Lịch sử và tính chính trị của blog tiếng Việt

Your browser does not support the audio element.

Cuộc cách mạng công nghệ thông tin đã tạo nên một diện mạo mới cho truyền thông online Nước Ta với sự sinh ra của trang blog, hay trang thông tin điện tử không chịu sự trấn áp của cơ quan công quyền. Trong gần 20 năm qua số lượng blog Open ngày càng nhiều và đóng vai trò ngày càng lớn trong đời sống tiếp thị quảng cáo và chính trị Nước Ta .

20 năm sự ra đời của thông tin điện tử tiếng Việt

Chưa có một ghi nhận nào về thời gian tiên phong một trang mạng, một forum điện tử, một trang blog, tức là một đơn vị chức năng đơn cử trên khoảng trống Internet, nơi mà người ta san sẻ ý tưởng sáng tạo, Open lần tiên phong bằng tiếng Việt. Có phần chắc là khởi đầu từ những năm 1990, người ta tận mắt chứng kiến sự bùng nổ của thông tin trên mạng điện tử bằng tiếng Việt bằng nhiều hình thức khác nhau, từ forum cho đến nhật ký điện tử. Những trang điện tử này tăng trưởng và biến mất theo sự tăng trưởng và biến mất của những nền ứng dụng như Yahoo 360, WordPress, Blogspot …
Nhà báo, Blogger Đoan Trang, người bỏ công ghi nhận về lịch sử vẻ vang blog tiếng Việt, cho biết về khuynh hướng của nội dung những trang mạng tiếng Việt trong thời kỳ đầu như sau :

Có một nhân vật nữa là Only You cũng chuyên về Sốc Sẽ, Sến. Tắc kè và Vàng Anh thì có thêm phần chính trị. Hồi đó thì cũng đã có Ba Sàm, Câu lạc bộ nhà báo tự do. Tức là lúc đó tôi thấy blog nó phân loại rõ ràng hơn bây giờ.
-Blogger Đoan Trang

“Từ năm 2005 đến 2009, trong bốn năm đó thì blog nó có sự phân biệt nhất định, ví dụ như blog Trang Hạ, là nhà văn Trang Hạ, chuyên viết về phụ nữ, về gia đình, giới tính, như là một nhà văn nữ quyền trên mạng. Hà Kin thì viết chuyện tình New York, Trần Thu Trang thì viết Nhật ký tình yêu, Phải lấy người như anh, tức là những chuyện dành cho phụ nữ văn phòng, giới công sở. Hay là Tắc Kè, Vàng Anh thì chuyên về Sốc Sẽ, Sến, chuyện kinh dị. Có một nhân vật nữa là Only You cũng chuyên về Sốc Sẽ, Sến. Tắc kè và Vàng Anh thì có thêm phần chính trị. Hồi đó thì cũng đã có Ba Sàm, Câu lạc bộ nhà báo tự do. Tức là lúc đó tôi thấy blog nó phân loại rõ ràng hơn bây giờ.”

Sự Open của những trang mạng, hay blog tạo nên một môi trường tự nhiên thông tin khác, một công cụ tiếp thị quảng cáo khác nằm ngoài sự trấn áp của nhà nước Nước Ta, vốn từ trước đến nay không được cho phép một sự phong phú thông tin .
Sự giằng co giữa nhà nước của đảng cộng sản Nước Ta và sự tự do thông tin của những trang mạng diễn ra liên tục từ khi những trang này Open đến nay. Một cột mốc quan trong trong cuộc giằng co này là lời phát biểu của ông Lê Doãn Hợp, nguyên Bộ trưởng bộ thông tin và truyền thông online rằng sự cung cấp thông tin của giới tiếp thị quảng cáo phải tuân theo lề phải của nhà nước. Từ đó Open khái niệm Lề Trái để chỉ những mảng thông tin, đa phần là điện tử, không bị nhà nước chi phối. Nhà thơ Trần Mạnh Hảo, người cũng tích cực dùng mạng điện tử để chuyển tải những sáng tạo độc đáo của mình nói vui trong một lần trao đổi với chúng tôi rằng cái từ lề trái nghe trái nhưng lại là phải .
Tiếp đến là vào năm 2013 đảng cộng sản liên tục ra tiếp một nghị định gọi là nghị định 72 để hạn chế việc san sẻ thông tin trên những trang mạng. Một nguyên do của việc đưa ra nghị định này là vì báo chí truyền thông tư nhân bị cấm, mà nếu những trang mạng đưa tin, san sẻ thông tin thì vô hình trung lại trở thành những tờ báo .
Nhà báo, blogger Trương Duy Nhất, người tinh chỉnh và điều khiển trang blog Một góc nhìn khác nói với chúng tôi trước khi bị bắt rằng trang mạng của ông thực sự là một tờ báo, và ông nói thêm rằng những tờ báo như vậy đang ngày càng lấn lướt những trang báo in của truyền thông online chính thống do đảng cộng sản trấn áp .

Tính chính trị của các trang điện tử

Trở lại nội dung của các trang điện tử, lần lượt người ta thấy xuất hiện các trang diễn đàn, blog, mang tính chính trị nhiều hơn. Đó là diễn đàn X-Cà phê, Ba Sàm, Một Góc nhìn khác, Câu lạc bộ nhà báo tự do, Công lý và sự thật, Dân làm báo…

Theo nhà báo Đoan Trang ghi lại thì năm 2009 là một năm sôi động của những thông tin, quan điểm phản biện xã hội được đưa ra từ những trang mạng và blog, với trọng tâm là phê phán dự án Bất Động Sản Bauxite Tây nguyên do người Trung quốc góp vốn đầu tư. Dự án này được cho là mang lại nhiều nguy cơ tiềm ẩn về môi sinh và bảo mật an ninh vương quốc. Một trang mạng tập trung chuyên sâu nhiều quan điểm phản biện nhất là Bauxite Nước Ta được những giáo sư Nguyễn Huệ Chi, Phạm Toàn, và Nguyễn Thế Hùng xây dựng đã tập hợp được đến hơn 3000 chữ ký phản đối dự án Bất Động Sản bauxite của người Việt khắp nơi trên quốc tế .

Những blog không có liên quan đến chính trị thì cũng có đấy, nhưng mà khi mà người ta lên blog thì người ta đều có tư tưởng của họ trong đó. Mà hễ là tư tưởng thì nó có ý nghĩa chính trị rồi. Nó gián tiếp tác động đến quan hệ giữa người và người rồi, thì đó là chính trị.
-Nhà văn Phạm Thành

Nói về tính chính trị hay phi chính trị của những blog tiếng Việt, nhà văn Phạm Thành chủ trang blog Bà Đầm Xòe nói rằng :

“Những blog không có liên quan đến chính trị thì cũng có đấy, nhưng mà khi mà người ta lên blog thì người ta đều có tư tưởng của họ trong đó. Mà hễ là tư tưởng thì nó có ý nghĩa chính trị rồi. Nó gián tiếp tác động đến quan hệ giữa người và người rồi, thì đó là chính trị. Có điều là anh ủng hộ chế độ này hay là phản biện phê phán chế độ này. Cũng có những blog trung dung như là Trần Nhương chẳng hạn, hay là những blog gọi là văn chương thuần túy. Họ nói là mình làm văn chương nghệ thuật chứ chẳng chính chị chính em gì. Họ tự ru nhủ họ thôi chứ thực chất họ cũng đang làm chính trị đấy.”

Một điều quan trọng cũng cần đề cập đến trong tính chính trị của những blog tiếng Việt là những hoạt động giải trí chống sự gây hấn của Trung quốc trên biển Đông. Các trang blog hay forum điện tử là nơi tập hợp, tổ chức triển khai những cuộc biểu tình của người trẻ tuổi học viên mỗi khi có một biến cố nào có tương quan đến quan hệ Việt Trung. Đó là những cuộc biểu tình trong những năm 2007, 2011 .

Những diễn biến mang tính chính trị khác ngoài những chỉ trích về mối quan hệ với Trung quốc cũng xuất hiện ngày càng nhiều trên các blog và trang mạng như tình trạng nông dân mất đất, đòi hỏi một Hiến pháp đa nguyên, hay chỉ trích ý thức hệ cộng sản…

Để đối phó với quốc tế thông tin của blog và mạng điện tử mà mình không trấn áp, đảng cộng sản dùng nhiều phương cách từ chuyện kỹ thuật như sử dụng những ứng dụng ngăn chận truy vấn, đánh sập những trang mạng, cho đến những giải pháp hình sự như bắt bớ những người viết blog. Các blogger Đoan Trang, Người Buôn Gió, Mẹ Nấm bị bắt trong năm 2009. Cũng năm này những nhà hoạt động giải trí chính trị đối kháng là Lê Thăng Long, Trần Huỳnh Duy Thức, Lê Công Định, Nguyễn Tiến Trung cũng bị bắt. Họ không phải là những người ở đầu cuối bị bắt trong cuộc giằng co giữa đảng cộng sản và quốc tế blog chính trị mà đảng không trấn áp được .
Vừa rồi là ghi nhận về sự Open và tăng trưởng của thông tin điện tử tại Nước Ta trong thời hạn gần 20 năm qua. Sang phần thứ hai cũng là phần cuối chúng tôi sẽ nói đến những yếu tố khó khăn vất vả mà những trang blog gặp phải lúc bấy giờ, cũng như những khuynh hướng mới của thông tin điện tử .

Source: https://evbn.org
Category: blog Leading