TỔNG THUẬT: Sự cần thiết tiêm mũi 3, mũi 4 phòng COVID-19 – Tin liên quan – Cổng thông tin Bộ Y tế

GS.TS Phan Trọng Lân, Cục trưởng Cục y tế dự phòng Bộ Y tế – Ảnh: VGP/Quang Thương

TS. Nguyễn Sĩ Dũng: Qua ý kiến của đại diện WHO và TS. Điển, chúng ta thấy một điều là biến chủng BA4. BA5 lây nhiễm rất nhanh. Một điều nữa mà chúng ta phải hết sức cẩn trọng đó là độc lực của nó thế nào thì đến giờ chúng ta chưa có đầy đủ thông tin. Chính sự không đoán định trước là thứ chúng ta phải rất cẩn trọng, sẵn sàng để ứng phó.

Thưa GS. Phan Trọng Lân, vaccine được ví như một vũ khí chiến lược trong công tác phòng chống dịch. Thực tế này đã chứng minh trong thời gian gần 3 năm vừa rồi tại nước ta, tỉ lệ bệnh nặng và tử vong do COVID-19 đã giảm nhanh sau khi chúng ta bao phủ vaccine tới người dân với tỉ lệ rất cao. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, dịch bệnh đã được kiểm soát. Việc tiêm vaccine có thực sự cần thiết nữa không, thưa ông? Xin ông phân tích, làm rõ hơn vai trò, tầm quan trọng của vaccine trong công tác phòng chống dịch COVID-19 trong thời điểm hiện nay?

GS.TS Phan Trọng Lân, Cục trưởng Cục y tế dự phòng Bộ Y tế: Vaccine giúp con người có được miễn dịch chống lại tác nhân gây bệnh. Khi tác nhân gây bệnh vào người thì sẽ giảm mắc, giảm chuyển nặng hoặc tử vong. Thậm chí có người khi tiêm vaccine nếu có mắc thì cũng nhẹ hơn những người chưa tiêm. Ở đây chúng ta thấy rằng vaccine là vũ khí chiến lược. Bởi vì trong bối cảnh các bệnh truyền nhiễm lây lan nhanh mạnh như hiện nay với biến chủng SARS-CoV-2, chúng ta thấy rằng biện pháp chống lây lan nhanh hoặc là các biện pháp hành chính xã hội, hoặc thuốc và các biện pháp gần như cơ bản khó đáp ứng được một cách dài. Do đó vaccine tạo miễn dịch cho con người, người ta có thể đi bất cứ nơi đâu mà vẫn cảm thấy an toàn. Tôi cho rằng là quan trọng.

Thứ hai, vaccine là một thành tựu của y học, một trong những biện pháp phòng chống tốt nhất của y tế dự phòng. Bởi vaccine là dựa trên bằng chứng nghiên cứu từ trong phòng thí nghiệm, nghiên cứu trên động vật, qua 3 giai đoạn trên người. Thậm chí sau khi đã nghiên cứu kỹ, ra ngoài thị trường vẫn tiếp tục được nghiên cứu.

Phải nói là chưa bao giờ trong vòng 2 năm qua đã sử dụng đến hàng tỷ liều và được sự giám sát rất chặt chẽ của mỗi người dân, của các cơ quan y tế và của Tổ chức Y tế Thế giới. Chỉ cần một sự bất thường nào đấy ở vùng nào đấy, lập tức sẽ dừng trên toàn cầu với vaccine được sử dụng. Nói vậy để thấy rằng vấn đề an toàn, vấn đề hiệu quả luôn được theo dõi, giám sát; có sự bất thường thì người ta sẽ phanh lại một cách kịp thời.

Trong bối cảnh quốc tế thì chúng ta thấy rằng vấn đề hiện nay là kiểm soát. Thực ra, hiện nay chúng ta đang kiểm soát BA.2. Toàn bộ hình thái dịch tễ của chúng ta vừa rồi là từ tháng 1 cho đến nay chủ yếu là BA.2. Khi chúng ta mắc BA.2, nếu chúng ta được tiêm ngừa thì chúng ta được an toàn và ít mắc. Tuy nhiên, Tổ chức Y tế Thế giới có nói BA.5 đã xâm nhập và ở đây chúng ta có thể phát hiện được. Tuy nhiên, bên ngoài chúng ta, số ca mắc tăng liên tục hằng tuần và gần như tăng gấp đôi. Như vậy, với việc đi lại bình thường thì sự xâm nhập chỉ là vấn đề thời gian.

Thứ hai, biện pháp ngăn chặn cơ học hay biện pháp hành chính xã hội gần như cơ bản sẽ không tạo sự đồng thuận hoặc sẽ ảnh hưởng đến mục tiêu phát triển kinh tế xã hội. Như vậy, vaccine là một yếu tố rất quan trọng. Chúng ta thấy rằng tiêm mũi 3, mũi 4 củng cố thêm miễn dịch và đặc biệt là sẽ phòng được BA.5, kể cả nhập viện, chuyển nặng và tử vong. Nếu có nhiễm đi nữa thì cũng sẽ nhẹ hơn.

Một điểm chúng ta nhìn thấy ở đây là đặc thù của vaccine SARS-Cov-2 khi chậm lại. Miễn dịch sẽ giảm dần theo thời gian, sau 4 đến 6 tháng. Như vậy chúng ta làm thế nào tiêm nhắc lại định kỳ để duy trì miễn dịch. Đây là một trong những biện pháp tốt nhất để chúng ta phòng các biến thể mới xâm nhập như là BA.4, BA.5 và kể cả những biến thể khác. Một minh chứng là đã có thay đổi từ chủng gốc cho đến anpha, beta, denta và omicron nhưng vaccine rất hiệu quả. Nhưng khi có hiệu quả thì nó tạo ra tình trạng chúng ta chủ quan lơ là.

TS. Nguyễn Sĩ Dũng: Bây giờ vẫn có ý kiến tuy không chủ đạo nhưng vẫn lan tỏa làm người dân hơi ái ngại liên quan đến việc vaccine có thể sắp hết hạn. Hiện thúc đẩy tiêm là vì sắp hết hạn. Chuyện đó có hay không hay chỉ là tin giả trên mạng xã hội, thưa Giáo sư?

GS. Phan Trọng Lân: Vaccine được nghiên cứu rất kỹ, đặc biệt là sự ổn định. Ví dụ, hạn sử dụng của vaccine là 9 tháng thì có nghĩa người ta đã nghiên cứu tới 12- 15 tháng, thậm chí hơn nữa. Ta thấy rằng tính ổn định 9 tháng nghĩa là nó đảm bảo được trong vòng 9 tháng hiệu quả là như nhau chứ không có chuyện 7 tháng thì tốt hơn 9 tháng.

Thứ hai, đối với Việt Nam chúng ta, bố mẹ đưa con đi tiêm chủng thì đều đề nghị nhân viên y tế cho xem hạn sử dụng trên lọ. Như vậy các hoạt động hiện nay đều được bảo đảm.

Thứ ba, trong các hoạt động, từ phân bổ vaccine, được giám sát rất đầy đủ của các bên: Bộ Y tế, chính quyền các cấp. Như vậy vấn đề chất lượng vaccine từ hướng dẫn, vận chuyển, bảo quản đến sử dụng, tôi thấy rất bảo đảm sự an toàn để bà con yên tâm để đi tiêm. Đấy là trách nhiệm của ngành y tế, của chính quyền và bản thân người dân cũng giám sát để bảo đảm tốt nhất cho những người được tiêm phòng.

TS. Nguyễn Sĩ Dũng: Thưa GS. Phan Trọng Lân, còn có một vấn đề nữa mà nhiều người băn khoăn là tác động phụ. Người ta nói là nếu tiêm mũi 3, rồi mũi 4 thì phản ứng phụ sẽ mạnh hơn và để lại hệ lụy lớn cho những người tiêm. Thực chất là không có chứng cứ gì cả nhưng cứ lan tỏa như vậy làm người dân ái ngại. Từ góc độ khoa học, từ góc độ số liệu và chứng cứ, đề nghị Giáo sư phân tích chỗ này!

GS. Phan Trọng Lân: phải nói rằng, đối với tiêm vaccine phòng bệnh COVID-19 chưa bao giờ lớn như vậy, ở tất cả các độ tuổi trong thời gian ngắn tiêm rất nhiều. Nhưng thường đối với vaccine, người ta nghiên cứu trên phạm vi lớn và đã kết luận. Còn đối với mỗi cá nhân thường có khác biệt nhau trong đáp ứng, đặc biệt là vấn đề ngẫu nhiên. Phải nói rằng vấn đề ngẫu nhiên như mệt mỏi có nhiều lý do nhưng cũng đổ cho vaccine. Những việc khác đôi khi khó nói cũng đổ cho vaccine. Nói vậy là để chia sẻ với những vấn đề người dân đưa ra.

Nhưng ngược lại, đối với vaccine, chúng ta phải có những bằng chứng và phải nghiên cứu. Ở đây thì nhiều nghiên cứu, đặc biệt là các nước phát triển họ nghiên cứu rất đầy đủ và thấy rằng trong 4 mũi tiêm thì tiêm mũi 3, mũi 4 có ý nghĩa nhắc lại lần 1, lần 2 nên ở giữa mức phản ứng của mũi 1, mũi 2. Ví dụ như vaccine Pfize thì tiêm mũi 2 phản ứng hơn mũi 1 còn mũi 3, mũi 4 ít phản ứng hơn mũi 2. Đấy là những nghiên cứu bài bản và có công bố quốc tế thường xuyên, có kiểm tra giám sát. Do đó, những người đi tiêm yên tâm và cứ sống vui vẻ, ăn thức ăn có miễn dịch là chúng ta yên tâm. Đặc biệt, bên cạnh chúng ta có cả thế giới, có các tổ chức quốc tế, và các cán bộ y tế Việt Nam, chắc chắn tất cả đều vì sức khỏe người dân, làm thế nào bảo đảm miễn dịch tốt nhất để phòng dịch. Tôi phải nói rằng, không phải chỉ bây giờ mà kể cả những biến thể tương lai nếu có thì tiêm vaccine sẽ giúp giảm nhẹ rất nhiều.