Gai đốt sống cổ: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Gai đốt sống cổ (gai cột sống cổ) là bệnh lý ảnh hưởng rất lớn tới sức khỏe và sinh hoạt của người bệnh. Tuy nhiên không phải ai cũng hiểu rõ gai đốt sống cổ là bệnh gì, dấu hiệu và cách điều trị ra sao. Bài viết dưới đây sẽ giải đáp thắc mắc này.

5/5 – (17 bình chọn)

1. Gai đốt sống cổ

1.1. Vị trí đốt sống cổ

Cột sống cổ được cấu thành từ bảy đốt sống đầu tiên (C1, C2, C4, C7), uốn hình chữ C. Điểm bắt đầu của đốt sống đầu tiên ngay dưới xương sọ. Cột sống cổ bao gồm hai đốt sống cổ đầu tiên (đốt đội và đốt trục) và năm đốt sống còn lại gọi là cột sống cổ thấp.

Các đốt sống cổ làm nhiệm vụ nâng đỡ vùng đầu đồng thời thực hiện chức năng vận động, bảo vệ tủy sống, mạch máu và hệ thần kinh. Cột sống cổ là nơi vị trí dễ gặp tổn thương nhất với các bệnh lý liên quan như thoái hóa đốt sống cổ, thoát vị đĩa đệm cổ (trường hợp này ít xảy ra với đốt sống C1, C2 do không có cấu tạo đĩa đệm) và gai cột sống cổ.

1.2. Gai đốt sống cổ là bệnh gì?

Gai đốt sống cổ (gai cột sống cổ) là bệnh lý được hình thành từ thoái hóa đốt sống cổ, khi các sụn khớp hao mòn và xẹp đĩa đệm. Hệ thống dây chằng nối hai ống đốt sống cổ bị chùng giãn. Lúc này, cơ thể sẽ tăng cường bổ sung canxi nhằm tăng diện tích tiếp xúc giữa thân đốt sống.

Lâu ngày, sự lắng đọng canxi hình thành nên các gai xương. Các mỏm xương thường mọc ra quanh vùng đĩa đệm bị thoát vị ở mặt trước và bên của vùng cột sống cổ.

1.3. Gai đôi đốt sống cổ

Gai đôi cột sống hay tật nứt đốt sống là dị tật bẩm sinh, xảy ra trong quá trình hình thành bào thai, do ống thần kinh và phần xương sống nằm phía trên của dây sống không đóng hoàn toàn.

Gai đôi thường gặp ở đoạn cột sống thắt lưng. Tuy nhiên đây là dị tật bẩm sinh nên vẫn không tránh khỏi trường hợp gai đôi đốt sống cổ.

Theo thông tin của Bệnh viện 108, cứ 1000 trẻ sinh ra thì có 1-2 trẻ mắc gai đôi cột sống.

2. Nguyên nhân dẫn tới gai đốt sống cổ

Gai đốt sống cổ xuất phát từ hai nguyên nhân, thoái hóa tự nhiên và các bệnh lý liên quan.

2.1. Viêm xương khớp

Viêm xương khớp dễ dẫn đến việc kích thích hình thành các tế bào xương mới và gây lắng đọng ở khu vực bị tổn thương, dẫn tới hình thành các gai xương.

2.2. Lắng đọng canxi

Khi cơ thể dư thừa canxi, không thể chuyển hóa và hấp thụ được sẽ khiến xẹp đĩa đệm.

Khi đó các đốt sống giãn ra và hình thành nên những mỏm gai xương xung quanh cột sống. Nguyên nhân này thường diễn ra ở người cao tuổi.

Quá trình thoái hóa khiến sụn khớp hao mòn dẫn, đĩa đệm xẹp xuống và thoát vị dẫn tới sự biến đổi hình thái về cột sống và các tổ chức xung quanh đĩa đệm, hình thành nên các gai xương.

2.4. Do chấn thương vùng cổ

Thường gặp ở những người chơi thể thao quá sức, vận động sai cách, hay mang vác nặng, tai nạn…

Những chấn thương này khiến xương bị nứt, gãy, cọ xát. Theo thời gian xương tự làm lành lại và sự dư thừa canxi trong quá trình làm lành hình thành nên gai xương.

3. Đối tượng dễ mắc gai đốt sống cổ

Dựa theo nguyên nhân, gai đốt sống cổ rất dễ gặp ở các đối tượng bị thoái hóa, thoát vị đĩa đệm và gặp phải chấn thương. Cụ thể:

• 

  Thường gặp ở nam giới và có nguy cơ tăng dần theo độ tuổi do sự lão hóa cột sống và lắng đọng canxi.

• Bệnh đang có xu hướng trẻ hóa, dễ gặp ở những người trên 35 tuổi.
• Người hay mang vác nặng, có thói quen đi đứng, vận động sai tư thế.
• Người có tiền sử tai nạn, chấn thương, tổn thương ở sụn khớp.
• Người bị viêm cột sống mãn tính.
• Người thừa cân, vận động mạnh, sử dụng nhiều rượu bia, thuốc lá, chất kích thích

4. Dấu hiệu gai cột sống cổ và biến chứng

4.1. Dấu hiệu gai cột sống cổ

Gai cột sống cổ rất dễ nhầm lẫn với đau lưng, đau vai thông thường khi bệnh ở giai đoạn nhẹ. Vì vậy khi có một số triệu chứng dưới đây, bạn nên chú ý:

• Xuất hiện những cơn đau cổ ê ẩm và liên tục.
• Co thắt cơ bắp hoặc chuột rút.
• Đau nhức vùng vai gáy, nhức mỏi bả vai. Đôi khi cơn đau cảm nhận được ở phía sau mắt hoặc đỉnh đầu, tùy thuộc vào rễ thần kinh bị ảnh hưởng.
• Tê, ngứa ran cánh tay thậm chí lan xuống các ngón tay.
• Hạn chế vận động cổ, cứng cổ mỗi khi thức dậy, không quay đầu được.
• Đau nửa đầu, có các cơn đau buốt lên đỉnh đầu.
• Xuất hiện các biểu hiện như chóng mặt, buồn nôn, mệt mỏi, mất ngủ.
• Một số trường hợp xuất hiện tình trạng khó thở, khó nuốt.
• Nếu bệnh kèm theo thoát vị đĩa đệm vùng cổ, chèn ép vào các rễ thần kinh có thể dẫn tới bại liệt, rối loạn cảm giác tứ chi thần kinh thực vật.

4.2. Gai cột sống cổ có nguy hiểm không?

Theo Ths.Bs Nguyễn Thị Hằng, sự xuất hiện của các gai xương dọc theo đốt sống cổ sẽ dẫn tới những cơn đau nhức, ảnh hưởng đáng kể tới sức khỏe cũng như chất lượng cuộc sống. Nếu không được can thiệp kịp thời, gai cột sống cổ có thể trở nặng, kích thích hàng loạt vấn đề bệnh tật như:

• Hội chứng chèn ép tủy cổ
• Động mạch cột sống thân nền
• Hội chứng tổn thương cổ, vai, cánh tay
• Hội chứng cổ vai
• Ảnh hưởng tới tủy sống, trong trường hợp nghiêm trọng có thể bị mất kiểm soát bàng quang và ruột.
• Có thể bị hoa mắt, chóng mặt, thiếu máu não, khó thở.

5. Gai cột sống cổ – Khi nào nên đến gặp bác sĩ?

Bạn nên tới các cơ sở y tế để thăm khám kịp thời nếu phát hiện các triệu chứng như:

• Đau sau cổ kèm theo đau đầu hoặc sốt.
• Cổ cứng, không thể cúi chạm vào ngực.
• Hoạt động tay, chân tê yếu.
• Các cơn đau không có dấu hiệu giảm sau khi chữa trị.
• Trong trường hợp gặp phải tình trạng tê yếu đột ngột bạn nên chủ động đi khám vì về lâu dài có thể ảnh hưởng tới chấn thương thần kinh vĩnh viễn.

6. Chẩn đoán gai cột sống cổ

Dựa vào những triệu chứng lâm sàng các bác sĩ sẽ loại trừ các nguyên nhân gây bệnh hoặc tiến hành điều tra lịch sử dịch tễ, kiểm tra thể chất. Để biết chính xác nguyên nhân gây ra gai cột sống cổ, gai đốt sống cổ, thông thường có một số phương pháp xét nghiệm, chụp chiếu.

• Chụp cắt lớp vi tính: Cho phép hiển thị hình dạng, kích thước của đốt sống và các cấu trúc xung quanh, đặc biệt là xương, những bất thường của xương như gai xương, loãng xương.
• Chụp X-quang: Xác định vị trí, tình trạng và mức độ ảnh hưởng của xương bị tổn thương.
• Chụp cộng hưởng từ: Chủ yếu xác định tổn thương đĩa sụn và các dây thần kinh có bị chèn ép.
• Xét nghiệm điện học: Đo tốc độ thần kinh gửi tín hiệu điện về não hay các bộ phận tay chân để từ đó xác định mức độ chấn thương dây thần kinh cột sống và loại trừ các nguyên nhân khác.
• Xét nghiệm máu: chẩn đoán loại trừ đau cột sống do nguyên nhân khác.

7. Điều trị gai đốt sống cổ

7.1. Điều trị không phẫu thuật bằng thuốc và biện pháp nghỉ ngơi

Điều trị gai đốt sống cổ không phẫu thuật là phương pháp ưu tiên hàng đầu ở những bệnh nhân gai đốt sống cổ thông thường, không liên quan tới chấn thương.

Các bác sĩ sẽ tiến hành kê đơn giảm đau hoặc viêm cùng thuốc giãn cơ để điều trị triệu chứng. Nếu kích thích xương gây đau và viêm có thể khuyên dùng thuốc giảm đau như tiêm cortisone vào khớp bị tổn thương.

Ngoài ra, người bệnh nên nghỉ ngơi để cải thiện triệu chứng, thực hiện các tư thế khoa học. Trong trường hợp đau, có thể hỗ trợ giảm đau bằng cách chườm nóng hoặc lạnh.

Bên cạnh đó, tắm nước ấm hoặc sử dụng chăn điện có thể giảm thiểu các cơn đau.

7.2. Vật lý trị liệu gai cột sống cổ

Vật lý trị liệu gai cột sống cố có thể làm giảm các triệu chứng của đau xương khớp hoặc thực hiện một số bài tập kéo giãn cột sống tăng cường sức mạnh và tăng tính linh hoạt ở cổ.

Nên tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên môn trước khi tiến hành tập luyện vật lý trị liệu.

7.3. Xoa bóp, massage

Các chuyên gia vật lý trị liệu thần kinh cột sống có thể thực hiện phương pháp nắn xương hoặc xoa bóp để điều chỉnh tư thế cột sống. Điều này giúp hỗ trợ giảm đau, tăng cường khả năng vận động và hạn chế rủi ro không mong muốn.

Tuy nhiên khi thực hiện phương pháp xoa bóp, nắn chỉnh cần tới những bác sĩ có chuyên môn cao.

7.4. Phẫu thuật gai đốt sống cổ

Trong trường hợp các phương pháp điều trị bảo tồn gai đốt sống cổ không mang lại hiệu quả, các bác sĩ sẽ cân nhắc tới phương án phẫu thuật. Các phương pháp phẫu thuật phổ biến bao gồm:

• Phẫu thuật cắt bỏ gai xương: Loại bỏ trực tiếp gai xương và các mô gây chèn ép dây thần kinh, tạo không gian các dây thần kinh cột sống và hạn chế các triệu chứng thần kinh.
• Phẫu thuật thông qua vết mổ phía trước cổ: Loại bỏ các gai xương xung quanh đĩa đệm đốt sống cổ thông qua vết mổ ở phía trước cổ.
• Phẫu thuật thông qua vết mổ phía sau cổ: Cắt bỏ một phần xương ở gần cột sống để giảm áp lực lên tủy sống và hỗ trợ chữa lành các tổn thương ở tủy.

7.4. Trị gai đốt sống cổ tại nhà bằng các bài thuốc dân gian

7.4.1. Chữa gai đốt sống cổ bằng ngải cứu

Người bệnh có thể sử dụng ngải cứu để hỗ trợ điều trị gai đốt sống cổ bằng cách:

• Giã nát khoảng 300g ngải cứu tươi đã ngâm muối sau đó vắt lấy nước cốt và cho thêm mật ong vào uống hết trong ngày.
• Giã nát ngải cứu thêm giấm nuôi vào trộn đều. Đun sôi hỗn hợp lên và bọc vào tấm vải sạch chườm lên vị trí đau trước khi đi ngủ.
• Sử dụng 200g ngải cứu, 2 quả bưởi, 1kg chanh phơi khô bỏ hạt, 1 lít rượu trắng, 200g đường phèn. Thái nhỏ, phơi khô, sao vàng các nguyên liệu trên sau đó ngâm với 1 lít rượu cùng đường phèn trong vòng 1 tháng có thể sử dụng.
• Mỗi lần uống khoảng 5ml đến khi triệu chứng bệnh cải thiện.
• Sử dụng ngải cứu cùng thạch xương bồ sao vàng sau đó gói trong miếng vải sạch để chườm nóng lên vị trí đau nhức.
• Giã nát ngải cứu và muối để đắp lên vùng cổ bị đau từ 2-3 lần mỗi ngày để giảm mức độ và tần suất các triệu chứng của bệnh gai cột sống.

7.4.2. Chữa gai đốt sống cổ bằng cây đinh lăng

• Sắc 20g rễ đinh lăng đã sao nóng với 500ml nước tới khi còn 1/3. Chia 3 bữa uống trong ngày.
• Kết hợp rễ đinh lăng 12g với ma mãnh thảo, huyết rồng, ngưu tất nam, sơn thục mỗi vị 8g, trần bì và quế chi mỗi vị 4g. Sắc nước vừa phải tới khi cô đặc còn hai bát chia ba lần uống trong ngày.

7.4.3. Sử dụng lá lốt chữa gai cột sống cổ

• Sao nóng lá lốt với muối và chườm trực tiếp vào vị trí đau.
• Sử dụng lá lốt và lá đinh lăng, mỗi vị 50g sau đó đem rửa sạch, sắc nước uống, chia làm 3-4 lần trong ngày.

>> Xem thêm: Chữa thoái hóa đốt sống cổ bằng thuốc nam cực kỳ hiệu nghiệm

8. Gai đốt sống cổ nên ăn gì kiêng gì?

8.1. Gai đốt sống cổ nên ăn gì?

Người bị gai cột sống cổ nên bổ sung những thực phẩm lành mạnh để phục hồi những tổn thương gây ra ở cột sống, nâng cao sức khỏe và cải thiện hệ miễn dịch, hỗ trợ làm chậm quá trình lão hóa như:

• Các thực phẩm giàu canxi như cá hồi, sữa bò, phô mai, hàu, sữa chua, các loại đậu…
• Thực phẩm giàu vitamin D, vitamin K có nhiều trong sữa, ngũ cốc, cá thu, cá hồi, các loại rau củ có màu xanh.
• Các thực phẩm giàu Omega-3 giúp kháng viêm, hỗ trợ giảm đau nhức với các vấn đề xương khớp như cá hồi, cá thu, dầu oliu, hạt lanh…
• Các loại rau củ quả giàu chất chống oxy hóa có trong quả việt quất, hồ đào, dâu tây, quả lựu, rau chân vịt, cải xoăn, hạt óc chó, hạnh nhân, atiso, bắp cải tím, khoai lang.

8.2. Gai đốt sống cổ kiêng ăn gì?

• Hạn chế đồ ăn nhanh, đồ hộp, thực phẩm dễ gây tăng cân như mì gói, khoai tây chiên, bánh kẹo, bơ, đậu phộng, kem…
• Hạn chế thịt đỏ có trong thịt lợn, thịt bò, thịt cừu… chứa hàm lượng đạm nhân purin dồi dào có thể tăng axit uric trong máu, kích thích phản ứng viêm đồng thời những thực phẩm này thúc đẩy tốc độ lão hóa.
• Thực phẩm nhiều dầu mỡ khiến tăng cân, mất nước, tăng huyết áp, kích thích phản ứng viêm ở đốt sống mọc gai xương.
• Tránh sử dụng những thực phẩm chế biến sẵn rất dễ tăng cân và giảm khả năng hấp thụ canxi của cơ thể.
• Hạn chế nước ngọt có ga, cà phê, thức uống chứa caffeine, rượu bia, thuốc lá.

9. Lời khuyên của chuyên gia trong chữa trị gai đốt sống cổ

Theo Ths.Bs Nguyễn Thị Hằng, bên cạnh việc điều trị bệnh gai đốt sống cổ bằng massage, vật lý trị liệu kết hợp sử dụng thuốc, người bệnh nên thực hiện chế độ tập luyện, sinh hoạt điều độ để hạn chế cơn đau tái phát.

Cụ thể, người bệnh nên thực hiện các biện pháp:

• Thực hiện các bài tập thể dục cho gai cột sống cổ như bài tập xoay cổ, gập cổ, kéo giãn hai bên cột sống cổ.
• Phối hợp tập thể dục toàn thân kết hợp yoga để cơ thể dẻo dai.
• Hạn chế vận động mạnh, làm việc quá sức trong thời gian dài.
• Đối với nhân viên văn phòng thường xuyên ngồi nhiều nên thay đổi tư thế, vận động nhẹ nhàng để tránh đau mỏi cổ.
• Luyện tập nhưng tư thế tốt cho sức khỏe, tránh ngồi gù lưng, gập cổ dễ gây đau và hình thành bệnh.
• Luôn dành thời gian để nghỉ ngơi, thư giãn để cơ thể có thời gian hồi phục và làm việc hiệu quả.
• Khám sức khỏe định kì để tầm soát các bệnh lý nguy hiểm.

Trên đây là một số thông tin về bệnh lý gai đốt sống cổ, những nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị. Gai đốt sống cổ có thể chữa khỏi nếu ở giai đoạn khởi phát. Mọi thắc mắc vui lòng liên hệ qua hotline 0865 344 349 để được tư vấn, giải đáp!

XEM THÊM: