Cách Trồng Củ Sen Và Cách Chăm Sóc Sen Lấy Củ Sen Bạn Cần Biết

5/5 – (4 bình chọn)

Cây sen có tên khoa học là Nelumbo nucifera được nhiều người biết đến và trồng trọt với nhiều mục đích khác nhau như làm cảnh, trang trí, làm thực phẩm hay lấy thuốc chữa bệnh. Cây sen đã xuất hiện từ rất lâu đời và có mặt ở nhiều quốc gia khác nhau. Hoa sen mang một ý nghĩa thanh tao và thuần khiết nên một số quốc gia đã chọn sen để làm biểu tượng quốc hoa như Ấn Độ và Việt Nam.

Dựa theo mục đích sử dụng, cách trồng củ sen chia ra làm 3 nhóm chính: nhóm lấy gương, hạt, nhóm thì lấy hoa để trang trí và mục đích trồng sen để lấy củ hiện nay chiếm đa số và phổ biến hiện nay. Việc trồng sen lấy củ mang lại nhiều lợi ích kinh tế do có thị trường tiêu thụ. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về cách trồng củ sen cũng như cách chăm sóc sen lấy củ. Hãy cùng Sen Đại Việt tìm hiểu nhé.

1. Nhân giống vô tính củ sen thế nào?

Công việc ươm trồng củ sen có nhiều cách khác nhau. Có thể trồng bằng cách gieo hạt nảy mầm, trồng từ cây con. Tuy nhiên, cách trồng phổ biến nhất hiện nay đó chính là nhân giống vô tính từ củ sen. Phương pháp này có ưu điểm là thuận tiện, nhanh chóng và có thể lấy những đặc tính tốt của cây giống ban đầu.

Ở những vụ mùa trước, người trồng sẽ chọn lọc lại những củ sen của cây sen có chất lượng, ưu điểm tốt. Chọn củ giống cỡ 2 lóng tay, mập mạp và chắc chắn. Cắt ngang đoạn cuối vùi vào đất ẩm khoảng 5 cm với độ nghiêng khoảng 30 độ.

Chọn củ sen giống

Lưu ý: Củ sen không thể trồng được ngay sau khi thu hoạch. Ít nhất 3 tháng củ mới có thể nảy mầm do đặc tính miên trạng của cây sen. Trường hợp muốn trồng ngay, cần phải xử lí bằng nước nóng.

2. Chuẩn bị đất trồng củ sen

Trong hướng dẫn cách trồng củ sen hiên nay thì công việc chuẩn bị và thiết kế hồ sen rất quan trọng trước khi trồng sen. Để thuận tiện cho việc sản xuất, thu hoạch sen, công việc bơm và giữ nước sau này. Địa hình cao nên đào hồ sâu, địa hình thấp thì hồ có bờ cao để giữ được lượng nước bên trong hồ.

Đáy hồ cần phải bằng phẳng và có lớp đất sét giữ nước. Tuy nhiên, lớp đất sét không được qúa dày vì sẽ khó thu hoạch sen sau này. Chọn loại giống sen như thế nào sẽ là nguyên nhân cần phải chọn lớp đất mặt tơi xốp và độ dày của đất. Đối với đất phèn ở miền Tây, cần bón vôi cho đất trước khi trồng sen.

3. Các yếu tố môi trường cũng như yêu cầu khi trồng sen

3.1 Yêu cầu về đất

Môi trường đất ảnh hưởng rất nhiều cho cách trồng củ sen. Đất là nơi giúp rễ bám vào, từ đất cung cấp nguồn dinh dưỡng để nuôi sống cả cây sen. Đối với mục đích trồng sen để lấy củ, đất trồng sen phải là loại đất hơi không ngấm nước để ảnh hưởng đến màu sắc của củ sen sau này.

Cấu trúc lớp đất cần phải mịn màng để củ sen không bị trầy xước nên đất thịt pha sét là phù hợp nhất. Đất sét nặng và đất cát không thích hợp cho việc trồng sen lấy củ. Bởi vì đất sét nặng rất khó cho rễ bám vào đất và khó thu hoạch củ sen còn đất cát do bản chất di động và trọng lượng của cát nên không cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng dẫn đến chất lượng củ sen không tốt.

Đất thịt pha sét

Theo kinh nghiệm và nghiên cứu, chất lượng của củ sen phụ thuộc vào kích thước hạt đất và tính thấm của đất. Đất hữu cơ không xác định được thành phần sẽ ảnh hưởng rất nhiều. Nó sẽ làm cho nguồn nước trong hồ bị mặn hoặc những chất rắn trong đất sẽ làm tổn thương đến củ. Chất hữu cơ thích hợp phải là phân chuồng cộng với chất độn đã được phân huỷ thích hợp. Điều này sẽ giúp cho đất giữ được các chất dinh dưỡng, cấu trúc đất được tơi xốp và thấm nước nhẹ. Độ pH thích hợp nhất là 6 -6.5.

3.2 Yêu cầu về thời tiết

Thời tiết cũng là yếu tố khá quan trọng đối với cách trồng củ sen. Cây sen sống trong môi trường nhiệt đới, nhiệt độ trung bình là 25 độ. Sen không thể sinh trưởng trong thời tiết lạnh và có sương giá. Tuy nhiên, chúng ta cần lưu ý đến đặc tính miên trạng sống qua mùa đông để chọn thời điểm gieo trồng thích hợp.

Thời điểm gieo trồng thích hợp sen là vào những ngày nắng ráo. Ở miền Tây tại Đồng Tháp thì sen được trồng 2 vụ là Đông Xuân (từ tháng 12 – tháng 1 dương lịch) và Hè thu (tháng 5 – tháng 6 dương lịch). Đây là thời điểm vàng để gieo trồng sen.

3.3 Yêu cầu về chất lượng nước

Nguồn nước cũng rất quan trọng để cây sen có thể phát triển tốt hay không. Nhiệt độ nước thích hợp và nước cần phải trong. Lượng bơm nước vào hồ cần phải thích hợp và đúng thời điểm.

Yêu cầu về chất lượng nước

Độ sâu của nước là khoảng 20 cm, khi mới gieo trồng là 5 cm. Việc thay đổi độ sâu sẽ ảnh hưởng đến nhiệt độ của nước. Nhiệt độ nước càng cao khi độ càng sâu. Tăng độ sâu của nước sẽ giúp khống chế được bệnh nấm Fusarium oxysporum pv nelumbicola – gây thối củ do nấm này cần có lượng oxy. Tuy nhiên độ sâu của nước cao sẽ ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất, vận chuyển không khí từ lá xuống bộ rễ gặp trở ngại. Lưu ý quá trình hình thành củ sen do thiếu nước. Nếu cây được cung cấp nước đầy đủ sẽ không tạo ra được củ sen.

Những nơi bị nhiễm mặn cũng có thể trồng được sen do sen có khả năng chịu được nồng độ muối nhất định. Nồng độ muối cây sen có thể chịu đựng được là 2.8 – 3.1 mS cm thông qua độ dẫn điện EC.

4. Chia sẽ kĩ thuật canh tác sen cho cách trồng sen

Phần tiếp theo chúng ta sẽ bàn đến những kỹ thuật canh tác trong cách trồng củ sen như sau.

4.1 Đặt hom củ sen

Đặt hom củ ở thời tiết và nhiệt độ nóng ấm. Tiến hành đặt hom theo hàng, mỗi hàng cách nhau 2-3m. Cây cách cây là 1,2 – 3m và cây cách bờ hồ khoảng 1 – 2m.

Số lượng hom giống cần thiết phụ thuộc vào khoảng cách trồng. Ước tính với mật độ 1,2 – 2m ước tính cần đến 4000 hom. Bà con nông dân cần tính toán thật kĩ lượng hom giống trước khi đặt mua về.

4.2 Thành phần dinh dưỡng và các biểu hiện thiếu dinh dưỡng

Thành phần dinh dưỡng chiếm một phần rất quan trọng trong cách trồng củ sen. Bón phân phải dựa trên sự tích đất, sự tăng trưởng của lá sen. Bà con nông dân sẽ đối chiếu lượng dinh dưỡng trong đất thông qua sự phát triển, màu sắc của lá sen.

Mục Lục

4.2.1 Phân bón

Lượng phân bón cho đất căn cứ vào các chất dễ tiêu trong đất, khả năng độn và trao đổi cation CEC. Lượng CEC thấp sẽ không có khả năng giữ chất dinh dưỡng vì hầu như chất dinh dưỡng vẫn còn nằm trong đất, lưu ý ở khâu bón phân vì dễ gây ngộ độc.

4.2.2 Một số triệu chứng sen thiếu dinh dưỡng, các bạn cần nên biết

Thiếu đạm: trong quá trình sinh trửơng và phát triển, sen cần rất nhiều phân đạm. Lá già chuyển sang màu vàng và có hiện tượng khô lại là biểu hiện của sen đang thiếu đạm. Nếu thiếu đạm trầm trọng, sen sẽ lùn lại. Tuy nhiên, bón nhiều phân đạm sẽ không giúp phát triển cho củ sen mà phát triển thân ngầm của cây sen.
Thiếu lân: Lá sen màu xanh đậm có những vết tím trên lá non là biểu hiện của việc thiếu phân lân. Nếu thiếu trầm trọng, lá sẽ chuyển sang màu tím hoàn toàn, gân lá chuyển sang màu xám đen và khô. Ngược lại nếu thừa lân, thì lá sen sẽ không bung to và mở rộng được.
Thiếu kali: giai đoạn phát triển hoa và củ sen, cây rất cần kali. Biểu hiện là những vệt vàng chạy dọc theo gân lá già và chuyển sang màu nâu cho thấy sự thiếu kali.
Thiếu Mg và Canxi: biểu hiện trên những lá già có sự xuất hiện của đốm vàng giữa 2 gân lá. Tuy nhiên nếu thiếu Canxi, lá sẽ khô và dễ giòn lại.

4.2.3 Quản lí sâu bệnh

Vấn đề sâu bệnh cũng ảnh hưởng rất nhiều trong cách trồng củ sen. Tuy nhiên, phun hoá chất cho cây cũng không phải là cách nên chọn vì vấn đề vệ sinh và an toàn sức khoẻ của khách hàng khi chọn sản phẩm. Khuyến cáo bà con quan tâm đến sâu xanh và rệp chích hút, nên phun thuốc với một nồng độ vừa phải và nhất định. Ưu tiên các biện pháp phòng trừ sâu bệnh bằng sinh học như bẫy dính thu hút rệp chích hoặc bẫy chua ngọt để thu hút bướm sâu xanh. Ngoài ra, bà con có thể nuôi cá trên các ruộng sen cũng góp phần giảm thiểu việc sâu bệnh.

Quản lí sâu bệnh

4.2.4 Một số sâu hại đối với cây sen

Các loại sâu bệnh đối với sen cũng gây hậu quả nghiêm trọng cho cách trồng củ sen. Admin xin liệt kê một số loại sâu bệnh thường gặp hiện nay:

Sâu xanh Heliothis là mối đe doạ lớn nhất đối với cây sen. Nó ăn lá đến khi lá chỉ còn trơ xương và gân, tiếp đến chúng sẽ đục bông và gương sen. Loại sâu này kháng thuốc rất nhanh, nên tiêu diệt sớm với thuốc Bacillus thuringiensis khi sâu còn nhỏ vì khi sâu lớn, hệ tiêu hoá của chúng càng lớn dẫn đến việc kháng thuốc. Những loại thuốc còn hiệu quả phải kể đến carparyl, pyrethoid và rotenon.
Những loại rệp chính hút, nhện đỏ cũng tàn phá đáng kể gây ra thiệt hại đáng kể. Nên trị bằng các loại thuốc đặc hiệu như Admire, Confidor, dầu DC plus.
Bướm sâu vẽ bùa đẻ sâu non trên lá. Sâu sẽ đục lá, thân cây. Cần đặc trị bằng thuốc Padan hay B. thuringiensis.

4.2.5 Bệnh hại

Phổ biến hiện nay là bệnh đốm phấn do Erysiphe polygoni, Cercospora sp, Ovularia sp và Cylindrocladium hawkesworthii. Triệu chứng là những vết bệnh màu vàng, lồi lên trên phiến lá, sau đó chuyển sang màu đen. Căn bệnh này sẽ làm giảm độ quang hợp của cây nên trị bằng các loại thuốc trừ nấm tận gốc.
Bệnh thối thân do nấm Phythophthora cũng hay gặp trong việc canh tác sen. Bệnh này làm thân bị thối đen, lây lan nhanh trong hồ, triệu chứng ban đầu là lá bị vàng úa cả lá, sau đó khô đi rất nhanh. Mô bị thối đen, bầy nhầy có mùi thối ngay cả rễ vẫn phát triển tốt. Khi phát hiện cần nhổ hết các sen mắc bệnh đem đốt, hạ mực nước và bón sulphat đồng.
Bệnh thối củ do nấm Fusarium oxysporum sp nelumbicola và Pythium elongatum. Bệnh thường bộc phát khi nhiệt độ cao, ít mưa. Nếu cây bị bệnh thì nên chọn giống khác để canh tác cho mùa sau.

4.3 Hướng dẫn cách bón phân cho cách trồng củ sen

Bón phân là công việc không thể thiếu trong quá trình chăm sóc sen. Được chia từ 4 – 5 lần:

Lần 1: bón lót ¼ phân đạm và kali, ½ phân lân và các phân vi lượng khác. Nên cào để phân được vùi sâu vào trong đất.
Lần 2: bón phân sau khi cấy, ¼ phân đạm và kali.
Lần 3: bón phân sau 3,5 tháng sau khi cấy, bón ¼ kali và toàn bộ phân đạm, lân và các phân vi lượng khác.
Lần 4: Giai đoạn này là giai đoạn phát triển củ sen nên rất cần kali, bón ¼ phân kali còn lại.

5. Thu hoạch củ sen như thế nào

Cách trồng củ sen đã không phải dễ dàng thì công việc thu hoạch củ sen hiện nay vẫn còn rất thủ công và sử dụng sức lao động con người là chính do hiện nay vẫn chưa phát minh ra được máy thu hoạch củ sen. Trong quá trình thu hoạch sẽ không tránh khỏi việc làm trầy xước các củ sen. Nó đòi hỏi công việc cần phải cẩn thận và tỉ mỉ.

Thu hoạch củ sen như thế nào

Thu hoạch củ sen khi nhiệt độ thấp, thân sen khô, củ sen bắt đầu miên trạng. Để thu hoạch củ sen, cần tháo hết nước trong hồ ra. Công việc này sẽ giúp quá trình tạo củ sen nhanh và tốt hơn, có thể nhổ bằng tay hoặc nhẹ nhàng dùng đinh ba nạy gốc.

6. Kết Luận

Hi vọng bài viết hướng dẫn cách trồng củ sen đi từ việc chọn giống, chọn đất và những điều kiện tiên quyết khi bạn quyết định trồng sen lấy củ đã giúp cho các bạn có thêm kiến thức về công việc này. Qúa trình và cách trồng củ sen cũng không phải đơn giản. Phần nào đó đã giúp chúng ta hiểu rõ hơn về sự cực khổ của bà con nông dân trong quá trình canh tác trồng sen lấy củ.