Giải bài tập Vật Lý lớp 7 bài 2

Bài 2.1 trang 6 SBT Vật Lí 7

Tại sao một điểm C trong một hộp kín có một bóng đèn nhỏ đang sáng ( hình 2.1).

a. Một người đặt mắt ở gần lỗ nhỏ A trên thành hộp nhìn vào trong hộp , người đó có nhìn thấy bóng đèn không? Vì sao?

b. Vẽ một vị trí đặt mắt để nhìn thấy bóng đèn.

Lời giải:

a) Người đó không nhìn thấy bóng đèn vì ánh sáng từ bóng đèn truyền theo đường thẳng và người đó đặt mắt ở vị trí không nằm trên đường đi của các tia sáng từ đèn C đến lỗ A đi thẳng ra ngoài nên không có ánh sáng trực tiếp từ đèn truyền vào mắt người đó.

b) Vì ánh sáng đèn phát ra truyền đi theo đường thẳng CA. Mắt ở bên dưới đường CA nên ánh sáng không truyền vào mắt được. Phải để mắt nằm trên đường thẳng CA.

Bài 2.2 trang 6 SBT Vật Lí 7

Trong một buổi tập đội ngũ, đội trưởng hô: “đằng trước thẳng”, em đứng trong hàng. Hãy nói xem em làm thế nào để biết mình đã đứng thẳng hàng chưa. Giải thích cách làm.

Lời giải:

* Nếu em không nhìn thấy người thứ hai ở phía trước em có nghĩa là em đã đứng thẳng hàng.

* Cách làm này là sử dụng định luật truyền thẳng của ánh sáng.

Khi tất cả đều đứng thẳng hàng thì đội trưởng đứng trước người thứ nhất sẽ không thấy được những người còn lại trong hàng vì ánh sáng từ những người còn lại (không tính người thứ nhất) truyền theo đường thẳng nhưng bị người đằng trước cản lại không cho ánh sáng tới mắt người đội trưởng.

Bài 2.3 trang 6 SBT Vật Lí 7

Hãy vẽ sơ đồ bố trí một thí nghiệm (khác trong sách giáo khoa) để kiểm tra xem có ánh sán từ một đèn pin được bật sáng phát ra có truyền đi theo đường thẳng không? Mô tả cách làm.

Lời giải:

– Cách 1: Ta đục một lỗ nhỏ trên màn chắn, sau đó di chuyển màn chắn có đục lỗ trước đèn pin sao cho mắt ta luôn nhìn thấy ánh sáng từ đèn pin phát ra, khi đó đường di chuyển của màn chắn cùng lỗ nhỏ sẽ luôn là một đường thẳng, chứng tỏ ánh sáng từ pin phát ra truyền theo đường thẳng.

– Cách 2: Dùng một vật chắn sáng tròn nhỏ di chuyển để cho mắt luôn luôn không nhìn thấy dây tóc bóng đèn pin đang sáng. Khi đó vật tròn sẽ di chuyển theo một đường thẳng.

Bài 2.4 trang 6 SBT Vật Lí 7

Trong một lần làm thí nghiệm, Hải dùng một miếng bìa có đục một lỗ nhỏ ở A. Đặt mắt ở M nhìn qua lỗ nhỏ thấy bóng đèn pin Đ đang sáng. Hải nói rằng, ánh sáng đã đi theo đường thẳng từ Đ qua A đến mắt. Bình lại cho rằng ánh sáng đi theo đường vòng ĐBAC đến mắt (hình 2.2). Hãy bố trí một thí nghiệm để kiểm tra xem ai nói đúng? Ai nói sai?

Lời giải:

Thí nghiệm: Lấy một miếng bìa đục lỗ thứ hai đặt sao cho lỗ trên miếng này ở đúng điểm C.

Nếu đặt mắt ở M thì sẽ không nhìn thấy đèn sáng từ đó kết luận ánh sáng không truyền theo đường vòng. Như vậy bạn Hải nói đúng còn bạn Bình nói sai.

Bài 2.5 trang 7 SBT Vật Lí 7

Trong hình 2.3, hình nào vẽ đúng đường truyền ánh sáng từ không khí (1) vào nước (2)?

Lời giải:

Đáp án: B

Vì giữa hai môi trường trong suốt khác nhau là không khí và nước thì đường truyền ánh sáng bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường.

Bài 2.6 trang 7 SBT Vật Lí 7

Trên hình 2.3 biểu diễn các tia sáng, mũi tên cho ta biết điều gì?

A. Ánh sáng đang chuyển động

B. Ánh sáng mạnh hay yếu

C. Ánh sáng truyền đi nhanh hay chậm

D. Hướng truyền của ánh sáng

Lời giải:

Đáp án: D

Trên hình 2.3 biểu diễn các tia sáng, mũi tên cho ta biết đường truyền của tia sáng hay hướng truyền của ánh sáng.

Bài 2.7 trang 7 SBT Vật Lí 7

Trong trường hợp nào dưới đây, ánh sáng truyền theo phương thẳng?

A. trong môi trường trong suốt

B. đi từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác

C. trong môi trường đồng tính

D. trong môi trường trong suốt và đồng tính

Lời giải:

Đáp án: D

Trong môi trường trong suốt và đồng tính ánh sáng truyền đi theo đường thẳng.

Bài 2.8 trang 7 SBT Vật Lí 7

Đặt một bóng đèn pin đang bật sáng trước một tấm bìa có đục một lỗ thủng nhỏ O. Phải đặt mắt ở vị trí nào bên kia tấm bìa để có thể nhìn thấy dây tóc bóng đèn ( hình 2.4)

A. ở I

B. ở H

C. ở K

D. ở L

Lời giải:

Chọn B.

Vì trong môi trường trong suốt và đồng tính ánh sáng truyền theo đường thẳng. Do vậy ánh sáng từ bóng đèn pin truyền qua lỗ thủng nhỏ O sau đó là truyền thẳng tới H. Vì vậy đặt mắt ở vị trí H bên kia tấm bìa có thể nhìn thấy dây tóc bóng đèn.

Bài 2.9 trang 8 SBT Vật Lí 7

Chùm sáng do dây tóc bóng đèn pin ( đèn đang bật sáng) phát ra có tính chất nào sau đây?

A. song song

B. phân kì

C. hội tụ

D. đầu tiên hội tụ sau đó phân kì

Lời giải:

Đáp án: B

Chùm sáng do dây tóc bóng đèn pin ( đèn đang bật sáng) phát ra có tính chất phân kì.

Bài 2.10 trang 8 SSBT Vật Lí 7

Hình vẽ nào dưới đây biểu diễn đúng chùm tia sáng phát ra từ dây tóc bóng đèn đang sáng?

Lời giải:

Đáp án: A

Vì chùm sáng do dây tóc bóng đèn đang sáng phát ra có tính chất phân kì gồm các tia sáng loe rộng ra trên đường truyền của chúng. Vì vậy hình A là đáp án đúng.

Bài 2.11 trang 8 SBT Vật Lí 7

Làm thế nào để kiểm tra xem cạnh của một cái thước có thẳng không? Mô tả cách làm và giải thích cách làm.

Lời giải:

Đặt mắt ở một đầu thước, đầu kia của thước hướng về môt nguồn sáng, nhìn dọc theo thước. Điều chỉnh hướng của thước sao cho điểm đầu của cạnh thước ở phía mắt che khuất điểm đầu kia của cạnh thước. Nếu tất cả các điểm trên cạnh thước cũng đều bị che khuất thì cạnh thước thẳng. Lí do vì tia sáng phát ra từ nguồn đi theo một đường thẳng, đầu bị thước gần nguồn chặn lại nên không đến được các điểm khác cùng nằm trên đường thẳng ấy trên cạnh thước để đến mắt.

Giải Vở Bài Tập Vật Lí 7 – Bài 2: Sự truyền ánh sáng giúp HS giải bài tập, nâng cao khả năng tư duy trừu tượng, khái quát, cũng như định lượng trong việc hình thành các khái niệm và định luật vật lí:

I – ĐƯỜNG TRUYỀN CỦA ÁNH SÁNG

Lời giải:

Đặt mắt sau 3 tấm bìa có đục lỗ để nhìn ánh sáng từ ngọn đèn. Nếu ba lỗ không thẳng hàng, mắt không nhìn thấy ánh sáng từ ngọn đèn truyền tới.

Ta luồn một sợi dây (hay một cây thước thẳng) qua 3 lỗ A, B, C

+ Nếu 3 lỗ A, B, C và bóng đèn cùng nằm trên đường thẳng chứa sợi dây đó thì chúng thẳng hàng

+ Nếu 3 lỗ A, B, C và bóng đèn không cùng nằm trên đường thẳng chứa sợi dây đó thì chúng không thẳng hàng

Kết luận:

Đường truyền của ánh sáng trong không khí là đường thẳng.

II -TIA SÁNG VÀ CHÙM SÁNG

a) Chùm sáng song song gồm các tia sáng không giao nhau trên đường truyền của chúng.

b) Chùm sáng hội tụ gồm các tia sáng giao nhau trên đường truyền của chúng.

c) Chùm sáng phân kì gồm các tia sáng loe rộng ra trên đường truyền của chúng.

III – VẬN DỤNG

Ta có thể bố trí thí nghiệm như hình 2.1SGK:

+ Dùng một ống cong và một ống thẳng để quan sát bóng đèn pin đang sáng.Trong trường hợp ống thẳng mắt ta mới nhìn thấy đèn sáng, ống cong thì mắt không nhìn thấy đèn sáng. Vậy ánh sáng truyền đi theo đường thẳng.

Lưu ý: Thực tế mắt ta không nhìn thấy tia sáng mà chỉ nhận thấy chùm sáng truyền tới mắt.

* Đầu tiên cắm hai kim (số 1 và số 2) trên một tờ giấy và nằm trong khoảng từ mắt ngắm đến nguồn sáng, thứ tự hai kim là kim số 1 gần mắt, rồi đến kim số 2.

+ Dùng mắt ngắm sao cho cái kim số 1 che khuất cái kim số 2.

+ Sau đó di chuyển cái kim số 3 đến vị trí bị 2 kim số 1 và số 2 che khuất.

Như vậy ta được 3 kim thẳng hàng.

* Ta làm được điều đó là do: trong không khí ánh sáng truyền đi theo đường thẳng. Nên kim số 1 nằm trên cùng một đường thẳng nối kim số 2 với kim số 3 và mắt thì ánh sáng từ kim số 2 và kim số 3 không đến được mắt (hai kim này bị kim thứ nhất che khuất), do đó mắt sẽ không nhìn thấy kim thứ hai và ba.

Ghi nhớ:

– Định luật truyền thẳng ánh sáng: Trong môi trường trong suốt và đồng tính, ánh sáng truyền đi theo đường thẳng.

– Đường truyền của ánh sáng được biểu diễn bằng một đường thẳng có hướng gọi là tia sáng.

– Có ba loại chùm sáng: chùm sáng song song, chùm sáng hôi tụ, chùm sáng phân kì.

1. Bài tập trong SBT

a) Đặt mắt ở gần lỗ nhỏ A trên thành hộp nhìn vào trong hộp có nhìn thấy bóng đèn không (hình 2.1)?

Người đó không nhìn thấy bóng đèn vì: ánh sáng từ bóng đèn truyền theo đường thẳng và người đó đặt mắt ở vị trí không nằm trên đường đi của các tia sáng từ đèn C đến lỗ A đi thẳng ra ngoài nên không có ánh sáng trực tiếp từ đèn truyền vào mắt người đó.

b) Vẽ một vị trí đặt mắt để nhìn thấy bóng đèn.

Vì ánh sáng đèn phát ra truyền đi theo đường thẳng CA. Mắt ở bên dưới đường CA nên ánh sáng không truyền vào mắt được. Phải để mắt nằm trên đường thẳng CA.

* Nếu em không nhìn thấy người thứ hai ở phía trước em có nghĩa là em đã đứng thẳng hàng.

Giải thích cách làm: Cách làm này là sử dụng định luật truyền thẳng của ánh sáng.

– Kiểm tra ý kiến của Hải: Lấy một miếng bìa đục lỗ thứ hai đặt sao cho lỗ trên miếng này ở đúng điểm C. Nếu đặt mắt ở M thì sẽ không nhìn thấy đèn sáng từ đó kết luận ánh sáng không truyền theo đường vòng. Như vậy bạn Hải nói đúng.

– Kiểm tra ý kiến của Bình: Lấy một miếng bìa không đục lỗ thứ ba đặt sao miếng bìa này ở trong khoảng ĐA nhưng chắn điểm B. Nếu đặt mắt ở M thì sẽ không nhìn thấy đèn sáng từ đó kết luận ánh sáng không truyền theo đường vòng. Như vậy bạn Bình nói sai.

2. Bài tập bổ sung

Lời giải:

Mắt ta không nằm trên đường truyền của tia sáng đó, nhưng ta vẫn thấy vệt sáng đó vì: có ánh sáng từ tia sáng trên màn chắn hắt lại đến mắt ta.

2. Bài tập bổ sung

* Nhìn lên bầu trời thấy bầu trời vẫn tối đen vì:

Khi ánh sáng từ bóng đèn chiếu lên bầu trời nhưng vì khoảng cách quá xa nên tia sáng chiếu tới bầu trời không thể phản xạ lại đến mắt ta nên ta thấy bầu trời vẫn tối đen.

* Nhìn xuống sân thấy sáng vì:

Khi ánh sáng từ bóng đèn chiếu xuống sân, vì khoảng cách từ sân đến mắt ngắn hơn nên sẽ nhận được tia sáng từ sân phản xạ lại đến mắt ta. Do đó ta nhìn thấy sân sáng.