Dải ngân hà là gì, số lượng, tên các ngôi sao dải ngân hà

Khoa học vũ trụ – Dải ngân hà là hệ thống không gian vũ trụ rộng lớn chứa đựng hàng tỷ ngôi sao, hành tinh, khí, bụi, vật chất và năng lượng. Hãy cùng Hải Triều khám phá những phát hiện bí ẩn về dải thiên hà và chiêm ngưỡng một số hình ảnh tuyệt đẹp trong bài viết sau.

 

Sự thật thú vị về dải ngân hà

Mặt Trời là một trong hàng trăm tỷ ngôi sao trong vũ trụ khổng lồ hay còn được gọi là dải ngân hà. Hiện nay các nhà thiên văn học vẫn đang nghiên cứu và khám phá dải ngân hà để tìm hiểu rõ hơn về sự hình thành, phát triển của nó.

 

Có thể bạn quan tâm:

▸ Thủy triều là gì, giải mã hiện tượng thủy triều đỏ, đen

▸ 10 điều bí ẩn về sao Mộc, hành tinh lớn nhất trong hệ Mặt Trời

▸ Cầu vồng có mấy màu, khi nào có, ý nghĩa nếu nhìn thấy

 

1. Dải ngân hà là gì?

Theo như giải thích của các nhà thiên văn học, dải ngân hà là tên gọi được đặt chung cho toàn bộ thiên hà mà chúng ta đang sinh sống. Thiên hà có hình dáng gần giống với đĩa xoắn ốc, là cánh tay chính của Perseus, Sagittarius, Centaurus và Cygnus. Đường kính dao động khoảng 100.000 – 120.000 năm ánh sáng, hiện diện như một vùng sáng trên bầu trời đêm. 

Vũ trụ có bao nhiêu dải ngân hà? Dải thiên hà nằm trong không gian vũ trụ bao la gồm hàng trăm tỷ ngôi sao và các hành tinh khác

 

Dải ngân hà là một cụm các hệ thống các ngôi sao lớn được tạo thành từ hàng tỷ ngôi sao. Điển hình như hệ thống sao lùn trắng, sao khổng lồ đỏ, sao siêu khổng lồ. Khí, bụi và các vật chất khác liên kết với nhau bằng lực hấp dẫn, cùng nằm trên một vùng không gian rộng lớn. Hay còn được gọi là hố đen có khả năng hút tất cả mọi thứ bao gồm cả ánh sáng. 

Giống như Trái Đất quay quanh Mặt Trời, thì hệ Mặt Trời cũng quay quanh trung tâm của dãy ngân hà. Nếu trung tâm dải thiên hà được xem như là một thành phố, thì chúng ta hiện đang sống ở vùng ngoại ô. Cách trung tâm thành phố khoảng từ 25.000 – 30.000 năm ánh sáng. 

Dải ngân hà có bao nhiêu hành tinh? Nó được bao quanh bởi một số thiên hà vệ tinh nhỏ hơn, và là một phần trong nhóm thiên hà địa phương

 

2. Nguồn gốc tên gọi

Tên gọi “Dải thiên hà” xuất phát từ thời kỳ cổ đại. Khi người ta tin rằng trên bầu trời có một dải sáng như ngân hà được hình thành từ nhiều ngôi sao. Theo đó, tên gọi dải ngân hà (Milky Way Galaxy) nhằm ám chỉ các hệ thống sao mà chúng thuộc về.

Tuy nhiên, việc đặt tên gọi dải thiên hà không có nguồn gốc chính thức. Trong các nền văn hóa khác nhau, ngân hà sẽ được gọi bằng các tên khác nhau. Phản ánh sự khác biệt về quan điểm và tầm nhìn trong lịch sử của con người cổ đại xa xưa.  Ở Trung Quốc ngân hà được gọi là Sông bạc và ở sa mạc Kalahari Nam Phi gọi là “Xương sống của bóng đêm”.

Dải ngân hà nhìn từ Trái Đất qua kính viễn vọng trông như một vệt sáng lấp lánh

 

Trong tiếng Hy Lạp cổ đại (800 TCN – 500 TCN), người ta gọi nó là “Galaxias Kyklos”, nghĩa là “Vòng tròn sữa”. Còn trong tiếng La Mã cổ đại, gọi là “Via Lactea” hay con đường sữa vắt ngang trên bầu trời đêm. 

Truyền thuyết Hy Lạp kể rằng khi thần Zeus bế một đứa trẻ sơ sinh tên là Hercules. Âm thầm đặt bên cạnh vú của người vợ Hera để đứa trẻ có thể bí mật bú sữa. Chính vào lúc Hera thức dậy và rút đi, sữa mẹ của cô ấy đã phun vào khắp bầu trời đêm tạo thành dải thiên hà.

Nhà thiên văn học người Anh William Herschel vào thế kỷ 18 đã đặt tên cho dải thiên hà là “Milky Way”. Bởi ông Herschel mô tả nó như một dải sáng sữa trắng vắt ngang qua bầu trời đêm. Hiện nay “Milky Way” sử dụng như một tên gọi phổ biến cho dải thiên hà, vì nó quen thuộc và dễ nhớ.

Thần thoại Hy Lạp giải thích sự hình thành của dải thiên hà. Dựa trên câu chuyện xuất hiện trong văn bản dân gian vào thế kỷ thứ 10

 

3. Các ngôi sao quanh dải ngân hà

Dải thiên hà có chứa hàng triệu hoặc thậm chí hàng tỷ bảng sao cùng với hơn 100 tỷ hành tinh. Được phân chia theo từng vùng, tính chất và tuổi tác khác nhau. Các ngôi sao trẻ có thể hình thành trong các vùng khí và bụi. Tương tự, những ngôi sao lớn hơn cũng hình thành từ vùng có mật độ khí và bụi cao hơn. 

Cặp sao xoay quanh liên kết với nhau nhờ lực hấp dẫn và tạo ra một số hiện tượng như sao phát xạ, sao phun trào. Ngôi sao lớn được gọi là siêu sao có khối lượng, độ sáng, tuổi thọ lớn hơn hàng trăm lần so với Mặt trời. Ngược lại, ngôi sao nhỏ gọi là ngôi sao lùn có khối lượng, độ sáng và tuổi thọ thấp hơn.

Những ngôi sao quanh dải thiên hà không chỉ tạo ra các tia vân sáng, khí, bụi trong không gian. Mà còn tạo ra nhiều hiện tượng khác như hố đen dải ngân hà và sao chết

 

Một số tên các ngôi sao trong dải ngân hà nổi tiếng như:

• Hệ mặt trời – Nằm ở vị trí trung tâm vòng cánh tay của chòm sao Orion, gần mép của bản đồ Thiên hà.

• Polaris – Ngôi sao chỉ đường (ngôi sao Bắc Phương).

• Antares – Ngôi sao đỏ lớn nhất trong chòm sao Thiên Ân.

• Betelgeuse – Ngôi sao lớn và sáng nhất trong chòm sao Orion.

• Ngoài ra, còn có sao thần thoại, sao biến sáng, sao nhiều màu, sao Neutron và các hệ thống sao khác…

Những ngôi sao này cung cấp cho các nhà khoa học nhiều thông tin quan trọng về tính chất của thiên hà. Cũng như quá trình xảy ra của một số sự kiện trong đó

 

Dải ngân hà nhìn từ xa

Dải thiên hà là một cấu trúc vũ trụ trụ lớn, được tạo ra bởi hàng tỷ ngôi sao. Bụi, khí và vật chất tối đa, nằm trong một hình dạng thon dài. Nếu nhìn ở vị trí Trái Đất, dải thiên hà có dạng như một vòng tròn sáng bao quanh bầu trời đêm. Bao bọc bởi hàng tỷ ngôi sao và hệ thống sao, vệ tinh trong thiên hà.

Nhìn từ xa, ta có thể thấy dải thiên hà có hình dạng xoắn ốc. Bốn nhánh xoắn ốc uốn lượn từ trung tâm có thanh chắn kéo dài từ hai đầu. Vì tốc độ quay của các ngôi sao gần trung tâm của thiên hà nhanh hơn so với các ngôi sao ở phần bên ngoài. Do đó, dải ngân hà trông giống như một con ốc sên từ xa.

Dải ngân hà có hình gì? Một số nhà thiên văn học ví dải thiên hà như quả trứng rán dính vào nhau. Trong đó, lòng đỏ của quá trứng là nơi phình ra của thiên hà

 

Nếu quan sát sâu vào bên trong của dải, ta cũng có thể nhìn thấy hệ thống cụm ngôi sao và một số vùng tối. Những cụm sao trông giống như các điểm sáng trên thiên hà, trong khi các vùng tối trông giống như các “lỗ đen” trong dải sáng này. 

Tuy nhiên, khi nhìn từ xa chúng ta không thể thấy được các chi tiết nhỏ hơn trong thiên hà. Như vùng chết, tinh vân khí quyển hay các vật thể vô tuyến. Để nhìn rõ hình dạng của thiên hà, bạn cần sử dụng kính viễn vọng hoặc máy quan sát khoa học. Nhằm tăng cường khả năng quan sát.

Dải thiên hà là một trong những cảnh quan thiên văn học kỳ vĩ, đẹp nhất trên bầu đời đêm nếu quan sát từ xa

 

Các phát hiện mới về dải ngân hà

Những nhà thiên văn học hiện đang tiếp tục nghiên cứu,  khám phá những điều mới về thiên hà và một số điều bí ẩn bên trong. Sau đây là một số phát hiện mới đáng chú ý về dải ngân hà như:

 

1. Sự hình thành của ngân hà

Một nghiên cứu mới đây đã cho thấy rằng thiên hà được hình thành bằng cách kết hợp nhiều vùng sáng nhỏ hơn lại với nhau. Đây là một phát hiện vô cùng quan trọng và hữu ích. Vì nó giúp nhà khoa học hiểu được cơ cấu hình thành của dải thiên hà và lý giải được lý do tại sao nó có cấu trúc như hiện tại.

 

2. Tốc độ quay 

Tốc độ quay của dải thiên hà cực kỳ nhanh, lên đến 600 km/s. Sở dĩ chúng có tốc độ quay nhanh đến như vậy là do kết quả của sự tương tác giữa lực hấp dẫn và áp suất khí bên trong. 

Phát hiện thiên hà có tốc độ quay rất nhanh giúp nhà khoa học hiểu được tại sao dải thiên hà không bao giờ tan rã 

 

3. Sự tương tác giữa các hệ thống sao

Sự tương tác giữa các hệ thống sao với nhau trong dải thiên hà tạo ra hiện tượng đặc biệt như. Kích thích sự hình thành của một số ngôi sao mới hoặc tạo ra các vật thể vô tuyến. Điều này cho thấy rằng sự tương tác giữa hệ thống sao trong thiên hà rất quan trọng. Ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của nhiều chòm sao trong tương lai.

 

4. Các vật thể bị ràng buộc trong dải thiên hà

Cụm sao bao quanh thiên hà là nơi tập trung của nhiều ngôi sao có hình dáng giống như quả bóng gôn mờ. Hệ thống cụm sao này chứa khoảng một triệu ngôi sao nhỏ cổ xưa. Hiện kính thiên văn Gaia của ESA (Cơ quan Vũ trụ Châu Âu) đang tạo một bản đồ ba chiều. Nhằm khám phá bản chất và nguồn gốc của một số ngôi sao trong thiên hà.

 

5. Cấu trúc vũ trụ lớn nhất 

Vào năm 2020, một nhóm các nhà khoa học tại Đại học Hawaii đã phát hiện ra cấu trúc vũ trụ lớn nhất gọi là KBC Void. KBC Void là một khoảng trống không gian lớn, có kích thước tương đương với 10.000 thiên hà.

Dải thiên hà được tạo ra bởi hàng tỷ ngôi sao, hành tinh. Đồng thời là nơi chứa hầu hết các ngôi sao và hệ thống sao trong vũ trụ

 

Biến đổi khí hậu là gì, nguyên nhân, hậu quả, giải pháp

︽ ︽ ︽ ︽ ︽ ︽ ︽ ︽ ︽ ︽

 

6. Có thể được lấp đầy bởi những hòn đá

Nghiên cứu mới đây chỉ ra rằng trong dải thiên hà tồn tại rất nhiều hòn đá. Sự xuất hiện của chúng có thể ảnh hưởng đến quá trình chuyển động của nhiều hành tinh và gây ra tai nạn va chạm giữa một số vì sao trên đường bay.

 

7. Khám phá một quái vật tối đen ở trung tâm 

Nhà thiên văn học đã phát hiện ra một quái vật rất lớn ở trung tâm của dải thiên hà, chiếm khoảng 85% khối lượng của ngân hà. Nó được cho là một lỗ đen khổng lồ với khối lượng gấp hàng chục triệu lần khối lượng của Mặt trời.

 

8. Ngân hà siêu lớn

Cuộc khám phá thiên hà vào những năm gần đây của những nhà khoa học đã phát hiện ra sự tồn tại của một ngân hà siêu lớn. Được gọi là ngân hà J2157, nó có khối lượng gấp 34 lần Mặt Trời. Cách nơi sinh sống của con người khoảng 12,5 tỷ năm ánh sáng.

Ngôi sao lớn nhất dải ngân hà là VY Canis Majoris nằm trong chòm sao Canis Major 

 

9.  Ngân hà không phải đĩa sao phẳng

Dải thiên hà không phải là một đĩa sao phẳng mà chúng có một đường gấp khúc như hình chữ S kéo dài ngang ra. Khi thiên hà Nhân Mã quay xung quanh, lực hấp dẫn của nó sẽ kéo các ngôi sao trong thiên hà lại với nhau tạo ra sự cong vênh. 

 

10. Hố đen lớn nhất

Theo một cuộc nghiên cứu mới được công bố vào năm 2020. Hố đen có thể phát ra tia gamma, những ánh sáng vô cùng mạnh mẽ và ngắn hạn. Đây là lần đầu tiên mà các nhà nghiên cứu khoa học có thể quan sát rõ hiện tượng này. Khối lượng của hố đen trung tâm lớn hơn 100 lần khoảng cách giữa Mặt Trời và sao Diêm Vương. Chiếm 10% khối lượng của toàn bộ dải thiên hà.

Hố đen lớn nhất được biết đến trong dải thiên hà là Sagittarius A* (Sgr A*) 

 

Núi lửa là gì, Việt Nam có không, 15 núi lửa phun trào lớn nhất

︽ ︽ ︽ ︽ ︽ ︽ ︽ ︽ ︽ ︽

 

Tổng hợp các hình ảnh dải ngân hà đẹp nhất

Dưới đây, Hải Triều đã tổng hợp một số hình ảnh đắt giá về dải thiên hà tuyệt đẹp được nhiều nhiếp ảnh gia nổi tiếng chụp.

Bức ảnh dải ngân hà tạo thành một vòm sáng buổi tối trên thân cây lớn tại Vườn Quốc gia Namib- Naukluft, Namibia

 

Hình ảnh những chiếc lều phát sáng ấm áp trong thời đông tuyết giá tại Dolomites, Ý. Tạo nên nét đẹp tương phản với vòm ngân hà phía trên bầu trời

 

Nhiếp ảnh gia Daniel Thomas Gum bắt gặp khoảnh khắc dải thiên hà uốn cong trên Mungo, New South Wales, Australia

 

Tác phẩm dự thi Xung quanh những cái cây chết của Gary Bhaztara chụp ảnh thiên hà ở Java, Indonesia 

 

Bố cục phong cảnh đầy tuyết trắng ở Nam Cực trong bức tranh của tác giả Jorgelina Alvarez

 

Thiên hà tỏa sáng rực rỡ trong đêm tại đồi Alabama, California 

 

Hình ảnh dải ngân hà nhìn từ Trái Đất có vẻ đẹp lung linh, huyền ảo

 

Bức ảnh dải ngân hà ấn tượng trong màn mưa sao băng trên bầu trời đêm

 

Khung cảnh chòm sao Orion rực rỡ trong dải thiên hà lung linh kỳ ảo ở Tây Tạng, Trung Quốc

 

Vịnh nước trong xanh, vách đá cheo leo, thác nước đổ xuống biển dưới dải thiên hà tạo nên bức ảnh thiên nhiên đắt giá

 

Tổng kết

Trên đây, Hải Triều đã chia sẻ đến bạn đọc toàn bộ thông tin về dải ngân hà, nguồn gốc tên gọi của các ngôi sao. Đồng thời, cập nhật thêm một số phát hiện mới thú vị về dải thiên hà cũng như những hình ảnh tuyệt đẹp đắt giá nhất. 

Quý Ngân

Nguồn tham khảo: livescience.com, earthsky.org, sciencedaily.com

Tin tức liên quan:

▸ Tam giác quỷ Bermuda là gì, nằm ở đâu? Giải mã 10 bí ẩn

▸ Nhật thực toàn phần, một phần là gì, xảy ra khi nào?

▸ Nguyệt thực toàn phần, một phần là gì, xảy ra khi nào?

was last modified: