Những vấn đề về giáo dục con cái ngày nay

NHỮNG THUẬN LỢI, VÀ KHÓ KHĂN

TRONG VIỆC GIÁO DỤC CON CÁI

Kinh tế, xã hội, khoa học phát triển, trẻ em có thể tiếp cận được với nhiều kênh thông tin ti vi, mạng internet, tài liệu, sách báo…) nhưng các em lại chưa đủ khả năng chọn lọc, phân tích cái gì là tích cực nên làm theo và cái gì tiêu cực cần tránh. Nhiều gia đình chỉ quan tâm đến kết quả học tập của con chứ không chú ý rèn luyện kỹ năng sống cho trẻ, không khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động xã hội, hòa nhập vào cộng đồng làm ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của trẻ. Vì vậy có em sau khi đạt được danh hiệu Học sinh xuất sắc thì rơi vào trạng thái trầm cảm, rối nhiễu tâm trí…

Hầu hết các bậc cha mẹ ở nông thôn, vùng sâu, vùng xa, trình độ học vấn có hạn không có hoặc thiếu kiến thức, kỹ năng giáo dục con; vẫn còn quan niệm giáo dục văn hóa, đạo đức nói chung… là nhiệm vụ của nhà trường
Số khác kinh tế khó khăn thì cha mẹ chủ yếu chỉ tập trung kiếm kế sinh nhai, không quan tâm đến việc giáo dục, học tập của con; những hộ gia đình khá giả ở thị trấn, đô thị quan tâm đầu tư cho con học hành thành đạt nhưng vì áp lực của công việc, kiếm tiền nên phó thác cho gia sư, nhà trường, thậm chí người giúp việc.

Áp lực học tập nặng, chương trình học ở trường nhiều, nên các em có ít thời gian tiếp xúc với cha mẹ, gia đình. Thói quen dạy con theo kiểu áp đặt “cha mẹ nói sao con nghe vậy” thiếu sự trao đổi cởi mở đã tạo khoảng cách giữa cha mẹ và con, đặc biệt ở tuổi vị thành niên. Thách thức của gia đình trong cuộc sống hiện đại (bạo lực, cờ bạc, ượu bia, thuốc lá…) và các tệ nạn xã hội khác đã ảnh hưởng không nhỏ tới việc giáo dục trẻ.
– Quan niệm việc giáo dục con là của phụ nữ, nam giới không quan tâm hoặc ít quan tâm; hoặc giáo dục con trên cơ sở định kiến giới “quý trọng con trai, con gái không cần quan tâm, đầu tư”…

Những nguyên tắc giáo dục trẻ em tại gia đình:

Ý thức được vai trò, trách nhiệm của gia đình trong việc giáo dục con cái.

Cần có kiến thức, kỹ năng để giáo dục con hiệu quả.

Thống nhất phương pháp giáo dục con.

Làm tấm gương sáng cho các em noi theo. 

Tổ chức cuộc sống trong gia đình có nề nếp gia phong .

Tôn trọng và biết lắng nghe trẻ.

Yêu thương và nghiêm khắc (thể hiện qua việc khen thưởng và kỷ luật).
• Hiểu con để có phương pháp giáo dục phù hợp với với tâm lý và tính cách của từng trẻ.

Tóm lại, giáo dục trong gia đình là bước đầu tiên quan trọng trong việc hình thành và phát triển nhân cách con người của trẻ.

Những phương pháp giáo dục con tại gia đình:

Trách nhiệm làm cha mẹ là quan trọng và không thể thay thế được: Cha mẹ quan tâm và trực tiếp giáo dục con từ khi con còn bé; giúp trẻ phân biệt đúng – sai, tốt – xấu; trung thực, tốt bụng với giả dối, bạo lực… từ đó giúp hình thành nhân cách, phát triển toàn diện cả tri thức và nhân cách. Cha mẹ không nên ỷ lại vào nhà trường, người thân, dành thời gian sống và nuôi dạy con.

Cha mẹ có kiến thức kỹ năng sẽ biết cách đặt mục tiêu giáo dục phù hợp với con ở từng giai đoạn, lứa tuổi; giúp xác định mục tiêu cần dựa trên tính cách, năng lực, sự hiểu biết và tôn trọng con.

Việc giáo dục con đòi hỏi sự thống nhất, tế nhị, khéo léo của cả cha, mẹ, ông bà; cần biết phối hợp để giáo dục và hỗ trợ con tùy theo khả năng, điều kiện, kinh nghiệm của từng người, từng giới. Nếu không có sự thống nhất sẽ gây cho trẻ hoang mang, tìm cách đối phó với các quyết định trái chiều.

Cha mẹ cần làm gương sáng cho con nói theo: Cha mẹ là người trực tiếp gieo vào tâm hồn trẻ những hạt giống yêu thương, trung thực hay giả dối. Phản ứng của cha mẹ trước những hành động sai trái và thái độ vị tha, bao dung trước sai lầm, khuyết điểm giúp đánh dấu lên tâm hồn của trẻ niềm xác tín về cách hành xử và giải quyết vấn đề trong cuộc sống.

Tổ chức cuộc sống trong gia đình có nề nếp gia phong giúp con hình thành những thói quen tốt: ăn, ngủ đúng giờ; quần áo, đồ dùng sinh hoạt để đúng nơi quy định; thưa gửi lễ phép, không được nói bậy..

Tôn trọng và lắng nghe trẻ là bảo vệ sự phát triển hồn nhiên theo từng lứa tuổi, tạo điều kiện để trẻ phát triển toàn diện; không áp đặt, tôn trọng những suy nghĩ, cảm xúc của trẻ; thường xuyên trò chuyện, trao đổi giữa cha mẹ và con cái; động viên khích lệ con mỗi khi con làm tốt; cảm thông, an ủi và cùng con tìm cách tháo gỡ khi con gặp khó khăn.

Giữ được sự chừng mực, hài hòa giữa yêu thương và nghiêm khắc, giữa khen thưởng và kỷ luật trong giáo dục – “Roi vọt không làm trẻ nên người, yêu thương mạnh hơn lời quát mắng”. Khi được yêu thương, trẻ cảm thấy mình có giá trị sẽ phát triển sự tự tin, lòng tự trọng. Tuy nhiên nếu nuông chiều con quá dễ làm con hư và hình thành tính ích kỷ, lớn lên trẻ thiếu bản lĩnh để vượt qua khó khăn. Nghiêm khắc trước những sai phạm của con và kiên trì phân tích điều hay, lẽ phải để con hiểu và điều chỉnh bản thân giúp con biết sống độc lập, tự tin và rèn luyện ý trí, tính kiên nhẫn. Phải tin tưởng bất cứ đứa con nào cũng có tiềm năng để trở thành người tốt, vì vậy, cha mẹ cần đầu tư thời gian, tình yêu thương và sự kiên nhẫn để thấu hiểu, cảm thông, hỗ trợ con ở từng giai đoạn phát triển. Không hiểu con, cha mẹ sẽ đẩy trẻ ra khỏi vòng tay yêu thương và bảo vệ của mình, gây căng thẳng xung đột giữa cha mẹ và con cái.

Xây dựng thói quen tốt cho trẻ – Rất cần sự đồng thuận

Chúng ta vẫn nói “Trẻ em hôm nay thế giới ngày mai”. Nhưng với một loạt những sự việc giật mình liên quan tới cách cư xử của những đứa trẻ được tung ra dư luận, chúng ta không khỏi lo lắng về thế hệ tương lai của đất nước. Đánh nhau, chửi nhau, trốn học, nói dối… thậm chí, giết người cướp của. hẳn các bậc làm cha làm mẹ và những người có trách nhiệm giáo dục như nhà trường, thầy cô phải rất đau lòng khi chứng kiến cách hành xử sai trái của những đứa con thân yêu. Nhưng đã bao giờ họ tự hỏi: Tại sao? Phải chăng do cách giáo dục của người lớn chúng ta còn chưa đồng thuận?

Thực tế là các bậc phụ huynh thường phàn nàn rằng trẻ con bây giờ hư quá. Theo ý kiến của anh Nguyễn Minh Tuyên: Trẻ con bây giờ bị ảnh hưởng từ nhiều phía nên có rất nhiều thói quen không tốt như hay bắt nạt bạn, hay bị lôi cuốn vào các trò chơi trên mạng, mải chơi, không ít đứa còn nhỏ tuổi nhưng đã nói tục, chửi thề…Vậy nhưng đã bao giờ chúng ta tự hỏi trẻ em đang cần gì, nghĩ gì và chúng ta phải làm thế nào để hướng chúng tới một cuộc sống lành mạnh cả về thể chất lẫn tinh thần?

Cuộc sống hiện nay có rất nhiều yếu tố tác động đến tâm, sinh lý của trẻ giống như một cây non không phải lúc nào cũng có thể vững vàng trước nắng mưa, bão gió. Bởi vậy, trước khi phê phán những đứa trẻ, đã đến lúc người lớn chúng ta cũng cần phải xem lại cách giáo dục của chính mình.“nhân chi sơ, tính bản thiện”. Nhiều người ví trẻ con giống như một tờ giấy trắng nên chúng dễ bị ảnh hưởng và bắt chước theo những hành động, lời nói của những người xung quanh, mà đầu tiên phải kể đến gia đình.

Ví dụ: nếu ông bố nói “mày-tao” thì đứa con cũng gọi bạn bè bằng “mày” và xưng “tao”. Hoặc trong gia đình có người nói bậy, nói tục thì trẻ em cũng học bắt chước theo. Vô hình trung bố mẹ là tấm gương mờ cho con. Một đứa trẻ ngoan phải được nuôi dạy trong nền tảng của tình thương yêu mẫu tử; phải có sự sẻ chia, quan tâm, chăm sóc của cha mẹ, anh em chứ không chỉ dựa vào tiền bạc, vật chất. Song thực tế hiện nay, có nhiều bậc cha mẹ không nhận thức đúng về vai trò của mình. Dường như đôi lúc họ cho rằng, trách nhiệm chính của mình chỉ là “nuôi dưỡng”, tức là sinh con ra và nuôi con lớn, còn việc “dạy” là của nhà trường.

Chị ngô Thị Thùy kể: Có một cháu trong xóm, bố mẹ đi làm ăn xa bỏ các con ở nhà không ai chăm sóc, không ai quản lý, mọi việc dạy cháu đều phó mặc hết cho nhà trường. Cháu ham chơi điện tử, đến lúc hết tiền thì đi lấy trộm tiền của cô giáo, cô giáo phát hiện ra, cháu xấu hổ với bạn bè nên bỏ học, đến lúc bố mẹ biết thì đã muộn. Cũng theo chị Thùy thì: Ảnh hưởng lớn nhất đối với con trẻ thuộc về gia đình. Bố mẹ dù bận công việc đến mấy cũng phải cố gắng dành thời gian quan tâm đến con chứ không thì “Bé không vin, lớn gãy cành”.

Giáo dục con không thể mâu thuẫn với cách cư xử của chính mình. Bởi vậy, bên cạnh việc dành nhiều thời gian để quan tâm đến trẻ, các bậc cha mẹ còn phải là tấm gương sáng để trẻ noi theo. Cha mẹ muốn con lễ phép với mình, thì chính cha mẹ phải lễ phép với ông bà. Cha mẹ muốn con không chửi tục, thì chính cha mẹ cũng đừng nên nói bậy…

Song tất nhiên không phải 100% gia đình tốt đều sản sinh ra những đứa trẻ ngoan. Dân gian có câu “Cha mẹ sinh con trời sinh tính”. nói cách khác, xã hội có tác động không nhỏ trong việc hình thành nhân cách con người.

Một đứa trẻ sinh ra trong một gia đình nề nếp nhưng nếu tiếp xúc thường xuyên với những đứa trẻ không được nuôi dạy chu đáo thì hệ quả tất yếu chúng cũng bị thay đổi theo chiều hướng xấu. Đó là quan điểm của anh hoàng Xuân phong:Thường thì trẻ em học bạn rất nhanh, học cả điều tốt và xấu. Con trai tôi năm nay 7 tuổi, ở lớp, ở nhà đều rất ngoan nhưng khi hòa nhập với bạn bè nó lại thể hiện những cá tính mà khi ở bên bố mẹ nó không bao giờ thể hiện ra. Ví dụ như ở lớp, ở nhà không bao giờ nói bậy nhưng thi thoảng bên bạn bè cũng có nói theo.

Thực tế xã hội hiện nay đang ẩn giấu khá nhiều mối lo trong việc giáo dục con trẻ. Đó là sự phức tạp của tệ nạn xã hội, là nếp sống thiếu văn hóa, văn minh của một bộ phận người dân, cùng với sự bùng nổ thông tin theo đủ mọi chiều cả tốt và xấu… những điều này tác động hàng ngày, hàng giờ đến nhận thức và nhân cách của con trẻ, khiến những đứa trẻ thiếu bản lĩnh sẽ không đủ sức để vững vàng theo những giá trị đạo đức mà gia đình, nhà trường đã trang bị cho nó. Giống như cái cây non bị gục ngã trước gió mạnh, bão lớn.

Tuy nhiên, nhắc đến đây, chúng ta không thể không nói tới một số trường hợp nhà trường đã lỏng lẻo và thiếu trách nhiệm trong giáo dục và quản lý học sinh nên đã gần như “bỏ rơi” với những hành xử của các em khi rời khuôn viên trường học. Khi được hỏi về mong muốn của mình đối với nhà trường, em huyền (học sinh lớp 8) đã bày tỏ rằng em mong sao nhà trường siết chặt quản lý học sinh hơn nữa, hãy quan tâm, thân thiết, gần gũi với học sinh hơn nữa – để có thể hiểu được học sinh của mình.

Ngoài những nguyên nhân trên, còn một nguyên nhân đáng chú ý đó là sự mâu thuẫn, không đồng nhất giữa gia đình – nhà trường – xã hội trong giáo dục trẻ. Trẻ em hiện nay đang sống trong ba môi trường: Gia đình, nhà trường và xã hội. Nếu các giá trị đạo đức mà chỉ một trong ba lực lượng này không nhất quán, thiếu đồng bộ, thiếu sự phân định cụ thể sẽ rất dễ khiến trẻ em rơi vào con đường lầm lạc, hư hỏng.

Ví dụ: Thầy cô giáo dạy các em thấy người gặp nạn phải giúp đỡ. nhưng khi một nạn nhân quằn quại giữa đường vì tai nạn, có bậc cha mẹ lại bảo con tránh xa cho đỡ “rách việc”, còn người dân thì xúm đen, xúm đỏ để xem mà không mấy ai sẵn sàng đưa nạn nhân đi cấp cứu. những mâu thuẫn trên làm cho trẻ em khó xác định được một chuẩn mực đạo đức để tuân theo.
Khi trẻ em hư, việc đầu tiên là những người lớn đừng nên đô lôi cho nhau bởi điều đó chỉ thể hiện sự vô trách nhiệm. Giáo dục trẻ là trách nhiệm của tất cả chúng ta. Cụ thể:

Tăng cường mối liên hệ nhà trường và gia đình: nhà trường phối hợp với gia đình, cộng đồng thông qua các hoạt động như: họp phụ huynh, sổ liên lạc, trao đổi qua gặp mặt trực tiếp hoặc qua điện thoại, tham gia hoạt động ngoại khóa, tổ chức các ngày văn hóa, sự kiện của trường và địa phương; nắm bắt kịp thời các điểm yếu, hạn chế của các em trong học tập và rèn luyện để gia đình phối hợp với nhà trường có những định hướng hỗ trợ cụ thể nhằm nâng cao chất lượng học tập.

Tăng cường quan hệ cha mẹ và con cái: Giúp cha mẹ thấy rõ trách nhiệm của gia đình phải quan tâm, tạo điều kiện nhiều hơn đến việc học tập của con cái bằng những việc làm thiết thực “3 đủ, 1 có”, dành thời gian cho trẻ học bài…; cha mẹ cần gương mẫu trong cách sống, làm việc, quan hệ ứng xử để con cái học tập; luôn lắng nghe, tôn trọng các ý kiến của con…

Tăng cường mối liên hệ giữa cộng đồng và nhà trường: Các ban ngành, tổ chức chính trị – xã hội và các tổ chức xã hội (Đoàn Thanh niên, hội Khuyến học, hội lhpn, hội cha mẹ học sinh…) có trách nhiệm phối hợp với gia đình và nhà trường tổ chức các hoạt động truyền thông hưởng ứng phong trào “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”; tham gia đóng góp nguồn lực thích hợp với khả năng của đơn vị để giúp nhà trường xây dựng môi trường học tập đáp ứng yêu cầu của “Dạy và học tích cực”; cải thiện các điểm vui chơi giải trí công cộng tạo điều kiện cho trẻ phát triển toàn diện cả về thể chất và tinh thần.

Nguồn http://dayhoctindat.weebly.com/