Bài 1: Thực trạng ô nhiễm môi trường ở nông thôn

(CHG) Nhiều mô hình chăn nuôi, trang trại đã và đang phát triển mẽ mạnh ở nông thôn mang lại nhiều lợi ích kinh tế cho đời sống xã hội. Nhưng đồng thời, việc xử lý môi trường chưa được quan tâm và còn bị hạn chế do việc “lơ là” đầu tư các phương pháp kỹ thuật, công cụ xử lý… dẫn đến tình trạng ô nhiễm môi trường ở khu vực nông thôn đang là thực trạng chưa có giải pháp căn cơ, đang ảnh hưởng đời sống người dân.

Bảo vệ môi trường nông thôn còn hạn chế
Thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ năm, Ban Chấp hành Trung ương Đảng ( khoá IX) về đẩy nhanh công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn và Nghị quyết Hội nghị lần thứ bảy, ban chấp hành Trung ương khoá X về nông nghiệp, nông dân và nông thôn đã làm cho bộ mặt đời sống kinh tế – xã hội nông thôn có nhiều thay đổi mạnh mẽ.
Với diện tích tương đương khoảng 80% tổng diện tích toàn quốc, nông thôn giữ vai trò là vành đai xanh, góp phần giữ cân bằng sinh thái giữa vùng nông thôn và thành thị. Nông thôn là khu vực địa giới hành chính với nền kinh tế chủ yếu là nông nghiệp, được tổ chức theo đơn vị cơ sở làng – xã, và có vai trò là nơi cung cấp lương thực, thực phẩm cho nhu cầu người dân, cung cấp nguyên liệu cho các hoạt động sản xuất công nghiệp, nằm trên địa bàn rộng lớn về mặt tự nhiên, kinh tế – xã hội.
Nông nghiệp nông thôn giữ vị trí trọng tâm, đảm bảo an ninh lương thực quốc gia và cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp và xuất khẩu. Khu vực nông thôn chiếm khoảng 67% dân số toàn quốc, với nguồn nhân lực lao động quy mô lớn. Nông thôn Việt Nam ở mỗi vùng miền có những đặc trưng khác nhau về điều kiện tự nhiên, nên sự phát triển kinh tế xã hội cũng có nhiều đặc trưng và định hướng khác nhau.

Nước thải sinh hoạt của các hộ dân xả thẳng xuống kênh thuỷ lợi gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng

Tuy nhiên, có thể khái quát đặc điểm cơ bản của khu vực nông thôn, đó là: Kết cấu hạ tầng khu vực nông thôn, nhất là về giao thông, các công trình bảo vệ môi trường như hệ thống cấp, thoát nước, hệ thống quản lý chất thải rắn… chưa được đầu tư tương ứng với mức độ phát triển kinh tế – xã hội; trình độ ứng dụng khoa học kỹ thuật tiên tiến trong sản xuất, bảo vệ môi trường thôn còn hạn chế.
Điều kiện tiếp cận với tri thức mới, cập nhật thông tin của người dân nông thôn cũng còn nhiều hạn chế, dẫn đến ý thức bảo vệ môi trường và ý thức chấp hành pháp luật của người nông dân chưa cao; mức thu nhập thấp, đời sống còn gặp nhiều khó khăn, xã hội nông thôn cũng rất đa dạng về điều kiện kinh tế xã hội, đa dạng về trình độ tổ chức quản lý, đa dạng về quy mô và mức độ phát triển, tính đa dạng đó không chỉ khác biệt với đô thị, mà ngay cả giữa các vùng nông thôn cũng có sự khác nhau; mặt bằng trình độ của cán bộ quản lý cấp xã không đồng đều, còn hạn chế về nhận thức và chuyên môn quản lý.
Các khu công nghiệp tại các khu vực nông thôn và các trang trại, mô hình chăn nuôi liên tiếp mọc lên vừa giúp chuyển đổi cơ cấu kinh tế tại các khu vực nông thôn theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá… đồng thời góp phần giải quyết việc làm, tăng thu nhập, nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân đã và đang sinh sống tại các khu vực nông thôn theo tinh thần “ ly nông bát ly hương”… nhưng khi các cụm công nghiệp mọc lên, hay các trang trại chăn nuôi phát triển mạnh, thì hệ luỵ ô nhiễm môi trường ở khu vực nông thôn tăng cao, ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống sinh hoạt của người dân.
Ô nhiễm môi trường nông thôn ảnh hưởng tới sinh kế
Môi trường bao gồm những yếu tố tự nhiên như đất, nước, không khí, sinh vật… mang lại nhiều lợi ích to lớn, đóng vai trò quan trọng trong sự sống của con người. Tuy nhiên hiện nay, môi trường đang bị ô nhiễm một cách trầm trọng, là vấn đề đã và đang nhận được sự quan tâm, lo lắng của nhiều quốc gia trên thế giới.
Ô nhiễm môi trường là một tình trạng mà tất cả những yếu tố tự nhiên đã bị nhiễm các chất cặn bẩn, chất độc hại, có hại với sức khoẻ con người. Với môi trường đất đai, con người sử dụng những chất thuốc hoá học như thuốc trừ sâu, bảo vệ thực vật… Tuy diệt được các loài có hại cho cây trồng, nhưng những sinh vật có ích cũng bị nhiễm độc thuốc ảnh hưởng theo, làm đất bị thoái hoá trầm trọng, đặt biệt khi ở Việt Nam – tình trạng này còn trầm trọng hơn khi ngoài việc phun thuốc hoá học để chống sâu bệnh hại quá liều, do tỉ lệ dân số nước ta khá cao, các khu công nghiệp mọc lên nhiều, các trai trại chăn nuôi xả thải bừa bãi ra môi trường khiến cho đất trồng đang bị thu hẹp lại.

ự cố vỡ đường ống làm chất thải chảy trực tiếp xuống sông Bè, dòng sông bị nhiễm độc nặng

Với ô nhiễm môi trường nước, như các nhà máy, trang trại chăn nuôi của tập đoàn Hoà Phát hoạt động thải chất bẩn ra các con sông mà không xử lý, gây nhiễm độc nước làm nhiều loài sinh vật chết hàng loạt. Trong đó phải kể đến việc cá chết hàng loạt vào những ngày vừa qua tại Bắc Giang, khi công ty TNHH MTV Chăn nuôi Hoà Phát Bắc Giang (nay là công ty TNHH Chăn nuôi Sơn Động) có địa chỉ tại thôn Bầu xã Long Sơn huyện Sơn Động, bị sự cố vỡ đường ống làm chất thải chảy trực tiếp xuống sông Bè, dòng sông bị nhiễm độc nặng, làm ảnh hường đến công việc của các hộ dân và đời sống sinh hoạt của cũng như sức khoẻ của người dân…
Tình trạng ô nhiễm gây ra rất nhiều tác hại mà không chỉ sinh vật, con người sẽ là nạn nhân chịu ảnh hưởng trực tiếp. Với sức khỏe con người, ô nhiễm môi trường gián tiếp gây ra những căn bệnh nguy hiểm khi họ ăn phải hoặc uống, sử dụng phải nguồn nước nhiễm độc, sinh vật chết do nhiễm chì nặng gây ngộ độc thực phẩm…
Bên cạnh một số bệnh tật có tính chất di truyền thì tại các khu vực nông thôn ở nước ta

hiện nay

đang xuất hiện ngày càng nhiều các loại bệnh mới có tính chất lây lan nguy hiểm ra cộng đồng và tính chất hiểm nghèo đe doạ mạng sống con người, như dịch tả, các bệnh ngoài da, hô hấp, uốn ván và đặc biệt là các căn bệnh có tính chất nguy hiểm tiêu chảy cấp, ung thư có nguyên nhân do sử dụng các sản phảm độc hại hoặc bị ô nhiễm…
Với tâm lý xã hội, hiện tượng ô nhiễm môi trường đã gây ra sự lo lắng cho người dân, làm tổn hại kinh tế của người dân khi họ phát bệnh nặng bởi phải sử dụng những nguồn nước và thực phẩm không đảm bảo, khiến chi phí chữa bệnh vô cùng lớn, làm ảnh hưởng đến thu nhập cũng như công việc của họ… Và điều mà dư luận quan tâm, đó là những năm gần đây, các hoạt động nông nghiệp cùng với những hoạt động dịch vụ sinh hoạt

ở khu vực nông thôn

đã và đang xuất hiện tình trạng ô nhiễm môi trường có tính chất nghiệm trọng nhưng chưa có giải pháp xử lý và giải quyết căn cơ về vấn đề này
(Còn nữa)