Trần Nữ Yên Khê và vũ điệu tính nữ xuyên không

Pháp – Phòng ngủ vợ chồng đạo diễn Trần Anh Hùng & Trần Nữ Yên Khê – Sáng sớm

Chuông báo thức reng, Yên Khê tắt chuông, duỗi người, bật nhạc rồi xuống bếp chuẩn bị đồ ăn cho cả nhà. Các thành viên khác mỗi người mỗi việc nhưng Yên Khê là người quán xuyến thực đơn. Miếng đậu hũ hay ly sữa đậu nành họ uống đều do chị tự tay làm chứ không mua ở ngoài. Yên Khê quan niệm, ở mặt nào đó, mình được tạo nên từ những món mình ăn.

Bỉ – Phim trường Éternité – Chiều muộn

Xe chở phục trang đến và Yên Khê ra đón với sự háo hức chuyển sang thoáng chút thất vọng: “Ồ, vải này dày và cứng quá!”. Ê-kíp phục trang và các diễn viên cũng đồng ý với chị. Nhà sản xuất cho biết họ không còn thời gian.

Chị gọi điện cho nhà thiết kế phục trang Olivier Bériot, lựa lời xoa dịu ông. Olivier Bériot lớn tuổi hơn Yên Khê và cũng là người có tên tuổi, chỉ có cách hình dung về phim của ông khác biệt so với Yên Khê và Trần Anh Hùng. Nói sao để đảm bảo công việc đúng tiến độ và hiệu quả mà vẫn không làm Olivier Bériot phật ý, đó đã là biệt tài riêng của Yên Khê.

Pháp – Ga xe lửa –

3h

chiều

Mỗi tuần Yên Khê bắt vài chuyến xe lửa từ Pháp sang Bỉ và làm việc trong ngày ở cả hai nơi. Lý do là xưởng phục trang và các phụ kiện nội thất khác của phim Éternité đa số đều ở Pháp, trong khi đó, phim lại quay chủ yếu ở Bỉ. Ngoài phục trang ở Pháp, chị còn lấy ở Ý, Tây Ban Nha và một số ít ở Anh.

Trên xe lửa, Yên Khê chợp mắt một chút. Ở Yên Khê toát ra cảm giác nhẹ nhàng, tĩnh tại. Bà của Yên Khê thường dặn con cháu sống an nhiên, gặp chuyện vui thì vui chừng mực và gặp chuyện buồn thì không não nùng.

Trên xe lửa, nếu bắt gặp Yên Khê hơi mỉm cười thì lúc đó chị đang mơ về những ngày thong dong hơn là khi chuẩn bị phục trang và bối cảnh nội cho 8 cảnh quay trong studio của bộ phim Rừng Na Uy ở Nhật Bản (với Rừng Na Uy chị có 8 tháng chuẩn bị, còn với Éternité chỉ 4 tháng mà thôi). Cũng có thể đơn giản vì Yên Khê vừa chọn được một họa tiết ren cho chiếc áo mỏng manh như cánh hoa hoặc hình ảnh hoa anh đào, hoa mẫu đơn ẩn hiện làm chị cảm thấy nhẹ lòng.

Người Pháp hay dùng từ “garçon manqué” để nói về Yên Khê hồi còn nhỏ, vì chị đúng là “như con trai”

Nhật Bản – Phim trường Rừng Na Uy cách đây 6 năm – Buổi sáng

Đồ đạc được dở xuống từ trên xe và dựng trước những phòng trống. Ở đó, chị ướm thử từng món nội thất, giấy dán tường, ly cốc… Một số đồng nghiệp trong tổ thiết kế sản xuất của Nhật hết sức ngạc nhiên tại sao Yên Khê lại rành chi tiết văn hóa Nhật đến thế. Thậm chí trong tổ có người Nhật chính gốc còn không biết nhiều như Yên Khê.

Yên Khê không biết nói tiếng Nhật nhưng chị không thấy mình có khoảng cách với văn hóa Nhật. Chị rất yêu thích và tìm hiểu nhiều về văn hóa, kiến trúc, các nhà văn… Nhật Bản từ những ngày còn là sinh viên ngành nghệ thuật ở trường École du Louvre và trường thiết kế Camondo.

Bỉ – Phim trường Éternité – Tối

Yên Khê giúp Trần Anh Hùng chọn khung hình cho một cảnh quay. Trần Anh Hùng hỏi chị về chiếc áo của Gabrielle cho cảnh quay sắp tới, Yên Khê trả lời còn một cái nữa gần giống như vậy nhưng cổ áo có viền. Trần Anh Hùng cho biết Yên Khê thường nghĩ cho tất cả mọi người trong đoàn phim. Chính tay Yên Khê chọn màu của từng món đồ để khi tổ ánh sáng chiếu đèn vào thì cảnh vật trở nên lung linh, bừng sức sống và chúng ta có được một bộ phim tuyệt đẹp như trên màn ảnh.

Yên Khê cũng là người không ngại chọn cái khó. Thay vì phối đồ treo phong cách ton-sur-ton, Yên Khê lại chọn cách mix-and-match nhiều họa tiết và màu sắc đối lập. Chị bảo ton-sur-ton lên hình sẽ sang nhưng phim chỉ tập trung quay trong không gian ngôi nhà thì nhìn qua sẽ thuộc hết, màu phim sẽ rất đơn điệu, buồn tẻ. Phối nhiều màu sắc và họa tiết mang lại nhiều thử thách hơn nhưng điều này giúp tạo chiều sâu, sự sinh động, xem lại nhiều lần vẫn chưa khám phá hết.

Khi một diễn viên khó biểu đạt cảm xúc, Yên Khê gợi ý cho Trần Anh Hùng nên làm thế nào, vì từng là diễn viên nên chị thấu hiểu tâm lý diễn xuất của họ. Yên Khê biết đi đôi dép nào, mặc trang phục nào và quay ở góc nào thì họ sẽ thoải mái nhất.

Trên trường quay, Yên Khê có tâm lý hết sức thoải mái. Phim trường chỉ cần thiếu chị một ngày sẽ rối tinh lên ngay. Bằng chứng là hôm ấy Yên Khê đi Ý, mọi người đã trải nghiệm thế nào về sự vắng mặt của chị.

Hà Nội – Khuya

Vợ chồng Trần Anh Hùng và Trần Nữ Yên Khê đi ăn tối với những món ăn đường phố cùng bạn bè. Mới đó mà đã gần 16 năm kể từ những ngày quay Mùa hè chiều thẳng đứng. Thành phố có những góc không thay đổi nhiều, khiến chị có cảm giác như linh hồn ngày cũ vẫn còn đó.

Chuông điện thoại reo và Yên Khê bắt máy. Đầu dây bên kia là bé Lãng Khê với giọng nói nghẹn ngào. Lãng Khê khóc và Cao Phi cũng xúc động theo… Mãi đến khi xem phim hai bé mới đọc được lời đề tặng ở phần cuối cùng: “Thương tặng các con Lãng Khê và Cao Phi. Nghe giọng nói của con, Yên Khê mủi lòng. Từ Lãng Khê, cô nhớ về hình ảnh của chính mình thuở bé.

Pháp cách đây hơn 30 năm – Trưa

Bố mẹ Yên Khê dọn cơm với những món ăn thuần Việt. Mẹ Yên Khê nấu ăn rất ngon. Bố mẹ chị thường nói rằng: “Nếu các con đang học và đọc sách thì chẳng cần phụ giúp bố mẹ điều gì cả”. Cũng chính vì thế mà đến giờ ăn, bạn sẽ không thấy lạ nếu Yên Khê vẫn chăm chú vào từng trang sách.

Lúc còn nhỏ, Yên Khê rất tinh nghịch và người Pháp hay dùng từ “garçon manqué” để nói về Yên Khê, vì chị đúng là “như con trai”. Mọi người cũng hay bảo từ lúc quen Trần Anh Hùng, Yên Khê nghiêm hơn, bớt hài hước còn Trần Anh Hùng thì có lẽ ảnh hưởng chút tươi vui, nữ tính của Yên Khê. Trần Anh Hùng luôn cảm thấy bị quyến rũ trước sự nữ tính của phái yếu.

TP. HCM – Tiệc ra mắt phim – Buổi tối

Trong khi Trần Anh Hùng ký tặng sách thì Yên Khê trò chuyện cùng mọi người. Chị xuất hiện trong bộ đầm đen minimalist ôm dáng tối giản. Nhìn chị giản dị đến mức mọi người không hề nhận ra đó chính là Trần Nữ Yên Khê – nàng thơ của Mùi đu đủ xanh, Cyclo, Mùa hè chiều thẳng đứng.

TP. HCM – Studio – Ngày

Yên Khê đến studio để chụp ảnh với Harper’s Bazaar. Chị đề nghị mở nhạc lớn và thả mình vào những giai điệu. Nếu có mặt ở đó, có thể bạn không muốn nhìn thẳng vào mắt người phụ nữ đẹp này. Phần vì không nỡ chạm vào không gian riêng tư ấy, phần vì đôi mắt của chị quá hút hồn. Bạn sẽ dễ chết chìm trong đó. Và bạn chỉ biết một Yên Khê trên màn ảnh ở một góc nhỏ trong thế giới đa chiều của người đàn bà đắm say nghệ thuật này. 

Ảnh: KỲ ANH – Trang điểm: ĐINH TRẦN

Fashion Director: SARAH NGUYỄN –  Stylist: EMIL VY.

Bài: YẾN LÊ

Harper’s Bazaar Việt Nam số tháng 10/2016