Quan điểm và nguyên tắc phát triển du lịch bền vững

Năm 2017 là năm thành công, phát triển ấn tượng của du lịch Việt Nam. Lượng khách quốc tế đến Việt Nam đã đạt mốc kỷ lục mới, chưa từng có từ trước đến nay. Với mức tăng trưởng 26%, thì đến thời điểm này, tổng thu trực tiếp từ khách du lịch đạt trên 500.000 tỷ đồng, tương đương với 23 tỷ USD và đóng góp khoảng 7,5% vào GDP của Việt Nam năm 2017. Có thể nói ngành du lịch ngày càng đóng vai trò quan trọng và mục tiêu phát triển bền vững du lịch đã trở thành mục tiêu mũi nhọn của nhiều quốc gia. Bài viết sau chia sẻ cho bạn đọc những quan điểm và nguyên tắc phát triển du lịch bền vững.

Quan điểm

về

phát triển

du

lịch

bền

vững

Hiện nay, trên thế giới vẫn chưa thống nhất về quan niệm phát triển du lịch bền vững. Du lịch bền vững được định nghĩa theo một số quan điểm như sau: Machado 2003 đã định nghĩa du lịch bền vững là: “Các hình thức du lịch đáp ứng nhu cầu hiện tại của khách du lịch, ngành du lịch và cộng đồng địa phương nhưng không ảnh hưởng tới khả năng đáp ứng nhu cầu của các thế hệ mai sau. Du lịch khả thi về kinh tế nhưng không phá hủy tài nguyên mà tương lai của du lịch phụ thuộc vào đó, đặc biệt là môi trường tự nhiên và kết cấu xã hội của cộng đồng địa phương”. Định nghĩa này tập trung vào tính bền vững của các hình thức du lịch (sản phẩm du lịch) chứ chưa đề cập một cách tổng quát tính bền vững cho toàn ngành du lịch.

Theo Hội đồng du lịch và Lữ hành Thế giới (WTTC), 1996 thì “Du lịch bền vững là việc đáp ứng các nhu cầu hiện tại của du khách và vùng du lịch mà vẫn bảo đảm những khả năng đáp ứng nhu cầu cho các thế hệ du lịch tương lai”. Đây là một định nghĩa ngắn gọn dựa trên định nghĩa về phát triển bền vững của UNCED. Tuy nhiên, định nghĩa này còn quá chung chung, chỉ đề cập đến sự đáp ứng nhu cầu của du khách hiện tại và tương lai chứ chưa nói đến nhu cầu của cộng đồng dân cư địa phương, đến môi trường sinh thái, đa dạng sinh học… Còn theo Hens L.,1998 thì “ Du lịch bền vững đòi hỏi phải quản lý tất cả các dạng tài nguyên theo cách nào đó để chúng ta có thể đáp ứng các nhu cầu kinh tế, xã hội và thẩm mỹ trong khi vẫn duy trì được bản sắc văn hóa, các quá trình sinh thái cơ bản, đa dạng sinh học và các hệ đảm bảo sự sống”. Định nghĩa này mới chỉ chú trọng đến công tác quản lý tài nguyên du lịch để cho du lịch được phát triển bền vững.

Tại hội nghị về môi trường và phát triển của Liên hợp quốc tại Rio de Janeiro năm 1992, Tổ chức Du lịch Thế giới (UNWTO) đã đưa ra định nghĩa: “Du lịch bền vững là việc phát triển các hoạt động du lịch nhằm đáp ứng nhu cầu hiện tại của khách du lịch và người dân bản địa trong khi vẫn quan tâm đến việc bảo tồn và tôn tạo các nguồn tài nguyên cho việc phát triển hoạt động du lịch trong tương lai. Du lịch bền vững sẽ có kế hoạch quản lý các nguồn tài nguyên nhằm thỏa mãn các nhu cầu về kinh tế, xã hội, thẩm mỹ của con người trong khi đó vẫn duy trì được sự toàn vẹn về văn hóa, đa dạng sinh học, sự phát triển của các hệ sinh thái và các hệ thống hỗ trợ cho sự phát triển của con người”. Định nghĩa này hơi dài nhưng hàm chứa đầy đủ các nội dung, các hoạt động, các yếu tố liên quan đến du lịch bền vững. Định nghĩa này cũng đã chú trọng đến cộng đồng dân cư địa phương, bảo vệ môi trường sinh thái, gìn giữ bản sắc văn hóa.

Theo Hội đồng khoa học, Tổng Cục Du lịch, 12 mục tiêu trong chương trình của du lịch bền vững bao gồm:

Hiệu

quả

kinh

tế:

Đảm

bảo

tính

hiệu

quả

kinh

tế

và

tính

cạnh

tranh

để

các

doanh

nghiệp

và

các điểm

du

lịch

có

khả

năng tiếp

tục

phát triển phồn thịnh

và đạt lợi nhuận lâu

dài.
Sự phồn thịnh cho địa phương:

Tăng tối đa đóng góp của du lịch đối với sự phát triển thịnh vượng của nền kinh tế địa phương tại các điểm du lịch, khu du lịch; bao gồm phần tiêu dùng của khách du lịch được giữ lại tại địa phương.
Chất lượng việc làm:

Tăng cường số lượng và chất lượng việc làm tại địa phương do ngành du lịch tạo ra và được ngành du lịch hỗ trợ, không có sự phân biệt đối xử về giới và các mặt khác.
Công bằng

xã

hội:

Cần có sự

phân phối

lại

lợi

ích

kinh

tế

và

xã

hội

thu

được

từ

hoạt

động

du

lịch

một

cách

công bằng và rộng

rãi

cho tất

cả

những người

trong cộng đồng đáng

đươc

hưởng.
Sự thỏa mãn của khách du lịch:

Cung cấp những dịch vụ an toàn, chất lượng cao thỏa mãn đầy đầy đủ nhu cầu của du khách, không phân biệt đối xử về giới, chủng tộc, thu nhập cũng như các mặt khác.
Khả năng kiểm soát của địa phương:

Thu hút và trao quyền cho cộng đồng địa phương xây dựng kế hoạch và đề ra các quyết định về quản lý và phát triển du lịch, có sự tham khảo tư vấn của các bên liên quan.
An sinh cộng đồng:

Duy trì và tăng cường chất lượng cuộc sống của người dân địa phương, bao gồm cơ cấu tổ chức xã hội và cách tiếp cận các nguồn tài nguyên, hệ thống hỗ trợ đời sống, tránh làm suy thoái và khai thác quá mức môi trường cũng như xã hội dưới mọi hình thức.
Đa dạng văn hóa:

Tôn trọng và tăng cường giá trị các di sản lịch sử, bản sắc văn hóa dân tộc, truyền thống và những bản sắc đặc biệt của cộng đồng dân cư địa phương tại các điểm du lịch.
Thống nhất

về tự

nhiên:

Duy

trì

và

nâng

cao chất lượng

của

cảnh vật,

kể cả

ở

nông thôn

cũng

như thành

thị,

tránh

để

môi

trường xuống

cấp.
Đa

dạng sinh học:

Hỗ

trợ cho việc bảo tồn khu

vực

tự

nhiên,

môi

trường

sống,

sinh

vật

hoang

dã

và

giảm

thiểu

thiệt

hại

đối

với

các

yếu

tố

này.
Hiệu quả của các nguồn lực:

Giảm thiểu mức sử dụng những nguồn tài nguyên quý hiếm và không thể tái tạo được trong việc phát triển và triển khai các cơ sở, phương tiện và dịch vụ du lịch.
Môi trường trong lành:

Giảm thiểu ô nhiễm không khí, nước, đất và rác thải từ du khách và các hãng du lịch.

2. Các

nguyên

tắc

phát

triển

lịch

bền

vững

Để đạt được mục tiêu phát triển du lịch bền vững, chúng ta cần triển khai thực hiện tốt 10 nguyên tắc phát triển du lịch bền vững sau đây:

Nguyên tắc 1, Khai thác, sử dụng nguồn lực một cách bền vững:

Việc bảo tồn và sử dụng bền vững nguồn tài nguyên thiên nhiên, văn hóa và xã hội là hết sức cần thiết. Chính điều này sẽ khiến cho việc kinh doanh du lịch phát triển lâu dài.

Nguyên tắc 2, Giảm sự tiêu thụ quá mức tài nguyên và giảm thiểu chất thải

:

Việc giảm tiêu thụ quá mức tài nguyên như nước, năng lượng và giảm chất thải ra môi trường sẽ tránh được những chi phí tốn kém cho việc hồi phục tổn hại về môi trường và đóng góp cho chất lượng của du lịch.
Nguyên tắc 3, Duy trì tính đa dạng, cả đa dạng thiên nhiên, đa dạng xã hội và đa dạng văn hóa

: Việc duy trì và tăng cường tính đa dạng của thiên nhiên, văn hóa và xã hội là yếu tố cốt yếu cho du lịch phát triển bền vững lâu dài, và cũng là chỗ dựa sinh tồn của ngành công nghiệp du lịch.

Nguyên

tắc 4,

Phát

triển du lịch phải đặt

trong

quy hoạch

phát

triển tổng thể

kinh

tế – xã hội

: Hợp

nhất

phát

triển du lịch

vào

trong

khuôn

khổ quy hoạch chiến lược

phát

triển kinh tế – xã hội cấp quốc gia và địa

phương,

việc tiến hành

đánh

giá tác động môi trường sẽ tăng khả năng tồn

tại

lâu dài của ngành Du lịch.
Nguyên

tắc 5,

Phát

triển du lịch phải hỗ trợ

kinh

tế địa

phương

phát

triển

:

Ngành du lịch mà hỗ trợ các hoạt động kinh tế của địa phương và có tính

đến

giá

trị

và

chi

phí về môi

trường

sẽ vừa bảo vệ được kinh tế địa phương phát triển lại vừa tránh được tổn hại về môi trường.
Nguyên tắc 6, Lôi kéo sự tham gia của cộng đồng địa phương:

Việc tham gia của cộng đồng địa phương vào hoạt động du lịch sẽ không chỉ mang lại lợi ích cho cộng đồng địa phương và môi trường mà còn nâng cao chất lượng phục vụ du lịch.
Nguyên tắc 7, Lấy ý kiến quần chúng và các đối tượng có liên quan:

Việc trao đổi, thảo luận giữa ngành du lịch và cộng đồng địa phương, các tổ chức và cơ quan liên quan khac nhau là rất cần thiết nhằm cùng nhau giải tỏa các mâu thuẫn tiềm ẩn về quyền lợi.
Nguyên tắc 8, Chú trọng công tác đào tạo nguồn lực

: Việc đào tạo nguồn nhân lực trong đó có lồng ghép vấn đề phát triển du lịch bền vững vào thực tiễn công việc và cùng với việc tuyển dụng lao động địa phương ở mọi cấp sẽ làm tăng các sản phẩm du lịch.
Nguyên tắc 9, Tiếp thị du lịch một cách có trách nhiệm:

Việc tiếp thị, cung cấp cho khách du lịch những thông tin đầy đủ và có trách nhiệm sẽ nâng cao sự tôn trọng của du khách đối với môi trường thiên nhiên, văn hóa và xã hội ở nơi tham quan, đồng thời sẽ làm tăng sự hài lòng của du khách.
Nguyên tắc 10, Coi trọng công tác nghiên cứu

: Tiếp tục nghiên cứu và giám sát các hoạt động du lịch thông qua việc sử dụng và phân tích có hiệu quả các số liệu là rất cần thiết để giúp cho việc giải quyết những vấn đề tồn đọng và mang lại lợi ích cho các điểm tham quan, cho ngành Du lịch và cho khách hàng.