Tố tụng là gì? Quy định pháp luật về tố tụng hình sự, dân sự, hành chính

Tố tụng là gì? Tố tụng ở Việt Nam được chia thành mấy loại và được pháp luật quy định cụ thể như thế nào? Bài viết sau đây Luật Nguyễn Hưng sẽ chia sẻ tới bạn đọc cái nhìn tổng thể về các khái niệm về tố tụng hình sự, dân sự và hành chính.

Tố tụng là gì?

Tố tụng là một phần trong pháp luật của một quốc gia. Tố tụng là tổng thể bao gồm các quy phạm được pháp luật điều chỉnh, trình tự, thủ tục tranh tụng. Tố tụng ở Việt Nam được phân thành 03 loại và được quy định cụ thể tại các Bộ luật tố tụng dân sự, Bộ luật tố tụng hình sự, Bộ luật tố tụng hành chính.

Tố tụng hình sự là gì?

Tố tụng hình sự được quy định tại Bộ luật tố tụng hình sự, được Quốc hội ban hành ngày 27/11/2015, có hiệu lực ngày 01/01/2018.

Tố tụng hình sự là bao gồm những trình tự, thủ tục nhằm xem xét, đánh giá một hay nhiều hành vi cụ thể có vi phạm pháp luật hình sự hay không, người vi phạm phải chịu trách nhiệm ở khung hình phạt nào và thực hiện những thủ tục tố tụng liên quan.

Tố tụng hình sự điều chỉnh những mối quan hệ phát sinh trong quá trình tố tụng hình sự gồm: cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng khác được pháp luật quy định tại Bộ luật tố tụng hình sự 2015.

Tố tụng dân sự là gì?

Tố tụng dân sự được quy định tại Bộ luật tố tụng dân sự, được Quốc hội ban hành ngày 25/11/2015, có hiệu lực pháp luật ngày 01/7/2016.

Tố tụng dân sự là những trình tự, thủ tục khởi kiện yêu cầu Tòa án giải quyết, thông thường là những vụ án về tranh chấp dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động và các yêu cầu về giải quyết việc dân sự.

>> Xem thêm: Khởi kiện là gì? Điều kiện khởi kiện vụ án dân sự như thế nào?

Mọi hoạt động tố tụng dân sự của cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng, của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan phải tuân theo các quy định của Bộ luật tố tụng dân sự.

Tố tụng hành chính là gì?

Tố tụng hành chính được quy định tại Bộ luật tố tụng hành chính, được Quốc hội ban hành ngày 25/11/2015, có hiệu lực pháp luật ngày 01/7/2016.

Tố tụng hành chính bao gồm các trình tự, thủ tục như: khởi kiện hành chính, quá trình thụ lý, chuẩn bị và xét xử vụ án, thi hành án hành chính và còn giải quyết khiếu nại, tố cáo về quyết định hành chính, hành vi hành chính.

Tố tụng hành chính khác với hoạt động hành chính, tố tụng hành chính không phải là hình thức giải quyết khiếu nại, tố cáo đơn thuần như hoạt động hành chính. Mọi hoạt động tố tụng hành chính của cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng người tham gia tố tụng và cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan phải tuân theo quy định của Bộ luật tố tụng hành chính.

Thủ tục tố tụng

Thủ tục tố tụng là một quy trình tố tụng, tùy vào tính chất từng vụ việc, vụ án sẽ có sự điều chỉnh về thủ tục tố tụng khác nhau. Pháp luật Việt Nam có 03 Bộ luật tố tụng khác nhau, có quy định đặc thù riêng cho từng loại.

Tất cả mọi hoạt động trong tố tụng phải được tiến hành theo một trình tự nhất định, tuân theo sự điều chỉnh chung. Những người tham gia vào quá trình tố tụng được tự do đưa ra những quan điểm, chứng cứ chứng minh cho yêu cầu của mình nhưng phải tuân theo sự điều hành của cơ quan và người tiến hành tố tụng. Thể hiện được tính tự do dân chủ nhưng phải trong khuôn khổ pháp lý.

Quy định pháp luật về tố tụng hình sự, dân sự, hành chính.

Quy định về thủ tục tố tụng hình sự

Căn cứ vào Bộ luật tố tụng hình sự 2015, tố tụng hình sự trải qua các giai đoạn như:

• Cơ quan điều tra, cơ quan có thẩm quyền tiếp nhận, giải quyết nguồn tin tội phạm hoặc kiến nghị khởi tố;
• Sau khi điều tra, có quan có thẩm quyền phải có một trong những quyết định: Khởi tố/ không khởi tố vụ án; tạm đình chỉ giải quyết.
• Ra cáo trạng truy tố bị can tại Tòa; trả lại hồ sơ để điều tra bổ sung; đình chỉ/ tạm đình chỉ vụ án;
• Thụ lý và xét xử tại Tòa án có thẩm quyền

Quy định về thủ tục tố tụng dân sự

Căn cứ vào Bộ luật tố tụng dân sự 2015, mọi hoạt động tố tụng của cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng, người tham giá tố tụng, của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan phải thực hiện theo trình tự sau:

• Đương sự khởi kiện vụ án/ yêu cầu giải quyết việc dân sự;
• Tòa án nhận đơn, xem xét và giải quyết đơn;
• Tòa án sẽ ra một trong các thông báo: Thông báo thụ lý/ không thụ lý; sửa đổi, bổ sung;
• Tổ chức các buổi hòa giải, làm việc cho đương sự và chuẩn bị xét xử;
• Xét xử.

Quy định về thủ tục tố tụng hành chính

Căn cứ vào Bộ luật tố tụng hành chính 2015, thủ tục tố tụng hành chính diễn ra như sau:

• Khởi kiện hành vi hành chính/ quyết định hành chính;
• Xem xét, thụ lý đơn khởi kiện;
• Trong thời hạn chuẩn bị xét xử, Tòa án sẽ ra một trong các quyết định: quyết định đưa vụ án ra xét xử; tạm đình chỉ/ đình chỉ vụ án;
• Xét xử vụ án tại Tòa.

Các nguyên tắc của tố tụng hình sự, dân sự, hành chính

Nguyên tắc của tố tụng hình sự

• Bảo đảm pháp chế xã hội chủ nghĩa trong tố tụng hình sự.
• Tôn trọng và bảo vệ quyền con người, quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân.
• Bảo đảm quyền bình đẳng trước pháp luật.
• Bảo đảm quyền bất khả xâm phạm về thân thể.
• Bảo hộ tính mạng, sức khoẻ, danh dự, nhân phẩm, tài sản của cá nhân; danh dự, uy tín, tài sản của pháp nhân.
• Bảo đảm quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở, đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình, an toàn và bí mật thư tín, điện thoại, điện tín của cá nhân.
• Suy đoán vô tội.
• Không ai bị kết án hai lần vì một tội phạm.
• Xác định sự thật của vụ án.
• Bảo đảm quyền bào chữa của người bị buộc tội, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại, đương sự.
• Trách nhiệm của cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng.
• Trách nhiệm khởi tố và xử lý vụ án hình sự.
• Tuân thủ pháp luật trong hoạt động điều tra.
• Trách nhiệm thực hành quyền công tố và kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng hình sự.
• Bảo đảm sự vô tư của người có thẩm quyền tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng.
• Thực hiện chế độ xét xử có Hội thẩm tham gia.
• Thẩm phán, Hội thẩm xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật.
• Tòa án xét xử tập thể.
• Tòa án xét xử kịp thời, công bằng, công khai.
• Tranh tụng trong xét xử được bảo đảm.
• Chế độ xét xử sơ thẩm, phúc thẩm được bảo đảm.
• Bảo đảm hiệu lực của bản án, quyết định của Tòa án.
• Tiếng nói và chữ viết dùng trong tố tụng hình sự.
• Giải quyết vấn đề dân sự trong vụ án hình sự.
• Bảo đảm quyền được bồi thường của người bị thiệt hại trong hoạt động tố tụng hình sự.
• Bảo đảm quyền khiếu nại, tố cáo trong tố tụng hình sự.
• Kiểm tra, giám sát trong tố tụng hình sự.

Nguyên tắc của tố tụng dân sự

• Tuân thủ pháp luật trong tố tụng dân sự.
• Quyền yêu cầu Tòa án bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp.
• Quyền quyết định và tự định đoạt của đương sự.
• Cung cấp chứng cứ và chứng minh trong tố tụng dân sự.
• Trách nhiệm cung cấp tài liệu, chứng cứ của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền.
• Bình đẳng về quyền và nghĩa vụ trong tố tụng dân sự.
• Bảo đảm quyền bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự.
• Hòa giải trong tố tụng dân sự.
• Hội thẩm nhân dân tham gia xét xử vụ án dân sự.
• Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân xét xử vụ án dân sự, Thẩm phán giải quyết việc dân sự độc lập và chỉ tuân theo pháp luật.
• Trách nhiệm của cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng.
• Tòa án xét xử tập thể.
• Tòa án xét xử kịp thời, công bằng, công khai.
• Bảo đảm sự vô tư, khách quan trong tố tụng dân sự.
• Bảo đảm chế độ xét xử sơ thẩm, phúc thẩm.
• Giám đốc việc xét xử.
• Bảo đảm hiệu lực của bản án, quyết định của Tòa án.
• Tiếng nói và chữ viết dùng trong tố tụng dân sự.
• Kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng dân sự.
• Trách nhiệm chuyển giao tài liệu, giấy tờ của Tòa án.
• Việc tham gia tố tụng dân sự của cơ quan, tổ chức, cá nhân.
• Bảo đảm tranh tụng trong xét xử.
• Bảo đảm quyền khiếu nại, tố cáo trong tố tụng dân sự

Nguyên tắc của tố tụng hành chính

• Tuân thủ pháp luật trong tố tụng hành chính.
• Thẩm phán và Hội thẩm nhân dân xét xử độc lập và phải tuân theo pháp luật.
• Xét xử công khai.
• Thực hiện xét xử sơ thẩm, phúc thẩm.
• Đảm bảo sự vô tư, khách quan trong tố tụng hành chính.
• Đảm bảo quyền yêu cầu tòa án bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp.
• Đảm bảo quyền quyết định và tự định đoạt của người khởi kiện.
• Đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự.

Qua bài viết này chắc hẳn bạn đọc đã có cái nhìn tổng quan hơn về tổng quan hơn về khái niệm tố tụng là gì. Nếu bạn đọc cần tư vấn và giải đáp các vấn đề về tố tụng dân sự, hình sự, hành chính. Vui lòng gửi câu hỏi về Luật Nguyễn Hưng qua email [email protected]. Hoặc liên hệ qua điện thoại: (028) 6650 6738 – (028) 6650 8738 để được tư vấn trực tiếp.

Trân trọng ./.

Đánh giá