Công ty bảo hiểm là gì? Nội dung cần xác định rõ trong một hợp đồng bảo hiểm

Hiện nay kinh tế phát triển con người cũng dần quan tâm tới các vấn đề bảo hiểm người và tài sản đê đề phòng các rủi ro có thể gặp phải và công ty bao hiểm sẽ thực hiện thỏa thuận với bên kia về hợp đồng bảo hiểm cụ thể về các đối tượng bảo hiểm.

1. Công ty bảo hiểm là gì?

Công ty bảo hiểm trong tiếng Anh là Insurance Company.

Hiện nay không thể phủ nhận hoạt động mạnh mẽ của công ty bảo hiểm trong hợp đồng bảo hiểm được gọi là Insurer hay nhà bảo hiểm là doanh nghiệp hoặc tổ chức bảo hiểm chấp nhận rủi ro của người được bảo hiểm, nhà bảo hiểm thu phí bảo hiểm và trả tiền cho người thụ hưởng hoặc người được bảo hiểm trong trường hợp xảy ra sự kiện bảo hiểm.

Nhà bảo hiểm có thể là các công ty bảo hiểm, tổ chức bảo hiểm tiền gửi, cơ quan bảo hiểm xã hội – y tế… hoạt động vì mục tiêu lợi nhuận hoặc phi lợi nhuận. Trong đó, công ty bảo hiểm là doanh nghiệp được thành lập, tổ chức và hoạt động theo qui định của luật kinh doanh bảo hiểm và các qui định khác của pháp luật có liên quan để kinh doanh bảo hiểm, tái bảo hiểm.

Ngoài hoạt động kinh doanh bảo hiểm và kinh doanh tái bảo hiểm, các công ty bảo hiểm còn có thể thực hiện một số hoạt động khác như: môi giới bảo hiểm, đại lí bảo hiểm, đề phòng, hạn chế rủi ro, tổn thất; giám định tổn thất và đại lí giám định tổn thất; và đặc biệt là đầu tư nguồn vốn thu được từ phí bảo hiểm.

Cũng giống như các doanh nghiệp khác, công ty bảo hiểm cung cấp các sản phẩm và dịch vụ nhằm mục tiêu sinh lời, tuy nhiên do đặc thù trong lĩnh vực kinh doanh nên hoạt động của công ty bảo hiểm luôn đặt dưới sự giám sát và quản lí chặt chẽ của các cơ quan có thẩm quyền như: Bộ Tài chính, Uỷ ban dịch vụ tài chính, Hiệp hội Bảo hiểm…

Tại Việt Nam thì chính phủ thống nhất quản lí nhà nước về kinh doanh bảo hiểm, Bộ Tài chính chịu trách nhiệm trước chính phủ thực hiện quản lí nhà nước về kinh doanh bảo hiểm. Theo đó với công việc kinh doanh bảo hiểm là lĩnh vực kinh doanh có điều kiện, để công ty bảo hiểm được cấp giấy phép thành lập và hoạt động thường phải đáp ứng được những điều kiện về tài chính và năng lực chuyên môn.

Khái niệm liên quan

Hoạt động bảo hiểm của công ty được cụ thể hoá bằng hợp đồng bảo hiểm. Theo Luật Dân sự 2005 của Việt Nam, “Hợp đồng bảo hiểm là sự thoả thuận giữa các bên mua bảo hiểm phải đóng phí bảo hiểm, còn bên bảo hiểm phải trả một khoản tiền cho bên được bảo hiểm khi xảy ra ra sự kiện bảo hiểm”.

Hợp đồng qui định một cách chi tiết các nội dung của hoạt động bảo hiểm, là căn cứ để hai bên thực hiện các quyền và nghĩa vụ trường hoạt động bảo hiểm cũng như phân xử các tranh chấp phát sinh.

2. Nội dung cần xác định rõ trong một hợp đồng bảo hiểm:

Các bên tham gia và các nội dung cần xác định rõ trong một hoạt động bảo hiểm hay hợp đồng bảo hiểm:

Đầu tiên chúng ta cần xác định được người bảo hiểm (The Insurer) ở đây là công ty bảo hiểm, chấp nhận rủi ro của người được bảo hiểm, công ty bảo hiểm thu phí bảo hiểm và trả tiền cho người thụ hưởng hoặc người được bảo hiểm trong trường hợp xảy ra sự kiện bảo hiểm.

Bên cạnh đó thì việc xác định bên mua bảo hiểm  cũng rất quan rọng, đây là tổ chức cá nhân giao kết hợp đồng với công ty bảo hiểm và đóng phí bảo hiểm. Bên mua bảo hiểm có thể đồng thời là người được bảo hiểm hoặc người thụ hưởng.

Trong hợp đồng bảo hiểm thì người được bảo hiểm được hiểu đó là tổ chức cá nhân có tính mạng, sức khoẻ, tài sản, trách nhiệm dân sự được bảo hiểm theo hợp đồng bảo hiểm. Người được bảo hiểm có thể đồng thời là người thụ hưởng. Bên cạnh đó thì còn có người thụ hưởng đây là tổ chức, cá nhân được bên mua bảo hiểm chỉ định nhận số tiền bảo hiểm theo hợp đồng bảo hiểm.

Ngoài ra một hợp đồng tất nhiên phải có đối tượng bảo hiểm đây được hiểu là đối tượng bảo hiểm bao gồm con người, tài sản, trách nhiệm dân sự được qui định tại hợp đồng bảo hiểm. Đối tượng bảo hiểm là một điều khoản rất quan trọng của hợp đồng bảo hiểm, trách nhiệm bồi thường của nhà bảo hiểm phát sinh khi xảy ra các sự kiện bảo hiểm hay rủi ro liên quan với đối tượng bảo hiểm. Nhà bảo hiểm thường phải đánh giá và thẩm định đối tượng bảo hiểm một cách kĩ lưỡng trước khi phát hành hợp đồng bảo hiểm.

Bảo hiểm dựa trên sự kiện bảo hiểm ở thực tế là sự kiện khách quan xảy ra do các bên thoả thuận hoặc pháp luật qui định mà khi sự kiện đó xảy ra thì nhà bảo hiểm phải trả thiền cho người thu hưởng hoặc bồi thường cho người được bảo hiểm. Hợp đồng bảo hiểm cũng phải qui định rõ về điều khoản loại trừ trách nhiệm bảo hiểm. Điều khoản loại trừ trách nhiệm bảo hiểm qui định trường hợp doanh nghiệp bảo hiểm không phải bồi thường hoặc không trả tiền bảo hiểm khi xảy ra sự kiện bảo hiểm.

Bảo hiểm với số tiền bảo hiểm được hiểu đó là số tiền được ghi trường hợp đồng bảo hiểm mà công ty bảo hiểm cam kết trả cho người chủ hợp đồng/người thụ hưởng trong trường hợp xảy ra sự kiện bảo hiểm. Số tiền bảo hiểm nằm trong phạm vi quyền lợi có thể được bảo hiểm, là mức trách nhiệm cao nhất của công ty bảo hiểm và cũng là cơ sở để tính toán phí bảo hiểm.

Trong hợp đồng bảo hiểm thì không thể thiếu phí bảo hiểm đây là khoản tiền mà bên mua bảo hiểu phải đóng cho công ty bảo hiểm theo thời hạn và phương thức do các bên thoả thuận trường hợp đồng bảo hiểm. Như vậy phí bảo hiểm được tính toán và xác định dựa trên nhiều yếu tố, trong đó quan trọng nhất là số tiền bảo hiểm và mức độ rủi ro của đối tượng bảo hiểm.

Ổn định tài chính cho các tổ chức, cá nhân khi gặp rủi ro

Đối với các doanh nghiệp, vai trò của bảo hiểm đó là giúp doanh nghiệp tránh khỏi các sự cố trong quá trình hoạt động kinh doanh, đồng thời bảo đảm về sự an toàn và ổn định về mặt tài chính.

Hiện nay có thể thấy việc các doanh nghiệp bảo hiểm bồi thường cho doanh nghiệp khi xảy ra sự kiện bảo hiểm giúp cho các tổ chức bảo toàn được nguồn vốn, tài sản và đối với các cá nhân và gia đình có thể khắc phục được các khó khăn về tài chính và tránh rơi vào tình trạng kiệt quệ về cả tinh thần và vật chất.

Như vậy có thể thấy bảo hiểm góp phần đảm bảo sự phát triển ổn định của nền kinh tế – xã hội khi các thành phần trong nền kinh tế phát triển và ổn định.

Huy động vốn đầu tư tăng trưởng kinh tế

Bên cạnh việc chúng ta phải đảm bảo tài chính cho doanh nghiệp, bảo hiểm còn có vai trò tập trung nguồn vốn nhàn rỗi của doanh nghiệp, điều tiết cung – cầu vốn, chuyển hóa nguồn vốn và đầu tư vốn.

Đặc điểm của hoạt động kinh doanh bảo hiểm đó là thu phí bảo hiểm trước thời hạn đóng, trả tiền bảo hiểm và bồi thường sau. Do vậy, quỹ bảo hiểm hình thành phần lớn là nguồn quỹ nhàn rỗi, các doanh nghiệp có thể sử dụng nguồn vốn đó để đầu tư, đáp ứng được nguồn vốn xoay cho nền kinh tế.

Thu hút đầu tư nước ngoài, thúc đẩy hội nhập kinh tế

Như vậy nên hiện nay nếu chúng ta xét trong quá trình tự do hóa dịch vụ tài chính và thương mại, vai trò của bảo hiểm là góp phần hỗ trợ đàm phán và thực hiện các cam kết hội nhập các tổ chức thế giới như đàm phán thương mại Việt Nam – Liên minh Châu Âu (EU), gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), Hiệp định thương mại Việt Nam – Hoa Kì….

Bên cạnh đó, hoạt động bảo hiểm cũng hỗ trợ thúc đẩy các hoạt động kinh doanh và thương mại. Cụ thể, có nhiều loại hàng hóa và dịch vụ trên thị trường tiêu thụ nhiều hơn nếu khi kèm theo các hợp đồng bảo hiểm liên quan đến hàng hóa và dịch vụ. Nhờ đó mà thúc đẩy trao đổi thương mại, xuất khẩu hàng hóa từ Việt Nam ra nước ngoài và hội nhập nền kinh tế quốc tế.

Ổn định ngân sách nhà nước

Nhờ có các doanh nghiệp bảo hiểm mà ngân sách Nhà nước chi cho các khoản như trợ cấp tai nạn, trợ cấp thiên tai,… cũng giảm đáng kể. Không những thế, ngân sách nhà nước còn tăng thêm nhờ vào những khoản như thuế thu nhập, thuế giá trị gia tăng,… của các doanh nghiệp bảo hiểm.

Đề phòng, hạn chế tổn thất cho kinh tế – xã hội

Hàng năm, có biết bao rủi ro gây thiệt hại về người và tài sản do nhiều nguyên nhân gây ra. Để hạn chế các tổn thất đó, các doanh nghiệp bảo hiểm cùng phối hợp với các cơ quan chức năng để thống kê, xác định nguyên nhân và đề ra các biện pháp phòng ngừa rủi ro. Từ đó mà giúp kiểm soát rủi ro một cách đáng kể, giảm thiểu tổn thất do tai nạn gây ra.

Tạo thêm việc làm cho thị trường lao động

Thị trường bảo hiểm có vai trò quan trọng trong việc giúp giải quyết vấn đề việc làm cho thị trường lao động. Các công ty bảo hiểm thu hút một lượng lớn lao động cho hệ thống đại lý, chi nhánh bảo hiểm,…. giúp giảm thiểu tình trạng thất nghiệp trên thị trường.

Tạo sự an tâm cho xã hội

Hiện nay, các doanh nghiệp bảo hiểm cung cấp đa dạng các loại bảo hiểm, đặc biệt là bảo hiểm nhân thọ giúp cho các cá nhân có thêm một hình thức tiết kiệm tiền linh hoạt. Bên cạnh đó, bảo hiểm cũng tạo ra trạng thái an tâm, giảm bớt lo âu trước những rủi ro vẫn thường trực. Điều này cũng mang một ý nghĩa khá nhân văn trong xã hội hiện nay.