Viện Chiến lược và Khoa học Thanh tra > TinTucA > ChiTietTin

1. Khái quát quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính trong bối cảnh hiện nay

Quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính là những hoạt động xây dựng pháp luật, tổ chức thực hiện pháp luật và kiểm soát việc thực hiện pháp luật giải quyết khiếu nại hành chính của các chủ thể có thẩm quyền trong hệ thống cơ quan hành chính nhà nước tiến hành, tác động đến các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc giải quyết khiếu nại hành chính, nhằm bảo đảm pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính được thực thi thống nhất, hiệu quả trên thực tế. Quản lý nhà nước là hoạt động mang tính chất quyền lực nhà nước, được sử dụng quyền lực nhà nước để điều chỉnh các quan hệ xã hội và được xem là một chức năng thiết yếu của Nhà nước để quản lý xã hội. Quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính là biện pháp bảo đảm cho hoạt động giải quyết khiếu nại hành chính diễn ra đúng pháp luật và đạt hiệu quả cao. Quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại tốt góp phần phát huy nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, là biện pháp góp phần bảo vệ lợi ích chính đáng của công dân, đồng thời là phương thức góp phần tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa, hoàn thiện cơ chế quản lý nhà nước; đấu tranh chống quan liêu, tham nhũng, ổn định tình hình chính trị – xã hội, thúc đẩy kinh tế phát triển.

Thực tiễn trong những năm qua, hoạt động quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính đã được cụ thể hóa trong nhiều văn bản pháp luật như: Luật Tổ chức Chính phủ năm 2015 (sửa đổi năm 2019), Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi năm 2019), Luật Thanh tra, Luật Khiếu nại, Luật Tố tụng hành chính… và các văn bản hướng dẫn thi hành. Cùng với củng cố và hoàn thiện dần hệ thống pháp luật, Nhà nước ta còn thiết lập và kiện toàn các cơ quan có chức năng quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính; các cơ quan thanh tra, kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm trong việc quản lý nhà nước về khiếu nại hành chính. Đây chính là những cơ sở pháp lý cần thiết để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, đồng thời để công dân thực hiện tốt quyền làm chủ và giám sát hoạt động của các cơ quan nhà nước, góp phần làm trong sạch bộ máy nhà nước đồng thời cũng qua đó phát huy dân chủ, tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa. Tuy nhiên, trong bối cảnh cải cách nền hành chính nhà nước, hoàn thiện nhà nước pháp quyền và tăng cường dân chủ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay, cơ sở pháp lý cũng như thực tiễn quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính ở Việt Nam vẫn còn nhiều bất cập. Cụ thể là: Nhận thức chung về quản lý nhà nước trong công tác giải quyết khiếu nại hành chính trong những năm qua chưa được đề cao; pháp luật quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính còn có những chồng chéo, mâu thuẫn, chưa đáp ứng được yêu cầu đang đặt ra và chưa thực sự là cơ sở pháp lý vững chắc để phát huy hiệu quả quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính trên thực tế; công tác chỉ đạo, tuyên truyền, hướng dẫn, kiểm tra và tổ chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật về giải quyết khiếu nại còn chưa hiệu quả; công tác xây dựng lực lượng, tập huấn nghiệp vụ, tổng hợp thông tin báo cáo, tổng kết kinh nghiệm về giải quyết khiếu nại hành chính còn hình thức; công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm pháp luật trong việc chấp hành pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính vẫn chưa nghiêm…

Trước bối cảnh trên, để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính, trước tiên cần phải làm rõ các yếu tố chủ yếu tác động đến hiệu quả của vấn đề này, như: Hệ thống chính sách, pháp luật; các yếu tố về nhận thức, về tổ chức bộ máy, về sự phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan, về chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức và các yếu tố khác…

2. Những yếu tố tác động đến công tác quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính trong bối cảnh hiện nay

2.1. Nhận thức của các chủ thể có thẩm quyền quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính

Nhận thức của lãnh đạo cơ quan, tổ chức có thẩm quyền quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính; nhận thức của cán bộ, công chức và các cá nhân khác có liên quan có tác động rất lớn đến quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính. Khi nhận thức được đầy đủ vai trò, ý nghĩa, tầm quan trọng của quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính thì các chủ thể có thẩm quyền sẽ chủ động thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình và lựa chọn phương thức phù hợp để thực hiện nội dung quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính như: chủ động tham mưu nghiên cứu xây dựng các văn bản pháp luật để Nhà nước ban hành, đồng thời tự mình chủ động nghiên cứu ban hành các văn bản quản lý theo thẩm quyền tạo ra hệ thống pháp luật thống nhất, đồng bộ; hạn chế và đi tới loại trừ tình trạng chồng chéo, mâu thuẫn trong các quy phạm pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính gây khó khăn cho tổ chức, hoạt động quản lý nhà nước về lĩnh vực này.

Quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính mang tính quyền lực hành chính nhà nước cần phải được thực hiện nghiêm túc, thể hiện trách nhiệm thực thi công vụ của các cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền quản lý, sự nghiêm minh của pháp luật nhằm góp phần tăng cường pháp chế và hoàn thiện cơ chế quản lý, bảo vệ lợi ích của Nhà nước và quyền, lợi ích hợp pháp của các cơ quan, tổ chức, cá nhân. Nhận thức được bản chất của quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính; hiệu quả giải quyết khiếu nại; chức trách, nhiệm vụ, nghĩa vụ của mình trong việc chỉ đạo, theo dõi, đôn đốc, kiểm soát việc thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính là những tiền đề quan trọng để nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính.

Thực tế hiện nay, nhiều văn bản pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính chưa được xây dựng, sửa đổi, bổ sung kịp thời. Sau khi Luật Khiếu nại năm 2011 ban hành, một số vấn đề quan trọng trong lĩnh vực giải quyết khiếu nại hành chính, điển hình là các quy định về vấn đề đối thoại trong giải quyết khiếu nại hành chính; cử người đại diện trình bày khiếu nại và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc phối hợp xử lý trường hợp nhiều người cùng khiếu nại về một nội dung; ban hành, gửi, công khai quyết định giải quyết khiếu nại và lập, quản lý hồ sơ giải quyết khiếu nại; thi hành quyết định giải quyết khiếu nại có hiệu lực pháp luật xử lý vi phạm pháp luật; xử lý hành vi vi phạm trong giải quyết khiếu nại hành chính… đến năm 2020 mới được Chính phủ sửa đổi, bổ sung tương đối toàn diện bằng Nghị định số 124/2020/NĐ-CP ngày 19 tháng 10 năm 2020 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Khiếu nại; nhiều quyết định giải quyết khiếu nại đã có hiệu lực pháp luật nhưng chưa được tuân thủ và tổ chức thực hiện kịp thời, gây tâm lý không tốt, công dân tiếp tục tái khiếu, làm cho vụ việc trở nên phức tạp, tồn đọng, kéo dài. Chính vì vậy, Thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước phải nhận thức rõ trách nhiệm cá nhân là người đứng đầu cơ quan hành chính có vai trò quan trọng trong lãnh đạo, chỉ đạo, quyết định tính hiệu quả của quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính, đồng thời phải nâng cao nhận thức và năng lực cho đội ngũ cán bộ, công chức trực tiếp giải quyết khiếu nại hành chính.

Nhận thức được trách nhiệm và nắm rõ nội dung, phương thức quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính thì thủ trưởng các cơ quan quản lý hành chính nhà nước và lãnh đạo các cơ quan thanh tra sẽ thường xuyên quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng và thực hiện kế hoạch công tác giải quyết khiếu nại hành chính; tổng hợp thông tin, báo cáo về tình hình kết quả giải quyết khiếu nại hành chính … Đây cũng là những nội dung cần thiết phải được quan tâm triển khai thống nhất trong quá trình thực hiện các nhiệm vụ liên quan tới quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính.

2.2. Hệ thống chính sách, pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính

Hệ thống chính sách, pháp luật về quản lý nhà nước nói chung và về giải quyết khiếu nại hành chính nói riêng là yếu tố xác định tính hợp pháp, hợp lý của hoạt động quản lý. Nhà nước với tư cách là chủ thể của quản lý phải xác lập các căn cứ pháp lý, đảm bảo cho hoạt động quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính đi vào nề nếp và thực sự có hiệu quả. Các quy định về thẩm quyền, đối tượng, nội dung, nguyên tắc, phương pháp quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính phải đảm bảo tính đồng bộ, toàn diện từ xây dựng chiến lược, văn bản quy phạm, văn bản áp dụng hướng dẫn nghiệp vụ, chương trình, kế hoạch cho đến tổ chức triển khai thực hiện và kiểm soát việc thực hiện các công việc cụ thể đó trên thực tế. Sau khi Luật Khiếu nại ban hành, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 75/2012/NĐ-CP ngày 03 tháng 10 năm 2012 quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Khiếu nại, Tổng Thanh tra Chính phủ ban hành Thông tư số 07/2013/TT-TTCP ngày 30/9/2013 quy định quy trình giải quyết khiếu nại nhưng chỉ sau hành một thời gian ngắn đã phải sửa đổi, bổ sung bởi có quy định không phù hợp với văn bản của cấp trên hoặc không phù hợp với thực tiễn nên phải sửa đổi bằng Thông tư số 02/2016/TT-TTCP ngày 20 tháng 10 năm 2016. Thực tiễn những vấn đề của pháp luật khiếu nại như: Đơn giản hoá thủ tục khiếu nại, mở rộng các hình thức khiếu nại để tạo điều kiện thuận lợi cho công dân trong việc thực hiện quyền khiếu nại; tăng cường sự tham gia của luật sư trong quá trình giải quyết khiếu nại hành chính thông qua việc ghi nhận luật sư có quyền đại diện cho người khiếu nại, người bị khiếu nại; hoàn thiện quy định của pháp luật nhằm nâng cao ý thức, trách nhiệm của người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại hành chính… cũng tác động không nhỏ đến hiệu quả quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính.

Để bảo đảm quản lý nhà nước về công tác giải quyết khiếu nại hành chính có hiệu lực, hiệu quả thì chính sách, pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính phải đáp ứng các yêu cầu sau:

Thứ nhất, cần có chính sách, chiến lược để dự báo tình hình khiếu nại và định hướng xây dựng pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính. Việc đưa ra những dự báo tình hình khiếu nại và định hướng xây dựng pháp luật cũng là cơ sở để các cơ quan cấp dưới xây dựng chính sách, pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính và là phương tiện để quản lý hiệu quả hơn công tác này. Định hướng xây dựng pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính phải phù hợp với kế hoạch tổng thể chung về phát triển kinh tế – xã hội của đất nước trong từng giai đoạn nhằm đảm bảo sự thống nhất, đồng bộ với pháp luật của các ngành, lĩnh vực khác, phù hợp với yêu cầu cải cách hành chính, với xu thế hội nhập quốc tế.

Thứ hai, pháp luật quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính phải được xây dựng trên cơ sở những quan điểm định hướng, chiến lược của Đảng và Nhà nước và phù hợp với yêu cầu đặt ra từ thực tiễn. Do đặc thù của hoạt động giải quyết khiếu nại hành chính là việc thụ lý, xác minh, kết luận và ra quyết định giải quyết khiếu nại có liên quan đến nhiều ngành, nhiều cấp khác nhau nên số lượng các văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn nghiệp vụ rất nhiều. Điều đó đặt ra những đòi hỏi yêu cầu rất cao đối với các chủ thể có thẩm quyền quản lý nhà nước về công tác giải quyết khiếu nại hành chính trong việc xây dựng và tổ chức thực hiện pháp luật nhằm bảo đảm tính toàn diện, thống nhất, minh bạch và khả thi.

2.3. Chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính

Đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính giữ vai trò then chốt trong việc nâng cao hiệu lực, hiệu quả của quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính. Đội ngũ này bao gồm những cán bộ, công chức trong các cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền được giao nhiệm vụ quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính trong Chính phủ, Thanh tra Chính phủ, Uỷ ban nhân dân các cấp, các cơ quan thanh tra nhà nước … Đội ngũ cán bộ, công chức là người trực tiếp áp dụng pháp luật để quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính nên có vai trò hết sức quan trọng, ảnh hưởng đến chất lượng của hoạt động ban hành chính sách, pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính. Với vai trò là chủ thể trực tiếp đề xuất và quyết định chính sách, pháp luật, đồng thời đề ra các biện pháp nhằm tổ chức thực hiện các quy định pháp luật đòi hỏi phải có năng lực, nắm vững nghiệp vụ.

Cán bộ, công chức làm công tác quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính là những chủ thể trực tiếp thực thi quyền quản lý nhà nước về công tác này phải nắm vững chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước, phải có năng lực lãnh đạo quản lý và phải có tri thức tổng hợp trên nhiều lĩnh vực; đồng thời phải có trình độ chuyên môn năng lực, kinh nghiệm công tác, bản lĩnh chính trị và ý thức trách nhiệm công vụ. Nếu chất lượng đội ngũ này yếu kém, không đáp ứng được yêu cầu trong hoạt động quản lý sẽ không thể thực hiện có hiệu quả các biện pháp quản lý, từ đó các quyết định quản lý nhà nước về công tác giải quyết khiếu nại hành chính được đưa ra sẽ thiếu tính hợp pháp, hợp lý, khả thi. Điều này vừa tác động đến hiệu quả hoạt động quản lý nhà nước nói chung, vừa ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Thực tiễn công tác đào tạo, bồi dưỡng, tổ chức tập huấn, hội nghị, hội thảo, nghiên cứu khoa học, tổng kết thực tiễn vừa góp phần tuyên truyền, hướng dẫn pháp luật về quản lý nhà nước nói chung và lĩnh vực giải quyết khiếu nại hành chính nói riêng vừa tạo điều kiện cho đội ngũ cán bộ, công chức có điều kiện học hỏi, trao đổi kinh nghiệm thực tiễn để vận dụng trong quá trình thực hiện nhiệm vụ được giao. Đồng thời, công tác rà soát, đánh giá lại đội ngũ cán bộ, công chức được giao thực hiện nhiệm vụ liên quan đến hoạt động giải quyết khiếu nại hành chính hiện nay để lựa chọn, bổ sung, kiện toàn đội ngũ chuyên môn tham mưu, giúp thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước và cơ quan thanh tra nhà nước trong thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về công tác giải quyết khiếu nại hành chính tác động rất lớn đến chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính.

Chính vì vậy, hiệu quả quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính cũng phụ thuộc chủ yếu vào chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức. Quản lý tốt không thể thiếu được đội ngũ cán bộ, công chức giỏi về chuyên môn, vững vàng về nghiệp vụ, có năng lực và phẩm chất tốt. Phải nhận thức được sâu sắc về vấn đề này để thủ trưởng cơ quan có thẩm quyền có các giải pháp phù hợp để bồi dưỡng nâng cao năng lực, trình độ cho cán bộ, công chức; chú trọng hơn đến việc bồi dưỡng, đào tạo trước mắt, đồng thời có kế hoạch lâu dài đào tạo những cán bộ có năng lực thực hiện chức năng quản lý nhà nước về công tác giải quyết khiếu nại hành chính.

2.4. Sự phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính

Hoạt động quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính luôn đòi hỏi phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa chủ thể có thẩm quyền quản lý với các cơ quan, tổ chức, đơn vị và cá nhân có thẩm quyền khác. Chỉ khi có sự phối hợp hiệu quả thì mới có điều kiện bảo đảm các chủ thể quản lý thực hiện việc quản lý theo mục tiêu đề ra.

Sự phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính được thể hiện trong việc thực hiện tất cả các nội dung và biện pháp quản lý. Với các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong bộ máy nhà nước, tùy theo chức năng, nhiệm vụ của mình có trách nhiệm phối hợp, tạo điều kiện, hỗ trợ chuyên môn, nghiệp vụ, nguồn lực tài chính, chế độ cung cấp thông tin, tài liệu… để các cơ quan có thẩm quyền quản lý đưa ra các quyết định quản lý phù hợp. Với các tổ chức, cá nhân khác, sự phối hợp được thể hiện thông qua việc thông tin, giám sát đối với hoạt động quản lý để kịp thời phát hiện những hạn chế, thiếu sót trong hoạt động quản lý. Khi thiếu sự phối hợp của các cơ quan, tổ chức, cá nhân thì các chủ thể có thẩm quyền quản lý trong quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính khó có thể thực hiện tốt nhiệm vụ, quyền hạn được giao.

Thực tiễn, cơ quan thanh tra giữ vai trò quan trọng nhưng nếu thiếu sự cộng tác, phối hợp với cơ quan, tổ chức có liên quan thì hiệu quả công tác này sẽ rất hạn chế. Để quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính đạt hiệu quả, bên cạnh những chủ thể có thẩm quyền quản lý như Chính phủ, Thanh tra Chính phủ, các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Uỷ ban nhân dân các cấp…còn có sự phối hợp của các thiết chế khác như: Vai trò của Đảng cộng sản Việt Nam trong việc đề ra đường lối, chủ trương, chính sách quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính và kiểm tra, giám sát thông qua hoạt động của Đảng; vai trò của hệ thống cơ quan quyền lực trong việc ban hành chính sách, pháp luật và giám sát hoạt động quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính; vai trò và sự kiểm soát của các cơ quan tư pháp; sự giám sát việc thực hiện pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên, của xã hội, của công dân.

2.5. Nguồn lực cơ sở vật chất đảm bảo cho quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính

Hoạt động quản lý nhà nước nói chung và quản lý nhà nước về công tác giải quyết khiếu nại hành chính nói riêng muốn triển khai được chương trình, kế hoạch đã đặt ra thì phải sử dụng đến nguồn lực vật chất. Thực tiễn cơ sở vật chất, trang thiết bị bảo đảm đáp ứng yêu cầu của quản lý nhà nước nói chung và quản lý nhà nước về công tác giải quyết khiếu nại hành chính nói riêng trong giai đoạn hiện nay, đặc biệt là ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính là một trong những yết tố tác động đến hiệu lực, hiệu quả hoạt động này. Có thể chia nguồn lực cơ sở vật chất thành 3 nhóm chính như sau:

– Trụ sở làm việc: Trụ sở làm việc là nơi diễn ra các hoạt động của cơ quan, tổ chức có thẩm quyền, của cán bộ, công chức trong quá trình thực thi công vụ. Trụ sở làm việc phải được thiết kế phù hợp với mục đích sử dụng của cơ quan để đảm bảo khai thác tối đa hiệu quả sử dụng; trụ sở làm việc phải được xây dựng phù hợp với định mức, tiêu chuẩn đặt ra. Đây là điều kiện để hoạt động quản lý nhà nước nói chung cũng như hoạt động quản lý nhà nước về công tác giải quyết khiếu nại hành chính nói riêng đạt hiệu quả cao.

– Thiết bị vật chất, khoa học – kỹ thuật: Để thực hiện được nhiệm vụ, các chủ thể có thẩm quyền quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính cần phải được trang bị cơ sở vật chất, trang thiết bị khoa học kỹ thuật. Trong điều kiện hội nhập quốc kế, kỷ nguyên kỹ thuật số phát triển vượt bậc như hiện nay đòi hỏi các chủ thể có thẩm quyền quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính phải không ngừng hiện đại hóa trang thiết bị công nghệ phục công tác.

– Tài chính: Tài chính hay được hiểu đơn giản là “nguồn tiền” hình thành với mục đích tổ chức và duy trì hoạt động của một cơ quan, tổ chức. Để triển khai tất cả những nội dung quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính như xây dựng pháp luật, tổ chức thực hiện pháp luật và kiểm soát việc thực hiện pháp luật đều cần phải có nguồn tài chính. Nếu nguồn tài chính không đảm bảo sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính.

2.6. Tổ chức bộ máy, sự ổn định về chính trị và các yếu tố khác

– Tổ chức bộ máy

Tổ chức bộ máy là yếu tố quan trọng tác động đến việc tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật về giải quyết khiếu nại hành chính. Theo đó, hoạt động quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính đòi hỏi các chủ thể có thẩm quyền phải quan tâm đến việc xây dựng tổ chức bộ máy. Hệ thống tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính cần phải được tổ chức đáp ứng các yêu cầu chung đối với tổ chức hệ thống bộ máy nhà nước, trong đó, cần phải có sự phân quyền, phân cấp cụ thể cho các chủ thể quản lý. Tổ chức bộ máy nhà nước nói chung và tổ chức bộ máy của các cơ quan quản lý nhà nước về công tác giải quyết khiếu nại hành chính nói riêng không được tổ chức hợp lý thì không có cơ sở để xác định được trách nhiệm của các chủ thể có thẩm quyền trong quản lý dẫn đến hoạt động quản lý nhà nước sẽ chồng chéo hoặc trùng lặp, làm giảm hiệu lực, hiệu quả của hoạt động quản lý. Thực tiễn cơ cấu hệ thống các cơ quan thanh tra hiện nay phụ thuộc quá lớn vào cơ quan quản lý, chưa thực sự phát huy được vai trò quan trọng trong quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính và cần phải sắp xếp lại trong thời gian tới khi sửa đổi, bổ sung Luật Thanh tra hiện hành.

– Sự ổn định về chính trị

Chính trị là toàn bộ những hoạt động liên quan đến các mối quan hệ giữa các giai cấp, giữa các dân tộc, các tầng lớp xã hội mà cốt lõi của nó là vấn đề giành chính quyền, duy trì và sử dụng quyền lực nhà nước, sự tham gia vào công việc của Nhà nước; sự xác định hình thức tổ chức, nhiệm vụ, nội dung hoạt động của Nhà nước. Chính trị liên quan đến quyền lợi của giai cấp và nhà nước. Chính trị thuộc kiến trúc thượng tầng, bao gồm hệ tư tưởng chính trị, nhà nước, đảng phái chính trị xuất hiện khi xã hội phân chia giai cấp dựa trên cơ sở hạ tầng kinh tế nhất định. Chính trị còn tồn tại khi nào còn giai cấp, còn nhà nước. Trong điều kiện xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, chính trị trước hết là bảo đảm vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt nam, hiệu lực quản lý của Nhà nước, quyền làm chủ của nhân dân; bảo đảm quyền con người, quyền công dân, trong đó có quyền khiếu nại hành chính.

Trong hệ thống chính trị, Nhà nước giữ vị trí trung tâm, nó có sự liên hệ, tác động qua lại đối với tất cả các tổ chức khác trong hệ thống chính trị. Nhà nước được xem như nơi hội tụ của đời sống chính trị xã hội. Nhà nước có vai trò chủ đạo, đặc biệt quan trọng, mang tính quyết định trong hệ thống chính trị. Nhà nước quyết định bản chất, đặc trưng, quá trình tồn tại và phát triển của cả hệ thống chính trị. Nhà nước có quyền lực to lớn, có thể làm xuất hiện thêm hoặc làm mất đi một tổ chức nào đó trong hệ thống chính trị hoặc một quyền nào đó của công dân.

Để Nhà nước thực thi quyển lực nhằm xác lập một trật tự ổn định và phát triển xã hội theo những mục tiêu nhà nước đặt ra thì cần phải có quản lý nhà nước. Chính vì vậy, sự ổn định về chính trị hay là sự ổn định của nhà nước là nền tảng cơ bản để thực hiện các hoạt động khác. Đặc biệt, chính trị có ảnh hưởng trực tiếp đến quản lý nhà nước, bởi bản chất của chính trị xoay quanh vấn đề giành, giữ và sử dụng quyền lực nhà nước. Bởi vậy, sự ổn định về chính trị là cơ sở tạo nên sự ổn định trong quản lý nhà nước nói chung và quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính nói riêng.

– Các yếu tố khác

Hoạt động quản lý nhà nước nói chung và quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính nói riêng còn bị tác động bởi các yếu tố khác như: Sự vận động của nền kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế, công cuộc cải cách tổng thể nền hành chính nhà nước, văn hóa công vụ, ý thức pháp luật của công dân… Đây cũng là những yếu tố có tác động đến việc thực hiện các nội dung quản lý nhà nước về giải quyết khiếu nại hành chính./.

ThS.Lê Đức Trung
Trưởng phòng Thông tin – Tư liệu và Thư viện
Viện Chiến lược và Khoa học thanh tra