Có bao nhiêu hành tinh trong Hệ Mặt Trời?

Hệ Mặt Trời là ngôi nhà của Trái Đất và cũng là nơi duy nhất đảm bảo sự tồn tại cho toàn nhân loại hiện nay. Tuy nhiên bạn đã hiểu biết được bao nhiêu về hệ hành tinh “độc nhất vô nhị” – nơi duy nhất có sự sống trong “phần vũ trụ đã biết” này? Hãy cùng tìm hiểu xem có bao nhiêu hành tinh trong Hệ Mặt Trời và chúng gồm những hành tinh nào, thứ tự ra sao?
 

Hệ Mặt Trời có mấy hành tinh chính?

Trước khi xác định xem có bao nhiêu hành tinh trong Hệ Mặt Trời, chúng ta sẽ cần phải hiểu rõ về khái niệm để xác định được các hành tinh. Cụ thể theo định nghĩa hành tinh được Đại hội đồng Hiệp hội Thiên văn Quốc tế (IAU) đưa ra vào năm 2006 thì một thiên thể để được gọi là một hành tinh cần phải thỏa mãn các điều kiện sau đây:

– Quay xung quanh một ngôi sao, một hệ sao hay một tàn tích sao (trong trường hợp của chúng ta thì hành tinh đó phải xoay quanh Mặt Trời).

– Có khối lượng đủ lớn để lực hấp dẫn (lực hút giữa các vật có khối lượng) do chính nó tạo ra phá hủy được kết cấu của các vật thể rắn, khiến cho nó có dạng cân bằng thủy tĩnh (gần tương tự như hình cầu).

– Đã “dọn sạch” vùng lân cận quanh quỹ đạo của nó (tức là khối lượng của thiên thể này sẽ chiếm gần như tuyệt đối tổng khối lượng của tất cả các thiên thể nằm trong quỹ đạo mà nó đi qua).

Từ định nghĩa trên và theo hiểu biết của con người thì hiện nay, Hệ Mặt Trời đang có 8 hành tinh chính. Bên cạnh đó, một số dấu hiệu vừa được các nhà thiên văn học phát hiện ra đang cho thấy sự tồn tại của hành tinh thứ 9 và thứ 10 thuộc Hệ Mặt Trời.

Các hành tinh trong Hệ Mặt Trời

Các hành tinh trong Hệ Mặt Trời có thứ tự cụ thể tính từ trong ra ngoài như sau: Sao Thủy (Mercury), Sao Kim (Venus), Trái Đất (Earth), Sao Hỏa (Mars), Sao Mộc (Jupiter), Sao Thổ (Saturn), Sao Thiên Vương (Uranus) và Sao Hải Vương (Neptune). Chúng được chia đều thành 02 nhóm, nhóm hành tinh nhỏ vòng trong và nhóm hành tinh lớn vòng ngoài. Cụ thể:

► Các hành tinh nhỏ vòng trong: Sao Thủy, Sao Kim, Trái Đất, Sao Hỏa. Các hành tinh nhỏ vòng trong do nằm gần với Mặt Trời nên nhiệt độ của chúng thường duy trì ở mức cao. Vì thế cấu tạo chính của các hành tinh này chủ yếu là những chất khó nóng chảy như silicat (khoáng vật tạo đá) bao phủ bên ngoài và sắt hay niken nằm trong lõi. Do đó trọng lượng riêng của chúng cũng khá lớn. Những hành tinh này có rất ít hoặc không có vệ tinh tự nhiên.

► Các hành tinh lớn vòng ngoài: Sao Mộc, Sao Thổ, Sao Thiên Vương, Sao Hải Vương. Các hành tinh vòng ngoài nằm xa Mặt Trời hơn do đó nhiệt độ ở đây khá thấp, đủ để giữ cho các phân tử khí (vốn chiếm tỷ lệ áp đảo trong vũ trụ) tích tụ và ổn định, tạo nên những “hành tinh khí khổng lồ”. Bên cạnh đó, hai hành tinh Sao Thiên Vương và Sao Hải Vương do ở quá xa nên lượng nhiệt chúng nhận được là rất ít. Điều này dẫn đến việc thành phần chính của chúng chủ yếu là băng (được tạo thành do nước, khí amoniac và khí metan đông đá). Do đó các nhà thiên văn học xếp hai hành tinh này vào nhóm “hành tinh băng khổng lồ”. Bởi vì được tạo nên chủ yếu từ khí và băng nên những hành tinh này có trọng lượng riêng rất thấp, thậm chí Sao Thổ còn có thể nổi được trên mặt nước. Các hành tinh vòng ngoài có khá nhiều vệ tinh tự nhiên.
 

Những hành tinh nắm giữ kỷ lục trong Hệ Mặt Trời

1. Hành tinh lớn nhất

Sao Mộc có đường kính trung bình khoảng 69.911 kilômét (km); diện tích bề mặt khoảng 6,1419×1010 km vuông (km2) với khối lượng khoảng 1,8986×1027 kilôgram (kg), đây chính là hành tinh lớn nhất trong Hệ Mặt Trời. Đường kính Sao Mộc gấp 10,9 lần, diện tích gấp 121,9 lần và khối lượng gấp khoảng 318 lần so với Trái Đất. Đồng thời, khối lượng của hành tinh này cũng bằng khoảng 2,5 lần so với tổng khối lượng của 7 hành tinh còn lại. Hiện nay chúng ta đã phát hiện được khoảng 79 vệ tinh tự nhiên quay xung quanh Sao Mộc. Trong đó vệ tinh Ganymede thậm chí còn có kích thước lớn hơn cả Sao Thủy.
 

2. Hành tinh nhỏ nhất

Sao Thủy nằm gần Mặt Trời nhất đồng thời cũng là hành tinh nhỏ nhất. Bán kính trung bình của Sao Thủy chỉ khoảng 2.439,7km; diện tích bề mặt khoảng 7,48x107km2 và khối lượng khoảng 330,22x1021kg. Tức là bán kính của hành tinh này chỉ bằng khoảng 0,3829 lần; diện tích bề mặt chỉ bằng 0,147 lần và khối lượng chỉ bằng khoảng 0,055 lần so với Trái Đất. Hành tinh này có lõi bằng sắt tương đối lớn cộng với lớp phủ bề mặt tương đối mỏng. Sao Thủy hầu như không có khí quyển và nó cũng không có vệ tinh tự nhiên.
 

3. Hành tinh nóng nhất

Thông thường hành tinh nào nằm gần sao chủ (như Mặt Trời) nhất sẽ có nhiệt độ cao nhất. Tuy nhiên điều này lại không chính xác ở Hệ Mặt Trời của chúng ta. Mặc dù Sao Thủy nằm gần Mặt Trời nhất nhưng do không có bầu khí quyển cộng với tốc độ quay rất “dị thường” nên nhiệt độ ở đây không thể giữ được đủ lâu và đủ cao – nhiệt độ bề mặt tối đa “chỉ” đạt khoảng 420ᵒC.

Bên cạnh đó, hành tinh thứ 2 tính từ Hệ Mặt Trời là Sao Kim cũng ở vị trí khá gần với sao chủ. Cộng với đó là bầu khí quyển có khối lượng lớn gấp 93 lần khối lượng bầu khí quyển của Trái Đất gồm chủ yếu là CO2 và SO2 để tạo ra hiệu ứng nhà kính mạnh nhất trong số cả 8 hành tinh. Những điều kiện trên là nguyên nhân khiến cho Sao Kim trở thành hành tinh nóng nhất Hệ Mặt Trời với nhiệt độ bề mặt tối đa ít nhất đạt khoảng 462ᵒC.
 

4. Hành tinh lạnh nhất

Cũng tương tự như trường hợp của Sao Kim và Sao Thủy, trong khi đáng lẽ Sao Hải Vương – hành tinh cách xa Mặt Trời nhất – nắm giữ kỷ lục này thì trong thực tế, Sao Thiên Vương mới đang sở hữu danh hiệu hành tinh lạnh nhất Hệ Mặt Trời. Theo các nhà thiên văn học, mặc dù Sao Hải Vương nằm xa Mặt Trời hơn so với Sao Thiên Vương, nhưng trong khi Sao Hải Vương phát tán lượng nhiệt năng vào vũ trụ bằng khoảng 2,61 lần năng lượng bức xạ mà nó nhận được từ Mặt Trời thì Sao Thiên Vương chỉ phát tán khoảng 1,1 lần. Điều này khiến cho lượng nội nhiệt của Sao Hải Vương lớn hơn và nó làm cho hành tinh này trở nên nóng hơn, dù chỉ một chút. Vì vậy mà nhiệt độ đo được trong khoảng lặng tầng đối lưu của Sao Thiên Vương xuống tới -224ᵒC còn với Sao Hải Vương là khoảng -221,4ᵒC.
 

Trên đây là một số thông tin để giải đáp cho các câu hỏi Hệ Mặt Trời có bao nhiêu hành tinh, hành tinh nào nóng nhất, hành tinh nào lạnh nhất, hành tinh nào lớn nhất và hành tinh nào bé nhất mà nhiều người thường đặt ra. Hy vọng sau khi đọc xong bài viết này, các bạn đã có thêm một số kiến thức thú vị và bổ ích về Hệ Mặt Trời – nơi Trái Đất thân yêu của chúng ta đang tồn tại.