Quy trình sản xuất su hào

A. Giới thiệu về quy trình

Sơ đồ quy trình sản xuất cây su hào

B. Các bước tiến hành

1. Thời vụ trồng (dương lịch)

Thời vụ trồng su hào

– Vụ sớm gieo từ tháng 7 đến tháng 8, chủ yếu dùng loại su hào trứng. Tuổi cây giống 25 ngày.

– Vụ chính: Gieo tháng 9 đến hết tháng 10. Dùng các giống su hào nhỡ và su hào dọc đại để thu hoạch được dài ngày. Tuổi cây giống 30 – 35 ngày. 

– Vụ muộn: gieo tháng 11, chủ yêu dùng loại su hào dọc tăm và một phần loại dọc nhỡ để có thể kéo dài thu hoạch tới tận cuoói tháng 4 năm sau.

2. Các giống su hào

2.1. Các giống su hào trồng ở nước ta.

– Su hào dọc tăm (su hào trứng): củ bé, tròn, cọng lá nhỏ, phiến lá nhỏ và mỏng. Tiêu biểu là giống su hào Sa Pa cũ. Thời gian sinh trưởng từ gieo đến thu hoạch 75 – 80 ngày, do đó có thể trồng xen vào mép luống cải bắp, khoai tây.

 

Su hào dọc tăm

– Su hào dọc trung (hay su hào dọc nhỡ): củ tròn, to, mỏng vỏ, cọng và phiến lá to hơn, dày hơn loại su hào dọc tăm. Điển hình là su hào Hà Giang. Thời gian sinh trưởng 90 – 105 ngày.

Su hào dọc trung

– Su hào dọc đại (su hào bánh xe): củ to hơi dẹt, vỏ rất dày, cọng và phiến lá rất to, dày. Thời gian sinh trưởng 120 – 130 ngày. Đặc trưng là su hào Tiểu Anh Tử (Trung Quốc) hoặc Thiên Anh Tử (Nhật Bản).

3. Tạo cây giống

Su hào dọc đại

3.1. Chọn đất, làm đất và lên luống

a. Chọn đất làn vườn ươm

– Đất thịt nhẹ, thoát nước và giữ ẩm tốt

– Độ PH thích hợp 6 – 6,5

– Đất không trồng các loại cây su hào ít nhất 2 năm

b. Làm đất và lên luống

* Làm tơi đất

– Dùng bừa, máy phay, cào cuốc… làm đất nhỏ, vụn, tơi xốp

– Làm đất nhỏ 1- 5 cm ở trên mặt luống

Chú ý: – Lên luống tạo cho lớp đất trên cùng nhỏ hơn ở lớp đất dưới

– Không nên làm đất nhỏ quá sẽ dẫn đến đóng váng trên bề mặt sau khi tưới nước

– Không làm đất quá to ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của bộ rễ

– Trong quá trình làm đất thu gom, nhặt sạch cỏ dại, đặc biệt cỏ thân ngầm

* Lên luống trồng

– Vụ mưa làm luống cao

+ Độ cao của luống: 30 cm

+ Mặt luống: 0,9 – 1 m

+ Rãnh: 30 – 35 cm

– Vụ khô lên làm luống vừa phải:

+ Độ cao của luống: 15 – 20 cm

+ Mặt luống: 90 – 100 cm

+ Rãnh: 25 – 30 cm

Kích thước luống ươm su hào

Lưu ý:

– Vườn ươn nên chia làm các ô nhỏ để dễ chăm sóc

– Chiều dài của luống phụ thuộc vào địa hình, không nên làm luống dài quá 100 m

– Chiều cao của luống không nên cao quá 30 cm

* Bón lót phân

– Lượng phân bón trên1m2: 1,5 – 2 kg phân chuồng hoai + 15g supe lân + 8g kali. Trải đều phân lên mặt luống, đảo đều phân với đất, sau đó vét đất ở rãnh phủ lên mặt luống dầy 1,5 – 2cm.

3.2. Xử lý hạt giống

a. Tiêu chuẩn lựa chọn và phương pháp

– Hạt giống phải mang tính đặc trưng của giống

– Hạt không có màu nâu đỏ, vỏ hạt không nhẵn

– Hạt không có mầm mống sâu bệnh

– Tỷ lệ nẩy mầm cao > 90 %

– Không lẫn tạp, cỏ dại

– Lượng hạt gieo 1,5 – 2 gr/m2

Hạt giống su hào

b. Xử lý hạt giống trước khi gieo

– Có 2 lý do để xử lý hạt giống

+ Trừ bệnh hại có thể bám trên hạt hoặc bên trong hạt

+ Ngăn không cho các bệnh hại trong đất tấn công vào hạt, các rễ mới

– Thời điểm xử lý

+ Trước khi gieo hạt

– Cách xử lý

Bước 1: Ngâm nước nóng nhiệt độ 30 – 35 0 ( 2 sôi + 3 lạnh)

Bước 2: Thời gian ngâm: 15 phút

Bước 3: Vớt hạt rau, đại sạch, loại bỏ hạt lép

Bước 4: Ngâm vào khăn ẩm khoảng 2 ngày

Lưu ý: Những nơi thường xuyên bị khô hạn, không chủ động được nước tưới thì không nên xử lý

3.3. Gieo hạt

Bước 1: Xác định lượng hạt

– Lượng hạt gieo 1,5 – 2 g/m2

Bước 2: Gieo hạt

– Gieo hạt theo hàng

+ Hàng cách hàng 3 cm

+ Cây cách cây 2,5 cm

– Gieo vãi: Vãi hạt giống đều trên luống, rải móng

Bước 3: Lấp hạt

– Hạt được lấp ở độ sâu: 1,5 – 2 cm

– Gieo hạt xong cào nhẹ hoặc dùng tay xoa nhẹ đều trên mặt luống cho đất phủ kín hạt

– Sau khi lấp hạt xong dùng

+ Trấu

+ Rơm rạ băm ngắn 3- 4 cm phủ lên luống

 Bước 4: Tưới nước

– Dùng vòi hoa sen tưới nước đủ ẩm

– Tưới vào buổi sáng và buổi chiều mát

– Lấp đất mỏng 1 cm cây mọc lên sẽ bị yếu

– Chia hạt làm 2 lượt để hạt phân bố đều trên mặt luống (khi gieo trộn hạt với đất bột

3.4. Chăm sóc cây giống

a. Làm giàn che

– Chiều cao 0,5 cm làm bằng phên hoặc cót…

– Chỉ che khi trời có mưa to

b. Tưới nước

– Dùng ô doa tưới đều trên mặt luống

– Tưới phun mưa bằng hệ thống máy bơm

– Trời nắng nóng, độ ẩm thấp đất khô hanh

+ Tưới 2 lần/ngày

+ Tưới vào lúc sáng sớm hoặc chiều mát

– Trời rét tùy độ ẩm đất

+ Tưới 1 lần/ngày hoặc 2 lần/ngày

+Tưới vào lúc 10 – 11 giờ sáng hoặc 3- 4 giờ chiều

c. Bỏ rơm rạ ra khỏi luống

– Thời điểm bỏ rơm ra ra:

+ Thời gian mọc mầm ( 1- 2 lá mầm)

+ Gieo khoảng 2 – 3 ngày

Lưu ý:  

– Bỏ rơm rạ phải nhẹ nhàng vào lúc lặng gió tránh gió to, sau khi bỏ rơm rạ cần tưới 1 lần để bộ rễ không bị ảnh hưởng

– Trong trường hợp phủ bằng trấu thì không cần giở trấu ra và có thể bổ sung thêm 1 lớp đất mịn để giữ chặt gốc, nếu gieo với mât độ vừa phải cây cứng cáp thì không cần phủ thê m đất.

– Trường hợp có làm mái che thì phải dỡ mái che cho cây đủ ánh sáng (cây khỏe, cứng cáp, mau hồi xanh bén rễ khi cấy ra ruộng). Trong thời gian cây mới mọc 2 lá thật chú ý che mưa cho cây.

d. Nhổ cỏ

– Tiến hành thường xuyên bằng tay

– Một số cỏ thường gặp: Cỏ gấu, cỏ mần trầu, ….

– Nhỏ cỏ phải lấp đất bù vào chổ hổng tránh đọng nước e, Bón phân thúc

– Vườn ươm không cần bón nhiều phân thúc

– Trường hợp bón phân thúc khi cây sinh trưởng phát triển kém:

+ Phân đạm 0,1 % pha với nước sạch

+ Bón thúc tối đa 2 lần ( lần 1 khi cây có 2 -3 lá thật, lần 2 sau lần 1 khoảng 7 – 10 ngày)

Lưu ý: – Trước khi nhỏ đi trồng 10 ngày không được bón thúc

– Không nên bón thúc nhiều lần làm cây con quá tốt, non, khả năng chống chịu kém, khi trồng ra ruộng sản xuất tỷ lệ sống kém

e. Tỉa cây

– Lần 1: Khi cây có 1 lá thật

– Lần 2: Khi cây có 3 lá thật để khoảng cách cây cách cây 5- 6 cm

Tỉa cây su hào con

f. Quản lý sâu bệnh hại

* Bệnh hại:

– Ở giai đoạn vườn ươm thường xuất hiện các bệnh sau:

+ Bệnh lở cổ rễ

+ Bệnh sương mai

– Phòng bệnh bằng cách:

+ Mật độ gieo không quá dày

+ Sử dụng phân chuồng hoai mục để bón lót

+ Làm giàn che để tránh mưa, gió nắng..

– Xuất hiện bệnh nên phun thuốc: Niclosat 4SL, Ridomil Gold 68 WP, …

* Sâu hại

– Giai đoạn vườn ươm thường xuất hiện các loại sâu sau:

+ Dế

+ Kiến

+ Sâu tơ

+ Sâu xanh

– Biện pháp phòng

+ Phơi ải đất, bón vôi trước khi gieo

+ Luân canh cây trồng nước

– Biện pháp trừ: Tungatin 1.8 EC, Vertimec 0,84 SL….

3.5. Tiêu chuẩn cây đem trồng

– Kiểm tra cây con:

+ Kiểm tra số lượng, chất lượng

+ Sâu bệnh hại

+ Sau khi cây gieo được 25 – 35 ngày hay có 5 – 6 lá thật

– Cây đem ra trồng

+ Cây khỏe, to, mập, cứng cáp, rễ thẳng,

+ Không bị sâu bệnh và dập nát

– Huấn luyện cây con trước khi đem trồng

+Tuyệt đối không tưới nước cho cây con 4 – 7 ngày trước khi nhổ đi trồng ra ruộng sản xuất

+ Trước khi nhổ đi 4 – 5 giờ, phải tưới đẫm nước cho đất mềm, nhổ cây không bị đất rễ hoặc hỏng cây.

4. Trồng ra ruộng sản xuất

4.1 Chuẩn bị đất trồng

* Cày đất: – Dùng các dụng cụ làm đất để tách đất, lật đất thành tảng, cục đất to

* Làm đất nhỏ:

+ Đất nhỏ, vụn, tơi xốp,

+ Đường kính viên đất ở lớp đất mặt thích hợp từ 2 – 3 cm,

* Lên luống

– Vụ mưa làm luống cao:

-+ Độ cao của luống: 20- 25 cm

+mMặt luống: 0,8 – 0,9 m

+ Rãnh: 30 – 35 cm

– Vụ khô lên làm luống vừa phải:

+ Độ cao của luống: 15 – 20 cm

+ Mặt luống: 0,8 – 0,9 m

+ Rãnh: 25 – 30 cm

Kích thước luống trồng su hào

* Cuốc hố bón phân lót

–  Khoảng cách hố

+ Dọc tăm trồng với khoảng cách 20 x 25 cm

+ Dọc nhỡ với khoảng cách 30 x 35 cm

+ Dọc đại trồng với khoảng cách 35 x 40 cm

Cuốc hố bón phân lót

– Loại phân được dùng để bón lót

Bảng 1.1. Lượng phân bón lót cho cây su hào

Lần bón

Loại phân

Lượng (kg/360m2)

Cách bón

Bón lót

(trước khi trồng 3 – 7 ngày)

Phân chuồng ủ

Lân lâm thao

Kali

250 – 300

20 – 25

7 – 9

 

Trộn đều bón hốc hoặc bón rãnh

Bón phân lót cho cây su hào

Lưu ý:

– Đất trồng rau tốt nhất phải được để ải 5- 7 ngày

– Cần bón vôi xử lý đất để trừ các nguồn bệnh

4.2. Mật độ, khoảng cách trồng

– Dọc tăm trồng với khoảng cách 20 x 25 cm (5.500 cây/sào).

– Dọc nhỡ với khoảng cách 30 x 35 cm (2.700 – 2.800 cây/sào).

– Dọc đại trồng với khoảng cách 35 x 40 cm (2.000 – 2.100 cây/sào).

– Đảm bảo mật độ từ 55.000 đến 75.000 cây/ha.

4.3. Trồng cây

– Trồng cây ra ruộng lúc chiều muộn hoặc buổi tối

– Sau khi trồng cần tưới nước đẫm nước

– Rễ cái cây giống dài có thể cắt bớt đi cho mau ra rễ mới. Dùng giằm (xén) hay cuốc con bới đất ra, đặt cây giố ng theo chiều tự nhiên của nó, lấy tay hay giằm hoặc cuốc con khẽ nhấn đất vào gốc là được.

Trồng cây su hào

4.4. Phân bón

– Lượng phân bón cho cây su hào

Bảng 1.2. Lượng phân bón thúc cho cây su hào

(đơn vị tính cho 1 sào Bắc bộ = 360 m2)

Lần bón

Loại phân

Lượng (kg/Bắc Bộ)

Cách bón

Bón thúc lần 1 (Sau khi cấy 7 – 10 ngày)

Phân đạm

Kali

1

2

Hòa với nước tưới vào gốc

Bón thúc lần 2 (Sau khi trồng 20 – 25 ngày)

Đạm

Kali

2 – 3

1,5 – 2

Hòa với nước rồi tưới vào gốc

Bón thúc lần 3 (Sau khi trồng 35 – 40 ngày)

Kali

1,5 – 2

Hòa với nước rồi tưới vào gốc

Bón thúc bằng phân vi sinh Biogro

Sau trồng 5 ngày, 20 ngày, 35 ngày

Liều lượng theo hướng dẫn

 

– Ngừng bón phân đạm ít nhất 21 ngày trước khi thu hoạchChú ý:

4.5. Chăm sóc

– Chăm sóc theo thời kỳ sinh trưởng của cây

a. Chăm sóc thời kỳ trồng – hồi xanh ( sau trồng 7 – 10 ngày)

* Các công việc thực hiện:

-Tưới nước: Tưới ngay và duy trì đến khi cây hồi xanh

– Xới phá váng: Khi xuất hiện trên mặt luống rau thành váng gặp khi trời mưa, tưới nhiều nước cho cây rau

– Dặm cây chết: Sau 3 ngày thấy cây nào bị chết cần bổ xung cây su hào khác

– Xới sâu và giộng để làm tơi xốp và trừ cỏ dại

– Bón thúc phân lần 1

Trồng cây su hào

b. Chăm sóc thời kỳ hồi xanh – trải lá ( 20 – 25 ngày sau trồng)

– Thời kỳ này cây cần nhiều nước, dinh dưỡng,

* Các công việc cần phải làm:

– Tưới nước:

+ Tưới rãnh: 7 – 10 ngày tưới 1 lần

+ Tưới phun mưa: 2 lần/ngày vào mùa khô, 1 lần/ngày vào mùa mưa

Lưu ý:

– Việc tưới n ước phụ thuộc vào thời tiết nếu trời mưa nhiều không cần phải tưới nước

– Bón phân: Bón phân kai cho cây, hòa tan với nước, tưới vào gốc cây

– Xới đất: Xới hẹp, xới nông, vun nhẹ đất vào gốc

Cây su hào ở thời kỳ trải lá

c. Chăm sóc thời kỳ trải lá – hình thành củ

– Đây là thời kỳ quan trọng cây su hào yêu cầu cao về

+ Nước

+ Phân bón

* Công việc phải thực hiện:

– Tưới nước: tưới thường xuyên luôn duy trì độ ẩm cho đất, có 2 hình thức tưới phổ biến thường được áp dụng

+ Tưới rãnh: Những nơi trồng chủ động được nước tưới

+ Tưới phun mưa: bằng hệ thống máy bơm

–  Vun gốc: Vun cao để tạo diện tích dinh dưỡng, chống cỏ dại cạnh tranh

–  Phủ ni long chống côn trùng gây hại rau

– Bón phân thúc lần 3: chủ yếu là phân kaly lượng bón 3 -5 kg/sào

– Kiểm tra theo dõi tình hình sâu bệnh

Cây su hào vào thời kỳ hình thành củ

d. Chăm sóc thời kỳ hình thành củ – Thu hoạch

* Công việc phải làm:

– Tưới nước

– Tưới phân thúc bằng phân đạm 1,5 kg/sào Bắc bộ hòa với nước rồi tưới vào gốc

– Vun gốc kết hợp với làm cỏ

Cây su hào vào thời kỳ thu hoạch

5. Thu hoạch su hào

5.1. Giai đoạn thu hoạch thích hợp

– Thu hoạch khi su hào hình thành củ to

+ Giống sớm sau trồng 50 – 60 ngày,

+ Giống trung 65 – 80 ngày

+ Giống muộn sau 85 – 90 ngày thì thu hoạch.

– Đối với su hào nên thu hoạch non hơn một chút sẽ đảm bảo chất lượng.

Thu hoạch su hào

5.2. Phương pháp thu hoạch

– Nhổ củ khỏi mặt đất

– Dùng dao sắc cắt bỏ gốc, loại bỏ các lá bị sâu bệnh, là già

– Xếp vào thùng, sọt sạch đưa về nơi râm mát, sạch sẽ để sơ chế, đóng gói trước khi đưa đi tiêu thụ.

– Không được ngâm nước, không làm giập nát dễ tạo điều kiện cho nấm và vi khuẩn xâm nhập, gây thối

Vận chuyển su hào đến nơi sơ chế

5.3. Tiêu chuẩn chất lượng su hào

– Củ tươi, màu trắng nhạt đến đậm,

– Không có bệnh, côn trùng và những chất không tốt trên bề mặt củ.

Su hào đạt tiêu chuẩn thu hoạch

Nguồn: Giáo trình mô đun – Trồng rau nhóm ăn củ (Bộ Nông Nghiệp và phát triển Nông thôn)