việt Nam

đ

ã v

ư

ợt qua 1.000

đ

ối thủ trên toàn thế giới,

đ

ạt giải nhất cuộc thi dành cho các start-up về giáo dục – SXSWedu Launch. Elsa Speak

đ

ã gọi

đư

ợc h

ơ

n 15 triệu USD qua vài vòng gọi vốn và hiện có h

ơ

n 4 triệu l

ư

ợt ng

ư

ời dùng từ 101 quốc gia trên toàn thế giới, từng lọt vào top 5 các ứng dụng AI hàng

đ

ầu, cùng với các ứng dụng Cortana của Microsoft và Google Allo của Google…

Những rào cản

Mặc dù

đư

ợc

đ

ánh giá có tốc

đ

ộ t

ă

ng tr

ư

ởng khá nhanh so với các n

ư

ớc trong khu vực song giới kinh tế nhận

đ

ịnh thị tr

ư

ờng E-Learning Việt Nam vẫn ch

ư

a khai thác hết tiềm n

ă

ng bởi số tr

ư

ờng

đ

ại học tổ chức

đ

ào tạo trực tuyến ch

ư

a nhiều và học viên theo học còn hạn chế. Hiện Việt Nam mới chỉ có duy nhất một tr

ư

ờng

đ

ại học trực tuyến là FUNiX với l

ư

ợng học viên tham gia còn hạn chế là 1.000 học viên.

Một trong những nguyên nhân của tình trạng trên

đư

ợc cho là các công ty giáo dục trực tuyến ở Việt Nam phát triển một cách tự phát dẫn

đ

ến thị tr

ư

ờng E-Learning Việt Nam mới chỉ phát triển về l

ư

ợng mà thiếu yếu tố về chất, nên hiệu quả mang lại ch

ư

a cao. Phần lớn các ch

ươ

ng trình tại Việt Nam vẫn tập trung vào phần luyện thi

đ

ại học, luyện tiếng Anh hay các khóa học về kỹ n

ă

ng mềm và cách làm của doanh nghiệp giống nhau, dẫn

đ

ến việc

đ

i vào lối mòn dạy và học… Một

đ

iểm khác khiến các trang web học trực tuyến trở nên nhàm chán là thời gian cập nhật các bài giảng khá chậm, với tần suất 2-3 ngày 1 lần, thậm chí một số trang web có tần suất cập nhật lên

đ

ến hàng tuần hoặc cả tháng 1 tuần.

Đ

iều này thể hiện sự thiếu chuyên nghiệp của các

đơ

n vị cung cấp dịch vụ E-Learning. Bên cạnh

đ

ó, hệ thống giáo dục trực tuyến

đ

òi hỏi c

ơ

sở dữ liệu lớn, an ninh mạng bảo mật,

đư

ờng truyền tốc

đ

ộ cao và

đ

ội ngũ hỗ trợ vận hành chuyên nghiệp.

Tuy

nhiên, khả n

ă

ng

đ

áp ứng các yêu cầu trên của các công ty trong n

ư

ớc là ch

ư

a cao, thiếu cả nguồn lực tài chính, công nghệ và

đ

ội ngũ kỹ thuật.

Theo ch

ươ

ng trình giáo dục phổ thông mới của Bộ Giáo dục và

Đ

ào tạo, công nghệ thông tin sẽ

đư

ợc

đư

a vào tất cả cấp học trong ch

ươ

ng trình giáo dục phổ thông mới từ n

ă

m 2020, nhằm

đ

ổi mới ph

ươ

ng pháp dạy học, nâng cao chất l

ư

ợng học tập trong tất cả các môn học và trang bị cho lớp trẻ

đ

ầy

đ

ủ các công cụ và kỹ 

n

ă

ng cho kỷ nguyên thông tin.

Đ

ây là sự quyết tâm mạnh mẽ của ngành giáo dục Việt Nam trong việc mong muốn trang bị cho thế hệ trẻ khả n

ă

ng

đ

ể có thể bắt nhịp nhanh với xu thế trên thế giới,

đ

ồng thời mở cánh cửa lớn cho cho các nhà

đ

ầu t

ư

trong và ngoài n

ư

ớc tiếp tục

đ

ầu t

ư

phát triển mô hình

đ

ào tạo E-Learning h

ơ

n nữa

đ

ể khắc phục những vấn

đ

ề tồn tại, gia t

ă

ng sức hút với l

ư

ợng lớn ng

ư

ời dùng trên cả n

ư

ớc./.

Ngọc Linh