Cận cảnh thu hoạch saffron cao cấp nhất thế giới tại thánh địa Mashhad Iran

Saffron được biết đến tại Việt Nam như một bí quyết nhan sắc cho chị em phụ nữ, vậy bạn có tò mò tại Iran, người dân thu hoạch saffron như thế nào? Cùng đến những cánh đồng hoa nghệ tây và xem cận cảnh thu hoạch saffron cao cấp nhất thế giới tại thánh địa Mashhad Iran nhé.

Hoa nghệ tây

Saffron – văn hóa và truyền thống của người dân Iran

Theo các ghi chép lịch sử, nghệ tây được trồng ở Ba Tư cổ đại (Derbena, Isfahan và Khorasan) vào thế kỷ thứ 10 TCN. Ở đó những sợi nhụy hoa nghệ tây Ba Tư được tìm thấy đan xen trong những tấm thảm hoàng gia cổ đại.

Trong tài liệu lịch sử, saffron được người dân Ba Tư sử dụng như một loại nước thánh trong nghĩ lễ dâng lên thần linh của họ, nhụy hoa nghệ tây được dùng làm thuốc để nhuộm vải thành màu vàng rực rỡ, được sử dụng làm nước hoa, những sợi saffron tốt nhất sẽ được rải trên giường và trộn vào các loại trà nóng như một phương thuốc chữa bệnh sầu muộn.

Ngày nay, nơi trồng saffron nhiều nhất tại Iran là Khorasan, thuộc tỉnh Mashhad. Mashhad là vùng thánh địa thiêng liêng của người Hồi giáo tại Iran, nơi đây có những nhà thờ Hồi giáo vĩ đại nhất thế giới. Ở Mashhad, khí hậu khắc nghiệt vô cùng, mùa đông lạnh buốt phủ tuyết trắng xóa, mùa hè lại khô nóng đến rát da, nhiệt độ thường xuyên ở ngưỡng 40 độ C, và có những thời điểm 8 tháng liền không mưa, mặt đất nứt nẻ.

Saffron tại Iran chiếm hơn 90% tổng sản lượng saffron trên toàn thế giới, với người dân các khu vực trồng nghệ tây, saffron là nguồn thu nhập chính, và cũng là một phần lịch sử, văn hóa quan trọng của người dân. Saffron tại Mashhad Iran được đánh giá là cao cấp nhất thế giới, với hàm lượng crocin (màu sắc), picrocrocin (vị) và safranal (hương thơm) khá cao. Saffron Iran có hình dạng sợi đặc biệt, mùi thơm đậm, với màu sắc rực rỡ, được trồng trên những cánh đồng dốc nghiêng hướng về phía mặt trời, địa hình hiểm trở, và được kiểm soát nghiêm ngặt về chất lượng để cho ra những sợi saffron cao cấp nhất.

Cách thu hoạch Saffron tại Iran

Vào sáng sớm tinh mơ trên những ngọn đồi cách thành phố Mashhad 35-40km, đường đến những cánh đồng nghệ tây xa xôi và hiểm trở vô cùng, đất đá đồi trọc và cây bụi phủ đầy nắng gió. Giữa những cánh đồng mờ sương, nghệ tây nhuốm màu tím tuyệt đẹp và trải dài tít tắp tận chân trời.

Nghệ tây là loại cây trồng mang lại nguồn thu béo bở cho người dân nơi đây, nên saffron không chỉ được trồng trên những cánh đồng của các nhà máy lớn, mà chính người dân cũng trồng saffron và tự sấy khô rồi đem bán lại cho các nhà máy sản xuất saffron, sau quá trình kiểm nghiệm chất lượng, saffron đạt chuẩn sẽ được thu mua và đóng gói bán ra ngoài. Chỉ một số ít nhà máy như Gohar Saffron có những cánh đồng nghệ tây riêng được kiểm soát nghiêm ngặt ngay từ quá trình trồng trọt đến thu hoạch.

Không chỉ xuất hiện trong rất nhiều truyền thuyết của Hy Lạp cổ đại, trong lịch sử từ Ai Cập đến đế chế La Mã cổ đại, nghệ tây đều được yêu thích vô cùng, thậm chí được gọi là “vàng đỏ” quý giá, và chỉ có vua chúa và giới quý tộc có cơ hội sử dụng, nữ hoàng Cleopatra là một trong những bí truyền nổi tiếng nhất trong lịch sử, khi sử dụng nhụy hoa nghệ tây để tăng thêm sự quyến rũ trước mỗi cuộc yêu. Ngày nay saffron phổ biến khắp thế giới, ở Iran sử dụng saffron như trà và gia vị, hầu hết những món ăn truyền thống của người Iran đều có Saffron. Ở châu Âu, saffron được bán ở các khu vực và thành phố giàu có như Milan và Venice, ở nước Pháp, Đức, Áo đặc biệt trong rất nhiều món ăn.

Nghệ tây là cây trồng lâu năm, với vòng đời lên đến 8 năm, mỗi năm hoa chỉ nở một lần và nở trong 2 ngày, người dân phải thu hoạch saffron trong vòng vài giờ trước khi mặt trời mọc, khi cánh hoa nghệ tây còn chớm hé nở, lúc này sợi nhụy hoa nghệ tây được bảo vệ bởi cánh hoa còn đẫm sương và chưa bị bức xạ từ ánh nắng mặt trời làm giảm dưỡng chất. Những nụ hoa còn tươi tắn và rực rỡ được thu hoạch cẩn thận thủ công bằng tay và cho vào những chiếc giỏ lớn.

Sau khi được thu hoạch, sợi nhụy sẽ được tách cẩn thận ra khỏi các cánh hoa tươi, và được ngắt rời phần nhụy đỏ và chân nhụy vàng. Quá trình nhặt sợi nghệ tây mất đến hàng chục giờ với một bàn tay lành nghề và kiên nhẫn vô cùng.

Sợi nhụy sau đó sẽ được sấy khô để mất đi độ ẩm và mềm của nó, những sợi nhụy trở nên khô và giòn, dễ gãy, màu sắc trở nên đậm hơn và có hương vị thảo mộc rất đặc biệt.

Phải mất 170.000 bông hoa để thu hoạch được 1kg nhụy hoa nghệ tây, có nghĩa là để sản xuất 1kg saffron công sức thủ công của những người công nhân là vô cùng đáng kinh ngạc, đó cũng là một trong những lý do khiến saffron có mức giá đắt đỏ.

Bí thuật quyến rũ của nữ hoàng Cleopatra và những công dụng “thần kỳ” của saffron

Tương truyền, khi màn đêm buông xuống, nữ hoàng Cleopatra luôn vẩy nhuỵ hoa nghệ tây 5 năm tuổi được trồng duy nhất ở Mashhad vào bồn tắm để có được khí sắc rạng ngời, thăng hoa chốn phòng the…

Theo các nhà sử gia, nhờ độc chiêu này, Cleopatra luôn tỏa ra một ma lực khó cưỡng, khí sắc rạng ngời. Đàn ông thời đó, đặc biệt là các vương tử, danh tướng và hoàng đế đều muốn được một lần lọt vào tầm ngắm của nữ hoàng.

Ngoài ra, nghệ tây Ba Tư đã được hòa tan trong nước với gỗ đàn hương để sử dụng làm chất tẩy rửa cơ thể sau khi làm việc nặng và ra mồ hôi dưới ánh mặt trời nóng bỏng của Ba Tư. Sau đó, nhụy hoa nghệ tây Ba Tư được Alexander Đại đế và các binh sĩ của ông sử dụng trong các cuộc chiến châu Á của họ, họ trộn saffron vào trà và ăn tối với cơm saffron. Alexander đích thân dùng nghệ tây rắc vào nước tắm ấm, ông tin rằng nó sẽ chữa lành nhiều vết thương của ông, và niềm tin của ông vào nghệ tây tăng lên theo mỗi lần điều trị. Alexander Đại đế thậm chí còn đề nghị tắm nghệ tây cho những binh sĩ dưới mình.

Ngày này, saffron được nghiên cứu và chứng minh đem lại nhiều lợi ích cho sức khỏe và sắc đẹp. Nhụy hoa nghệ tây có chứa crocin là chất chống oxy hóa mạnh, có nhiều công dụng giúp ngủ ngon, giảm căng thẳng stress, cải thiện đề kháng, tăng cường miễn dịch, giúp bình ổn huyết áp, bảo vệ sức khỏe tim mạch… Trong làm đẹp, nhụy hoa nghệ tây giúp da căng bóng và mềm mướt hơn, hạn chế tình trạng mụn, các dấu hiệu lão hóa, giúp giữ gìn khí sắc rạng ngời.

Thu hoạch saffron là một quá trình đòi hỏi nhiều kinh nghiệm và sự kiên nhẫn, để có được một sợi nhụy đỏ quý giá người dân Iran mất rất nhiều thời gian và công sức. Với những công dụng hữu ích trong chăm sóc sức khỏe và sắc đẹp, saffron đang dần trở nên quen thuộc và được yêu mến nhiều hơn ở Việt Nam.