Băn khoăn giá dịch vụ bệnh viện công

Sau nhiều lần lỗi hẹn kể từ năm 2019, Bộ Y tế chính thức đưa ra Dự thảo Thông tư hướng dẫn xây dựng giá dịch vụ chăm sóc sức khỏe, khám chữa bệnh theo yêu cầu do cơ sở y tế công lập cung cấp. Dự thảo được kỳ vọng khắc phục tình trạng “loạn giá” trong bệnh viện công; tăng thu nhập, cải thiện đời sống nhân viên y tế… nhưng còn rất nhiều băn khoăn về cách tính đã hợp lý chưa hay sự công bằng, bình đẳng với người nghèo.

Giường bệnh theo yêu cầu tối đa 3 triệu đồng/ngày

Tại dự thảo, Bộ Y tế đề xuất dịch vụ khám bệnh theo yêu cầu (chưa kể các dịch vụ chiếu, chụp, chẩn đoán, xét nghiệm và các thủ thuật) ở bệnh viện (BV) hạng đặc biệt, hạng 1 (như BV Việt Đức, Bạch Mai, Chợ Rẫy, T.Ư Huế…) có mức tối đa 300.000 đồng/lần khám. Các cơ sở y tế khác giá tối đa 200.000 đồng/lần khám. Trường hợp mời các chuyên gia trong và ngoài nước khám, tư vấn sức khỏe, giá theo thỏa thuận giữa cơ sở y tế và người sử dụng dịch vụ.

Giá giường nằm tại phòng điều trị theo yêu cầu tại BV hạng đặc biệt, hạng 1, mỗi phòng 1 giường (chưa bao gồm tiền thuốc, các dịch vụ kỹ thuật y tế) tối đa 3 triệu đồng/ngày. Cùng hạng BV này, nếu phòng có 2 giường giá 2,5 triệu đồng/giường; phòng 3 giường giá 1,5 triệu đồng/giường; phòng 4 giường giá 1,3 triệu đồng/giường.

Đậu Tiến Đạt

Các cơ sở y tế khác tại Hà Nội, TP.HCM, Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ, giá giường nằm tối đa 2 triệu đồng/giường. Giá còn 1,7 triệu đồng; 1,2 triệu đồng; 900.000 đồng cho các loại phòng có 2, 3, 4 giường.

Ở các tỉnh còn lại, giá giường nằm tối đa 1,5 triệu đồng loại phòng 1 giường, giảm dần còn 1,2 triệu đồng, 800.000 – 600.000 đồng/ngày cho các loại phòng 2, 3, 4 giường. Giá giường điều trị ban ngày do BV quyết định nhưng không quá 50% giá giường điều trị nội trú.

Một điểm đáng chú ý, liên quan đến giá dịch vụ kỹ thuật theo yêu cầu, dự thảo thông tư lần này thay vì ban hành khung giá cụ thể, đã đưa ra hướng dẫn nguyên tắc tính giá. Theo đó, trường hợp sử dụng tài sản công để thực hiện các hoạt động dịch vụ theo yêu cầu hoặc sử dụng tài sản công để liên doanh, liên kết thực hiện các hoạt động dịch vụ theo yêu cầu thì phải thực hiện theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công.

Việc đưa ra khung giá cho từng hạng BV là để các BV tự nâng cao chất lượng BV, nâng hạng để phục vụ, nâng cao tay nghề đội ngũ chuyên môn… và bệnh nhân lựa chọn. Nếu làm dịch vụ mà đội ngũ chuyên môn thiếu và yếu, công tác chăm sóc người bệnh, vệ sinh không tốt… thì người bệnh cũng không vào.

Bác sĩ Trần Văn Khanh, Giám đốc BV Lê Văn Thịnh

Đáng lưu ý, tại dự thảo, lần đầu tiên có các dịch vụ theo yêu cầu do BV công cung cấp chính thức được ban hành như: dịch vụ phục hồi chức năng tại nhà, lấy mẫu xét nghiệm tại nhà; dịch vụ về môi trường, y tế dự phòng, tư vấn sức khỏe…

Bên cạnh đó, dự thảo đưa ra các tiêu chí đáp ứng nhu cầu đa dạng và khả năng chi trả của người sử dụng dịch vụ. Mức giá của các dịch vụ được thực hiện theo nguyên tắc tính đúng, tính đủ chi phí hợp lý và có tích lũy để tái đầu tư và phát triển, phù hợp với cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Đồng thời, đảm bảo công khai, minh bạch danh mục dịch vụ do cơ sở y tế công lập cung cấp, khả năng đáp ứng và mức giá của từng loại dịch vụ để người dân, người bệnh biết, lựa chọn sử dụng dịch vụ trên cơ sở thỏa thuận, tự nguyện giữa người sử dụng dịch vụ và đơn vị.

Đặc biệt, các đơn vị phải hạch toán và theo dõi riêng doanh thu, chi phí và phản ánh đầy đủ trên sổ kế toán, báo cáo tài chính của đơn vị; thực hiện tính, trích khấu hao tài sản vào chi phí của dịch vụ theo chế độ khấu hao áp dụng cho doanh nghiệp nhà nước; thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ với nhà nước theo quy định của pháp luật. Bộ Y tế cho biết nếu sớm được thông qua, mức giá này sẽ được áp dụng từ ngày 1.1.2023.

Tăng thu nhập, bác sĩ, y tá yên tâm làm việc

Sự ra đời của dự thảo thông tư vào thời điểm này gắn với “cú sốc tự chủ” rất lớn của các BV công lập trước đó vài tháng. Đặc biệt là 2 BV Bạch Mai và K triển khai thí điểm tự chủ toàn diện. Bởi trong suốt hơn 2 năm dù cho tự chủ nhưng Bộ Y tế lại không ban hành hướng dẫn giá dịch vụ y tế theo yêu cầu, khiến 2 BV này thua lỗ nặng và phải xin dừng thí điểm. Cùng lúc đó, tại các BV công lập khác (tự chủ một phần) hoặc có liên doanh, liên kết giá theo yêu cầu rất “hỗn loạn”.

Vì thế, nếu dự thảo mới tính đúng, tính đủ thì dư luận rất đồng tình ủng hộ. Song, cách tính như thế nào theo các chuyên gia cần phải được công khai, cụ thể: 7 yếu tố cấu thành giá trần khám bệnh, giường nằm như thế nào? Chi phí bao nhiêu? “Cần minh bạch để người bệnh nắm được, và là căn cứ để tính đúng, tính đủ cho các loại hình giá dịch vụ y tế khác”, một chuyên gia kiến nghị.

Đánh giá về dự thảo mới, giám đốc một BV công tại Hà Nội chia sẻ với Thanh Niên, khi BV công có nguồn thu từ cung cấp dịch vụ theo yêu cầu thì BV có nguồn bù đắp cho trang thiết bị cho hoạt động chung của BV. Khi đó, chính bệnh nhân thu nhập thấp được hưởng lợi. “Chúng tôi thu tiền dịch vụ theo yêu cầu nhưng không phải được lấy tiền đó chia nhau, mà phải chi tiêu theo quy định của nhà nước, phải bổ sung vào các quỹ phát triển, phúc lợi. BV có nguồn để đảm bảo cơ bản đời sống cho nhân viên y tế, họ sẽ yên tâm làm việc, phục vụ người bệnh nghèo, người thu nhập thấp”, giám đốc này nói.

Vẫn theo vị giám đốc này việc điều trị nhiều bệnh rất khó, trong khi BV tư lại hầu như chưa đáp ứng được yêu cầu đó. BV công nếu đủ cơ sở vật chất, thiết bị sẽ làm được rất nhiều các kỹ thuật cao, ca bệnh khó vì BV công đầu ngành tập trung các chuyên gia giỏi. “Các chuyên gia giỏi ở BV công còn phục vụ người bệnh nghèo, người có thu nhập trung bình thấp bị bệnh nặng, đó chính là ưu việt của BV công. Trong khi đó, nếu người nghèo khám ở BV tư, để được chuyên gia giỏi khám thì họ phải trả số tiền quá khả năng, đặc biệt khi ốm nặng, điều trị nằm viện dài ngày”, vị giám đốc này nói thêm.

TS Dương Đức Hùng, Chủ tịch Hội đồng quản lý, BV Bạch Mai, cho rằng thực hiện theo yêu cầu thì cần lưu ý không nên để tình trạng dồn bệnh nhân BHYT nằm ghép để họ phải lựa chọn nằm giường theo yêu cầu. Tuy nhiên, muốn có các điều kiện cơ bản đảm bảo chất lượng thì quỹ BHYT phải thanh toán đủ chi phí cho các dịch vụ cơ bản đó. Và nếu chỉ mua BHYT với mức thấp thì không thể có được các kỹ thuật cao như mong muốn. Do đó, nên có các gói BHYT phù hợp với các mức phí khác nhau.

Cần quy định cụ thể, phù hợp thực tế

Tại TP.HCM, ông Lê Đức Nhã, Phó giám đốc BV Q.11, đánh giá Dự thảo Thông tư cho phép BV tính đúng, tính đủ giá dịch vụ theo yêu cầu; kể cả giá thuê chuyên gia, bác sĩ có tay nghề cao. Tuy nhiên, giá dịch vụ thu phòng bệnh phải theo tiêu chuẩn xây dựng Việt Nam (tối thiểu 20 m2, có một số vật dụng cần thiết như tủ quần áo, các dịch vụ đi kèm… ) là điểm vướng của nhiều BV. Bởi một số BV đã cũ, phòng ốc không đạt theo chuẩn mới và không đủ diện tích phòng. Bên cạnh đó, dự thảo yêu cầu phải tách bạch giữa khu khám BHYT và khu dịch vụ. Trong khi các BV nhỏ, BV cũ thì lẫn lộn giữa khu BHYT và dịch vụ theo yêu cầu vì không có mặt bằng để tách. Vì vậy, BV đề xuất tùy theo hoàn cảnh, điều kiện BV để có thể làm dịch vụ.

TS-BS Nguyễn Tri Thức, Giám đốc BV Chợ Rẫy, bổ sung thêm Thông tư mới cần quy định cụ thể, như cách tính khấu hao tài sản cố định theo quy định hiện hành hay cơ sở khám chữa bệnh (KCB) được tự quyết định ? Chi phí duy tu bảo dưỡng trang thiết bị được tính bao nhiêu phần trăm/năm ? Cơ sở y tế công lập sử dụng tài sản công để hoạt động dịch vụ theo yêu cầu, có phải thực hiện theo quy định định mức số ca/máy/ngày theo điều 7 Thông tư 39/2018 của Bộ Y tế hay không ? Ngoài ra, cũng chưa có văn bản hướng dẫn về các chi phí như giá thương hiệu, thời gian sử dụng của dụng cụ, dự phòng rủi ro, tích lũy…

Theo PGS-TS Nguyễn Hoàng Bắc, Giám đốc BV Đại học Y Dược TP.HCM, BV đã xây dựng định mức kinh tế – kỹ thuật về giá dịch vụ KCB của BV cũng như xây dựng Bộ tiêu chuẩn đánh giá chất lượng BV, chất lượng dịch vụ, kiểm soát nhiễm khuẩn, thiết bị lâm sàng… Và để xây dựng dịch vụ KCB theo yêu cầu thì cần đầu tư lớn về con người, trang thiết bị. Chi phí xây dựng giá dịch vụ KCB bao gồm chi phí nhân công, chi phí đầu tư trang thiết bị, chi phí đào tạo (trong nước và ngoài nước), chi phí nghiên cứu khoa học, công nghệ thông tin. “Theo quy định, thủ trưởng đơn vị quy định mức giá KCB theo yêu cầu. Tuy nhiên, BV Đại học Y Dược là đơn vị thuộc Đại học Y Dược TP.HCM. Vì vậy, giá dịch vụ KCB của BV là do giám đốc BV hay Hiệu trưởng trường quyết định ?”, PGS-TS Nguyễn Hoàng Bắc nói và cho rằng cần xây dựng cơ cấu dịch vụ theo nhóm BV, đảm bảo khuyến khích các BV phát triển chuyên môn…

Bác sĩ Trần Văn Khanh, Giám đốc BV Lê Văn Thịnh (TP.HCM), cho hay ông hoàn toàn đồng ý với dự thảo. Nhưng theo ông, BV tư nhân được đầu tư tốt, thu nhiều, còn BV công giá thu thấp hơn. Điều này dẫn đến bác sĩ cùng tay nghề, nhưng làm ở BV công thì thu nhập thấp hơn ở tư nhân. Hệ quả là tư nhân họ có điều kiện thu hút nhân lực từ công qua, họ lựa được những người tốt nhất. Do đó, ông đề xuất BV tư nhân vẫn cần có khung giá được phê duyệt như BV công chứ không thể buông lỏng, vì quản lý nhà nước là chung.

“Việc đưa ra khung giá cho từng hạng BV là để các BV tự nâng cao chất lượng BV, nâng hạng để phục vụ, nâng cao tay nghề đội ngũ chuyên môn… và bệnh nhân lựa chọn. Nếu làm dịch vụ mà đội ngũ chuyên môn thiếu và yếu, công tác chăm sóc người bệnh, vệ sinh không tốt… thì người bệnh cũng không vào”, bác sĩ Trần Văn Khanh nói và cho biết thêm việc hướng tới BHYT toàn dân, dịch vụ KCB BHYT ngày càng tốt thì số người phải sử dụng dịch vụ theo yêu cầu là không nhiều.

Gia Hân

Trong hoạt động khám chữa bệnh hiện nay, việc KCB theo yêu cầu tại các BV công lập ngoài mặt tích cực thì cũng có nhiều mặt “chưa được công bằng”. Cụ thể, việc tổ chức khám chữa bệnh theo yêu cầu với mức giá riêng đang tạo ra tình trạng “2 giá” trong cùng một BV. Điều này sẽ tạo ra tình trạng bất công trong tiếp cận dịch vụ KCB ngay trong các BV nhà nước. Bên cạnh đó, trong trường hợp phòng bệnh dùng cho khám chữa bệnh theo yêu cầu lại sử dụng đúng phòng khám chữa bệnh bình thường thì chắc chắn là sẽ thu hẹp quyền lợi của người bệnh.

Ông Nguyễn Hoàng Mai, Phó chủ nhiệm Ủy ban Xã hội, Quốc hội

BV Bạch Mai

Không nên để bệnh nhân phải trả thêm với các dịch vụ đáng ra họ được hưởng. Với BV công cần quan tâm đến các dịch vụ cơ bản. Ví dụ như việc bệnh nhân đến BV được nằm riêng một giường, được đảm bảo thuốc men, vật tư y tế; người bệnh nặng được chuyên gia giỏi khám… Cũng như cần thống nhất, cứ có bệnh là ở đâu cũng được điều trị như nhau, ví dụ như, cùng bị huyết áp cao, vì sao vào BV tuyến dưới thì người bệnh chỉ được kê đơn thuốc thông thường, còn lên tuyến trên lại được kê thuốc tốt hơn.

TS Dương Đức Hùng,
Chủ tịch Hội đồng quản lý, BV Bạch Mai