Chuyên gia chia sẻ kỹ thuật trồng cây cà gai leo và cách chăm sóc hiệu quả

Cà gai leo là cây thuốc quý của Việt Nam, có tác dụng giải độc gan tốt nhất hiện nay với giá bán dao động từ khoảng 200 – 250 nghìn đồng/ kg cây khô. Cà gai sinh trưởng tốt nhất vào vụ Xuân – Hè, nếu được trồng và chăm bón đúng kỹ thuật, có thể thu hoạch sau 6 – 7 tháng trồng.

 Kỹ thuật trồng cây cà gai leo đơn giản, đem lại hiệu quả kinh tế cao

1. Đặc điểm thực vật học của cây cà gai leo

Hiểu được những đặc điểm thực vật của cây cà gai leo, bà con sẽ có thêm thông tin quan trọng để tiến hành trồng và chăm sóc cây cho hiệu quả kinh tế vượt trội.

Cây cà gai leo có tên khoa học là Solanum procumbens Lour Solanaceae là loài thực vật thuộc họ Solanaceae (cây họ cà). Dân gian còn gọi cây này cà vạnh, cà quýnh, cà lù, gai cườm… Giống cây này được phân bố ở Việt Nam và một vài nước nhiệt đới châu Á khác như Campuchia, Thái lan, đảo Hải Nam (Trung Quốc). Ở Việt Nam, cây có thể thích nghi ở nhiều loại đất: đất phù sa, đất cát pha, đất ba gian trên cả 3 miền Bắc – Trung – Nam.

Cà gai leo thuộc loại cây nhỡ leo có phần thân dài từ 60 – 100cm hoặc cao hơn tùy thuộc vào kỹ thuật chăm sóc. Thân cây có nhiều gai, cành xòe rộng, lá hình trứng hoặc thuôn dài, dưới gốc lá có hình rìu hay hơi tròn giống với loại cây cà pháo hay dùng làm thức ăn. 

Đến mùa sinh sản, hoa cây cà gai leo có màu trắng, thường ra hoa vào tháng 4 – 9, tạo quả vào tháng 9 – 12. Quả cà gai leo màu đỏ, dạng mọng bóng, hình cầu đường kính từ 7 – 9mm, quả có vị hơi the, tính ấm.

Cây cà gai leo phát triển nhanh, gieo trồng bằng cách ươm hạt, là loại cây sống lâu năm. Trồng 1 lần có thể thu hoạch được nhiều mùa vụ, vì vậy khâu gieo trồng cũng được tối giản và không quá vất vả.

Rễ cây có chứa nhiều ancaloit, tinh bột, glycoancaloit, dây leo có alkaloid giúp giải rượu tốt, ngăn chặn quá trình xơ gan, điều trị viêm gan do virus, gan nhiễm mỡ và ung thư gan. Ngoài ra còn có tác dụng tiêu độc, tiêu đờm, trừ ho, giảm đau, cầm máu, trị rắn cắn, tán phong thấp, đau lưng…

Có nhiều công dụng cho sức khỏe nên loại cây này được tìm kiếm và sử dụng triệt để, giá bán của cây cà gai leo khô dao động từ khoảng 200 – 250 nghìn đồng/kg. 

Hiện nay, cây cà gai leo mọc ngoài tự nhiên đang dần bị cạn kiệt, mặt khác chất lượng không đồng đều, trong khi đó nhu cầu sử dụng tăng cao. Vì vậy, nhiều trang trại đã tiến hành nhân giống, trồng trọt, chăm sóc và cung ứng cho thị trường.

2. Mùa vụ gieo trồng cây cà leo

Mùa vụ gieo trồng  phụ thuộc vào đặc tính sinh trưởng của cây:

•  Thời điểm gieo, ươm hạt thích hợp: từ tháng 1 đến tháng 2

•  Thời điểm thích hợp để trồng cây là trong vụ Xuân – Hè, thích hợp nhất là từ tháng 2 đến tháng 3. 

Ở Miền Bắc nên trồng vào mùa xuân là lúc tiết trời ấm mát, có mưa xuân giúp cây sinh trưởng và phát triển tốt. Ở Miền Nam nên trong vào đầu mùa mưa, lúc này thời tiết mát mẻ nên cây non sẽ không phải chịu tác động mạnh từ ánh sáng mặt trời. 

• Thời điểm thu hoạch cà gai leo: Từ tháng 8 đến tháng 9. 

Cây cà gai leo có thời gian thu hoạch lâu hơn các loại cây khác vì đến thời điểm này, dược tính trong cây mới được tích tụ mạnh nhất. Ngoài ra, trong suốt 6 tháng cây vẫn tiếp tục sinh trưởng và phát triển, vì vậy để cho cây càng lâu sẽ càng cho năng suất và sản lượng cao. 

3. Chọn giống cà gai leo

Chọn giống là khâu quan trọng để cây sinh trưởng và phát triển tốt. Lượng hạt giống gieo trồng từ 1,8 – 2kg/ha.

Khi chọn quả làm giống gieo trồng, bà con cần chọn những cây mẹ sinh trưởng khỏe mạnh, quả to già đã chín mọng. Không chọn những quả màu xanh vì hạt không mẩy đạt chất lượng, độ nảy mầm kém. 

Phơi khô quả cà gai leo đến khi vỏ nhăn lại và chuyển sang màu đen sau đó tách lấy hạt. 

Để đạt tỷ lệ nảy mầm cao nhất, trước khi gieo, bà con nên ngâm nước ấm hoặc dung dịch trong khoảng 4 giờ, sau đó vớt ra và ủ cát ẩm từ 3 – 4 ngày để hạt cà gai nứtra giúp hạt phát triển nhanh hơn. 

Đồng thời trong quá trình ngâm, bà con sẽ loại bỏ được lần cuối cùng những hạt lép, hạt thối hỏng (vì những hạt này sẽ nổi lên trên mặt nước)  trước khi đem ươm vừa có độ nảy mầm cao lại tiết kiệm công sức.

• Cùng chủ đề: Cà gai leo Thuận Trung – Địa chỉ bán cà gai leo khô uy tín chất lượng

4. Kỹ thuật ươm bầu, nhân giống

Chuẩn bị:

 Hạt giống, giá thể gieo (đất phù sa, phần chuồng, xơ dừa, trấu hun, super lân, vôi), phân bón lá, nhà che, các nguyên vật liệu và dụng cụ cần thiết. Bà con cũng có thể sử dụng thêm chất kích thích sinh trưởng GA3 (dạng bột có độ tinh khiết 99,9% của Merk, Đức).

Ở giai đoạn nảy mầm, hạt giống chịu ảnh hưởng của nhiệt độ, nước, giá thể trồng cây và chất kích thích GA3 (nếu sử dụng). Trong đó: 

• Chất kích thích GA3 nồng độ 20ppm.

• Giá thể trồng cây theo tỉ lệ (60 % đất phù sa + 1 % supe lân + 29 % phân chuồng + 10 % xơ dừa. 

Đất gieo phải tơi xốp, không lẫn sỏi đá và các hạt cọ dại. 

Vườn ươm giống cần có các cột chống cao được làm bằng bê tông hoặc cột gỗ chắc chắn, bên trên có lưới che mát. 

Chuẩn bị luống ươm: từ 80 – 110cm, chiều cao của luống khoảng 5cm, chiều rộng rãnh luống từ 40 – 50cm tạo thành lỗi đi tiện cho việc chăm sóc. 

Cách tiến hành: 

Sau khi chọn đất thì tiến hành trộn các giá thể cần thiết.

Tiến hành gieo hạt: cứ 10m2 luống đất thì gieo 1gram hạt, số hạt này sẽ mọc lên khoảng 12 – 13 nghìn cây con. Cần rắc đều tay với số lượng vừa phải để cây con lên đều hơn. 

Sau khi gieo hạt, bà con cần tưới nước từ 1 – 2 lần/ ngày để đảm bảo độ ẩm, tùy thuộc vào từng loại đất. 

Sau 1 tuần hạt giống nảy mầm và cây con bắt đầu đâm chồi, bà con tưới nước theo hình thức phun sương nhẹ để tránh mầm bị gãy, cây con bị đổ. Chú ý nhổ cỏ thường xuyên, vệ sinh luống để cây con không bị mắc bệnh, sinh trưởng và hấp thụ được nhiều chất dinh dưỡng nhất.

Khi cây giống lớn lên nên nhổ và đưa vào trong bầu để dễ chăm sóc và vận chuyển khi xuất vườn. Bầu ươm có kích thước khoảng 7×12 đủ cho cây con phát triển. Khi mới trồng trong bầu, nên tưới 1 lần/ ngày, sau vài ngày bộ rễ chắc chắn thì tưới định kỳ 2 – 3 ngày tưới 1 lần. 

Ngoài phương pháp nhân giống bằng hạt, bà con có thể áp dụng các phương pháp: giâm cành cây non, giâm cành bánh tẻ, giâm cành già. Tỉ lệ sẽ như sau:

 Phương thức nhân giống

Tỉ lệ nảy mầm/ cây sống (%)

Thời gian xuất vườn của cây non (ngày)

 Gieo hạt

81,82

40

 Giâm cành cây non

59,25

38

 Giâm cành bánh tẻ

72,25

34

 Giâm cành già

62,20

37

5. Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây cà gai leo 

Trồng cây cà gai leo

Cây cao khoảng 15cm thì phải mang đi trồng ngay, nếu cao quá cây sẽ không phát triển tốt được, có thể bị còi cọc lại. 

Đất trồng tơi xốp, được dọn dẹp sạch sẽ, trộn với phân chuồng. được làm thành các luống trồng rộng 0,7m, có rãnh sâu 30cm, mỗi luống trồng 1 hàng cây cà gai leo (luống cây cà gai leo giống với cây khoai lang).

Mật độ thích hợp: hàng cách hàng 50×50 cm, cây cách cây 50×50 cm. Có thể để khoảng cách hàng là 50 x 40cm.

Khi trồng: bóc nhẹ nhàng túi bầu, đặt cây ở chính giữa hố và lấp đất chặt ở gốc. Sau khi trồng cần tưới nước ngay để tránh rút nước. 

Chăm sóc cây cà gai leo

Quá trình sinh trưởng và phát triển của cây vào mùa hè nên cần tưới nước thường xuyên để cây sinh trưởng và phát triển tốt, đặc biệt là từ khi ra quả cho đến khi chín. Tưới nước theo kiểu nhỏ giọt chạy dọc theo từng luống để nước vào trừng tiếp cây, tránh lãng phí và không bị úng rễ. 

Bón phân (tính toán cho 1ha cây trồng): 

• Phân chuồng hoai mục: 8.000-10.000 kg

• Phân hữu cơ vi sinh: 3.000 kg

• Đạm urê: 600-700 kg

• Phân NPK tổng hợp: 700-800 kg

Bón lót cho cây trồng bằng phân vi sinh hoặc phân chuồng, không nên sử dụng phân hóa học đặc biệt là phân ure. Tỉ lệ phân bón lót như sau:  1 ha bón phân chuồng 10 tấn, 3 tấn phân vi sinh và 200kg vôi bột. 

Bón thúc chia làm 3 lần bón: 

• Lần 1 sau trồng 7-10 ngày: Bón 140-180 kg đạm urê

• Lần 2 sau trồng 20-25 ngày: Bón 300-400kg phân NPK và 250-300 kg đạm urê.

• Lần 3 sau trồng 35 ngày: Bón lượng phân còn lại.

Một năm tiến hành xới gốc 2 – 3 lần. Sau mỗi lần thu hoạch, bà con cần tiến hành  chăm sóc, bón phân và giữ ẩm cho cây ngay để tiếp tục thu hoạch sau 60 ngày. 

Ngoài ra, thường xuyên nhổ cỏ dại. Sau mỗi đợt mưa to cần tháo nước ngay ở rãnh để tránh bị ngập úng rễ.

Trong quá trình chăm sóc, nếu thấy cây có biểu hiện còi cọc và chết thì nhỏ bỏ mang tiêu hủy và bổ sung cây mới ngay.

Nếu được chăm sóc đúng kỹ thuật, cà gai leo có thể thu hoạch sau 4 tháng trồng. 

Phòng trừ sâu bệnh cho cây cà gai leo

Cây cà gai leo sinh trưởng và phát triển tốt, ít bị sâu bệnh nên công đoạn chăm bón đơn giản, tiết kiệm thời gian. Tuy nhiên, bà con cần để ý các loại sâu bệnh hại lá như sâu đo, sâu róm, sâu đục thân… Các loại sâu này thường gây hại chủ yếu vào thời kỳ cây còn nhỏ.

Nếu mật độ sâu ít, có thể bắt bằng tay. Nhưng trông trên diện tích rộng lớn, mật độ cao, bà con có thể dùng thuốc để phun phòng trừ sâu bệnh hại như:  Hoạt chất Abamectin như: Catex 1.8EC, 3.6EC; Shepatin 50EC…,chế phẩm sinh học từ vi khuẩn Bacillus thuringiensis: V-BT 16000WP, Biocin 16WP,…

6. Thu hoạch cà gai leo

Cây cà gai leo nếu được chăm sóc kỹ, sau 2 tháng cây sẽ cho ra hoa và bắt đầu đậu quả. Đến tháng thứ 5, tháng thứ 6 có thể tỉa thưa một phần thân lá để có đủ ánh sáng chiếu đến rễ giúp cây quang hợp, đồng thời bắt đầu tạo ra nguồn thu nhập cho bà con. 

Từ tháng thứ 7, quả cà gai leo bắt đầu chín, bà con tiến hành cắt cây cách phần gốc khoảng 15 – 20cm thu toàn bộ thân, lá và quả. Cây sẽ tiếp tục phát triển ở mùa vụ tiếp theo.

Cà gai leo là cây thuốc quý có tác dụng chữa nhiều bệnh, trong đó có bệnh về gan đã được y học nghiên cứu và chứng minh. Sau khi thu hoạch cần tách riêng quả, cành, lá để phục vụ các mục đích sử dụng khác nhau.

Trồng cà gai leo mang lại giá trị kinh tế cao, lợi nhuận đạt được sau khi trừ các chi phí có thể lên tới 200.000.000 – 250.000.000/ha/năm. Những kỹ thuật trồng cây cà gai leo các chuyên gia chia sẻ trên đây sẽ giúp ích cho bà con.

Chúc bà con thành công!