Vì sao trận động đất tại Thổ Nhĩ Kỳ và Syria gây thương vong lớn?

Tâm chấn cách thành phố Nurdagi của Thổ Nhĩ Kỳ khoảng 26 km về phía đông ở độ sâu khoảng 18km trên đứt gãy Đông Anatolia; trận động đất lan tỏa về phía đông bắc, gây ra sự tàn phá nặng nề cho miền trung Thổ Nhĩ Kỳ và Syria.

Các chuyên gia địa chấn cho biết, trận động đất độ lớn 7,8 độ xảy ra tại Thổ Nhĩ Kỳ và Syria hôm 6/2 có thể là một trong những trận động đất gây nhiều thương vong nhất trong thập kỷ này, với vết đứt gãy hơn 100km (62 dặm) giữa các mảng kiến tạo Anatolia và Ả Rập.

Dưới đây là những gì các nhà khoa học cho biết đã xảy ra bên dưới bề mặt trái đất và những gì sẽ xảy ra sau đó:

ĐỘNG ĐẤT BẮT NGUỒN TỪ ĐÂU?

Tâm chấn cách thành phố Nurdagi của Thổ Nhĩ Kỳ khoảng 26km về phía đông ở độ sâu khoảng 18km trên đứt gãy Đông Anatolia. Trận động đất lan tỏa về phía đông bắc, gây thiệt hại nặng nề cho cho miền trung Thổ Nhĩ Kỳ và Syria.

Trong thế kỷ 20, đứt gãy Đông Anatolia ít có hoạt động địa chấn lớn. Roger Musson, một chuyên gia nghiên cứu tại Cơ quan Khảo sát địa chất Anh cho biết: “Nếu chúng ta chỉ đơn giản theo dõi các trận động đất (lớn) được ghi lại bằng máy đo địa chấn, thì nhìn nó ít nhiều sẽ trống rỗng”.

Theo Cơ quan Khảo sát địa chất Mỹ (USGS), chỉ có ba trận động đất được ghi nhận có độ lớn hơn 6,0 (theo thang độ Richter) kể từ năm 1970 trong khu vực. Nhưng vào năm 1822, một trận động đất độ lớn 7,0 đã tấn công khu vực này, làm khoảng 20.000 người thiệt mạng.

TRẬN ĐỘNG ĐẤT NÀY NGHIÊM TRỌNG NHƯ THẾ NÀO?

Mỗi năm chỉ có chưa đến 20 trận động đất có độ lớn hơn 7,0 trong số khoảng hàng chục nghìn trận động đất lớn nhỏ mỗi năm được ghi nhận hiện nay.

So với trận động đất độ lớn 6,2 xảy ra ở miền trung Italia năm 2016 làm khoảng 300 người chết, trận động đất ở Thổ Nhĩ Kỳ-Syria đã giải phóng năng lượng nhiều gấp 250 lần – theo Joanna Faure Walker, người đứng đầu Viện Giảm thiểu Rủi ro và Thảm họa của Đại học London (University College London).

Chỉ có hai trận động đất gây thiệt hại về người nhiều nhất trong giai đoạn từ năm 2013 đến năm 2022 có cùng độ lớn với trận động đất hôm 6/2.

TẠI SAO TRẬN ĐỘNG ĐẤT NÀY NGHIÊM TRỌNG NHƯ VẬY?

Đứt gãy Đông Anatolia là một đứt gãy trượt ngang.

Trong đó, các mảng đá rắn đẩy vào nhau qua một đường đứt gãy thẳng đứng, tạo ra ứng suất cho đến khi một mảng cuối cùng trượt theo chuyển động nằm ngang, giải phóng một lực căng cực lớn có thể gây ra động đất.

Đứt gãy San Andreas ở California có lẽ là vết nứt trượt nổi tiếng nhất thế giới mà các nhà khoa học cảnh báo, một trận động đất cực lớn có thể xảy ra dọc vết đứt gãy này đã quá hạn xảy ra theo chu kỳ 150 năm.

Đứt gãy ban đầu của trận động đất Thổ Nhĩ Kỳ-Syria bắt đầu ở độ sâu tương đối nông. David Rothery, nhà địa chất học tại Đại học Mở ở Anh, cho biết: “Sự rung chuyển trên mặt đất sẽ nghiêm trọng hơn so với một trận động đất sâu hơn có cùng độ lớn tại nguồn”.

NHỮNG LOẠI DƯ CHẤN NÀO CÓ THỂ XẢY RA SAU ĐỘNG ĐẤT?

Mười một phút sau trận động đất ban đầu, khu vực này hứng chịu một dư chấn mạnh 6,7. Một trận động đất độ lớn 7,5 xảy ra vài giờ sau đó, tiếp theo là một trận động đất khác có độ lớn 6,0 vào buổi chiều.

Chuyên gia Musson cho biết: “Những gì chúng ta đang thấy hiện nay là hoạt động đang lan sang các đứt gãy lân cận. Chúng tôi cho rằng địa chấn sẽ tiếp tục trong một thời gian”.

Sau trận động đất thảm khốc năm 1822, các dư chấn đã kéo dài sang tới năm sau.

SỐ NGƯỜI CHẾT DO ĐỘNG ĐẤT CÓ THỂ LÀ BAO NHIÊU?

Các trận động đất có độ lớn tương tự ở các khu vực đông dân cư đã làm chết hàng nghìn người. Trận động đất độ lớn 7,8 ở Nepal năm 2015 đã cướp đi sinh mạng của gần 9.000 người.

“Sẽ không tốt. Nó sẽ là hàng ngàn và có thể là hàng chục ngàn”, ông Musson nói.

Ông nói thêm, thời tiết mùa đông lạnh giá đồng nghĩa với việc những người bị mắc kẹt dưới đống đổ nát có ít cơ hội sống sót hơn.