Chung tay bảo tồn hệ sinh thái các vùng đất ngập nước

Nơi quy tụ nhiều sinh vật đặc thù

Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau nhìn từ trên cao. Ảnh: Trọng Đạt/TTXVN

Đồng bằng sông Cửu Long hiện có 4 khu Ramsar – khu đất ngập nước có tầm quan trọng quốc tế, đó là Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau (tỉnh Cà Mau), Vườn Quốc gia U Minh Thượng (Kiên Giang), Khu Bảo tồn đất ngập nước Láng Sen (Long An) và Vườn Quốc gia Tràm Chim (Đồng Tháp).

Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau được UNESCO công nhận là Khu Dự trữ sinh quyển thế giới Mũi Cà Mau, đồng thời Ban Thư ký Công ước Ramsar (Công ước về các vùng đất ngập nước) công nhận là khu Ramsar. Vườn có tổng diện tích tự nhiên khoảng trên 41.860 ha, trong đó phần đất liền chiếm hơn 15.260 ha và phần trên biển là 26.600 ha, vị trí ba mặt giáp biển, nơi giao thoa giữa biển Đông và biển Tây, chịu ảnh hưởng của hai chế độ thủy triều, gồm bán nhật triều biển Đông và nhật triều biển Tây. Đặc điểm vùng ven biển thấp, nóng ẩm, mưa nhiều, hệ thống kênh rạch nội đồng chằng chịt và chế độ thủy triều – dòng chảy pha trộn phức tạp đã tạo cho Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau hệ sinh thái ngập mặn độc đáo, quy tụ nhiều sinh vật đặc thù, mang tính đa dạng sinh học cao.

Theo Ban Giám đốc Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau, hệ sinh thái rừng ngập mặn ở vườn có tính đa dạng sinh học cao, quần thể thực vật gồm rừng tái sinh tự nhiên hỗn giao giữa cây đước, vẹt… Vườn có nhiều loài động vật, đơn cử như, động vật lớp chim được ghi nhận tới trên 100 loài, lớp thú có 28 loài và trên 40 loài thuộc lớp lưỡng cư bò sát, 39 loài cá. Tại vườn, nhiều loài động vật nguy cấp quý hiếm, có tên trong Sách Đỏ Việt Nam và thế giới được ghi nhận như: Khỉ đuôi dài, cà khu, bồ nông chân xám, cốc đế, choắt chân màng lớn, giang sen, hạc cổ trắng.

Vườn Quốc gia Tràm Chim ở huyện Tam Nông, tỉnh Đồng Tháp được công nhận là Khu Ramsar. Với diện tích 7.300 ha, có hệ sinh thái đa dạng, nơi đây được xem là Đồng Tháp Mười thu nhỏ với đầy đủ hệ sinh thái của một vùng đất ngập nước. Vườn ghi nhận khoảng 130 loài thực vật, hình thành theo các kiểu quần xã đặc trưng như: quần xã sen, súng, súng, lúa ma (lúa trời), cỏ ống, năng ống. Vườn cũng là nơi cư trú của trên 250 loài chim nước, nhiều loài cá nước ngọt. Trong đó, nhiều loài chim quý, hiếm như te vàng, bồ nông, già đẫy và đặc biệt là sếu đầu đỏ – loài có tên trong Sách Đỏ thế giới, cần được bảo vệ vì có nguy cơ tuyệt chủng.  

Tương tự, Khu Ramsar – Khu Bảo tồn đất ngập nước Láng Sen ở huyện Tân Hưng, tỉnh Long An là một trong những điển hình về hệ sinh thái vùng đất ngập nước Đồng Tháp Mười với đồng cỏ ngập nước theo mùa. Nơi đây có khoảng trên 150 loài thực vật, nhiều loài động vật có xương sống, trong đó một số loài có tên trong Sách Đỏ Việt Nam và thế giới. 

Vườn Quốc gia U Minh Thượng (huyện U Minh Thượng, tỉnh Kiên Giang) có diện tích trên 21.000 ha lại nổi bật với hệ sinh thái rừng tràm trên đất than bùn, là nơi sinh sống của hàng trăm loài động vật hoang dã, gồm chim, thú, bò sát lưỡng cư, cá, côn trùng cùng nhiều loài thủy sinh vật khác nhau.

Bảo tồn, sử dụng bền vững đa dạng sinh học  

Các loài chim được cứu hộ nuôi nhốt tại Trung tâm Cứu hộ, bảo tồn và phát triển sinh vật, Vườn Quốc gia U Minh Thượng (Kiên Giang). Ảnh: Lê Sen/TTXVN

Nhằm bảo tồn, sử dụng bền vững đa dạng sinh học và dịch vụ hệ sinh thái các vùng đất ngập nước, góp phần phát triển kinh tế – xã hội, ứng phó với biến đổi khí hậu, tại các địa phương có vùng đất ngập nước, nhiều hoạt động bảo tồn, phục hồi hệ sinh thái được triển khai thực hiện.

Theo Giám đốc Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau Lê Văn Dũng, bảo tồn đa dạng sinh học, xây dựng và thực nghiệm các mô hình bảo tồn, sử dụng bền vững tài nguyên rừng ngập mặn, phát huy giá trị, chức năng kinh tế của hệ sinh thái vùng đất ngập nước, Vườn đã phối hợp với nhiều tổ chức, đơn vị như: Tổ chức Hợp tác phát triển quốc tế Thụy Điển, Tổ chức Quốc tế bảo tồn thiên nhiên tại Việt Nam, hỗ trợ đầu tư xây dựng mô hình thí điểm phát triển du lịch sinh thái dựa vào cộng đồng với sự tham gia của 10 hộ dân. Phát triển mô hình này, các hộ dân bố trí dịch vụ lưu trú bằng vật liệu cây gỗ địa phương, tháp quan sát chim, phương tiện vận chuyển khách phù hợp. Người dân được đào tạo tập huấn về kỹ năng làm du lịch, cách sử dụng trang thiết bị phục vụ quan sát chim, hỗ trợ con giống thủy sản, cây trồng nông nghiệp. Ngoài ra, các tổ chức còn hỗ trợ kinh phí xây dựng thương hiệu, quảng bá hình ảnh khu Ramsar Mũi Cà Mau trên một số phương tiện thông tin đại chúng.

Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau phối hợp với các tổ chức, hộ dân xây dựng, triển khai một số phương án nuôi trồng thủy sản phù hợp nhằm sử dụng hiệu quả nguồn tài nguyên thủy sản, đồng thời tạo điểm nhấn cho du khách tham quan trên các tuyến biển.