Những thông tin quan trọng về gan cần phải nắm được

Cập nhật: 19/11/2019 13:51
|

Người đăng:

Lường Toán

Gan là một bộ phận thực hiện những chức năng rất quan trọng của cơ thể. Chính vì thế, chúng ta cần phải nắm được những thông tin quan trọng về gan để có hiểu biết rõ nhất về tình trạng sức khỏe của mình. Chúng ta hãy cùng tìm hiểu nhé!

Mục Lục

Gan nằm ở vị trí nào?

Trong số những cơ quan của cơ thể thì gan chính là cơ quan nội tạng lớn nhất, gan có màu đỏ sẫm và nặng khoảng 1.4 – 1.6kg. Gan chiếm khoảng 2% trọng lượng cơ thể của một người trưởng thành và 5% trọng lượng cơ thể của trẻ em. Những xương sườn ở bên dưới có tác dụng che chở và bảo vệ gan khỏi những chấn thương ở bên ngoài.

Gan nằm ở đâu và gan nằm ở vùng nào của cơ thể? Gan nằm ở ngay phía dưới cơ hoành, dưới vòm hoành phải nhưng phần hơi lấn sang bên trái, nằm dưới vòm hoành trái và vùng thượng vị.

Gan nằm ở vùng bụng bên nào? Gan nằm ở phía bên phải ổ bụng là tiếp giáp cùng với nhiều cơ quan khác của cơ thể: Phía dưới giáp với ruột non cùng ruột già, phía sau bên phải giáp với thận phải, phía trước bên phải giáp với dạ dày, mặt dưới của gan có túi mật.

Vị trí của gan ở bên trong cơ thể con người: gan của chúng ta có hình dạng giống như một nửa quả dưa hấu cắt chếch, cao trung bình khoảng 8cm, bề trước sau khoảng 18cm và bề ngang của gan dài khoảng 28cm. Bề dưới của gan chạy dọc theo khung sườn phải và chéo qua vùng thượng vị cùng với cung sườn bên trái. Điểm cao nhất của gan chính là ở phía sau xương sườn thứ V bên phải, ngay bên dưới núm vú của chúng ta. Gan sẽ di động theo nhịp thở cùng với sự di chuyển nhịp nhàng của cơ hoành.

Cấu tạo của Gan

Gan của chúng ta được bao phủ bởi một lớn phúc mạc. Đây là một lớp màng kép, mỏng có tác dụng làm giảm ma sát khi các cơ quan tiếp xúc cùng với nhau. Phía dưới lớp phúc mạc chính là lớp áo xơ (tunica fobrosa). Ở cửa gan, lớp áo xơ sẽ đi vào trong gan cùng với các mạch tạo nên bao xơ quanh mạch (capsula fibrosa peri- vascularis) hay còn thường được gọi là bao Glison.

Lượng máu được cung cấp cho han thông quan động mạch gan và tĩnh mạch cửa (tĩnh mạch gánh).
Gan được giữ cố định ngay tại chỗ bởi tĩnh mạch chủ dưới cùng các tĩnh mạch gan, dây chằng hoành-gan, dây chằng vành và dây chằng liềm.
Gan được chia ra thành 2 thùy là thùy trái và thùy phải. Sự phân chia của 2 thùy gan rất rõ rệt bởi vị trí của dây chằng liềm (falciform ligament) nối liền gan cùng với cơ hoành và thành bụng trước. Thùy trái thường có kích thước nhỏ hơn so với thùy phải. Mỗi thùy của gan lại được phần chia ra làm hàng ngàn đơn vị có cấu trúc rất nhỏ hình lục giác. Mỗi một đơn vị này đều có một tĩnh mạch chạy xuyên qua giữa tâm và cuối cùng tập trung về tĩnh mạch gan. Tĩnh mạch sẽ đưa máu từ gan quay trở về tim.
Bề ngoài của mỗi đơn vị cấu trúc chính là những tĩnh mạch, động mạch nhỏ cũng với hệ thống ống dẫn để đưa chất lỏng đến gan và từ gan đi tới những cơ quan khác. Mạng lưới này có thể chuyển tải qua gan 1,4 lít máu/ phút, khoảng 2.000 lít máu một ngày đêm. Lượng máu này sau khi chảy qua gan sẽ được đưa trở về tim, để từ đó phân phối cho các bộ phận khác trong cơ thể.

Chức năng của Gan

Gan chính là cơ quan tiêu hóa lớn nhất trong cơ thể của con người. Gan đóng một vai trò rất quan trọng trong vấn đề sống còn và thực hiện nhiều chức năng thiết yếu đối với sự sống. Sau đây là những chức năng hoạt động của gan:

Gan là cơ quan dự trữ

Gan dự trữ: glycogen, các protein, lipid, sắt, vitamin D, vitamin A, vitamin E, vitamin K và vitamin B12. Ngoài ra, gan cũng dự trữ sắt từ hemoglobin ở dưới dạng ferritin để sẵn sàng tạo ra những hồng cầu mới cho hoạt động tái tạo của cơ thể.

Chức năng chuyển hóa

Gan thực hiện chức năng chuyển hóa, biến đổi lượng thức ăn mà chúng ta đã dung nạp vào trong cơ thể thành những chất cần thiết đối với sự phát triển và sự sống của chúng ta.

Chuyển hóa chất béo: Gan tiết ra dịch mật giúp phá vỡ chất béo, oxy hóa chất béo cung cấp năng lượng cho cơ thể.
Chuyển hóa carbohydrate: Gan lưu trữ carbohydrate ở dưới dạng glycogen. Mỗi khi cơ thể cần, gan sẽ phân hủy glycogen thành glucose sau đó giải phóng vào máu để duy trì được lượng đường ở trong máu luôn ở mức bình thường.
Chuyển hóa protein: sự chuyển hóa protein tại gan luôn diễn ra rất mạnh mẽ, giúp phá vỡ protein để tiêu hóa.

Chức năng tổng hợp của gan:

Gan tổng hợp hormone angiotensinogen, có vai trò điều hòa huyết áp.
Gan tổng hợp lại những yếu tố trong quá trình đông máu như fibrinogen cùng với phức hệ protrombin, heparin.
Gan tổng hợp protein: Các tế bào gan sản xuất ra khoảng 50% lượng protein ở trong cơ thể của chúng ta. Chính vì thế, gan có một khả năng tái sinh rất mạnh, có thể tự tái tạo trở lại sau khi đã bị cắt bỏ một phần.
Gan tổng hợp albumin, đây chính là protein phổ biến nhất ở trong huyết thanh. Albumin giúp vận chuyển acid béo, hormone steroid giúp duy trì áp lực máu, đồng thời ngăn ngừa rò rỉ mạch máu.

Gan sản xuất mật

Mỗi ngày, gan sẽ tiết ra khoảng 0.5 lít mật. Mật là một chất lỏng có màu vàng hoặc màu xanh với nồng độ pH khoảng 7 đến 7.7. Trong mật gồm có sắc tố mật, muối mật, bilirubin, cholesterol, chất điện giải và nước. Vai trò của mật chính là giúp cho ruột non phân giải chất béo và hấp thụ chất béo, cholesterol và một số vitamin.

Một số chức năng khác của gan

Gan giúp duy trì sự cân bằng các hormone trong cơ thể.
Chuyển hóa những loại thuốc được hấp thụ vào bên trong cơ thể từ đường tiêu hóa thành những dạng có tác dụng tốt đối với cơ thể.
Gan có chức năng khử độc, lọc và loại bỏ những chất độc hại như một số hormone, rượu, các loại thuốc được sử dụng ra khỏi bên ngoài cơ thể.
Trong khoảng 3 tháng đầu mang thai, gan chính là cơ quan có chức năng tạo hồng cầu chính của thai nhi. Đến tuần thứ 32 của thai kỳ, tủy xương sẽ bắt đầu đảm nhận những chức năng này.
Vòng đời của các tế bào hồng cầu là 120 ngày. Một phần của tế bào hồng cầu sẽ được gan giáng hóa tạo thành các sản phẩm chuyển hóa sau khoảng thời gian này. Những sản phẩm chuyển hóa sẽ đi vào dịch mật dưới hình thức các sắc tố mật.
Gan là một bộ phận rất quan trọng của hệ miễn dịch. Trong gan có chứa một số lượng lớn các đại thực bào giúp ngăn chặn và phá hủy những tác nhân gây bệnh xâm nhập và gan và ruột.

Một số căn bệnh thường gặp ở gan

Sỏi mật
Gan nhiễm mỡ
Ung thư gan
Viêm gan B
Viêm gan C
Xơ gan

Những vấn đề quan trọng cần phải lưu ý

Để có một lá gan khỏe mạnh, thực hiện tốt các chức năng nhiệm vụ của mình thì chúng ta nên thực hiện những thói quen sau đây:

Ăn uống lành mạnh với chế độ dinh dưỡng phù hợp:

Tất cả mọi thứ mà chúng ta dung nạp vào bên trong cơ thể đều sẽ cần phải đi qua gan nên chúng ta cần phải lựa chọn những loại thực phẩm sạch, chứa nhiều chất dinh dưỡng và tốt cho gan. Nên chú trọng tới các protein có nguồn gốc thực vật, và giảm lượng chất béo ở trong chế độ ăn uống hàng ngày. Tăng cường ăn những loại rau xanh, hoa quả tươi và ngũ cốc nguyên hạt. Khi cần phải sử dụng chất béo nên sử dụng chất béo bão hòa có trong quả bơ, dầu cá, dầu hạt lanh,…

Kiểm soát cân nặng và tập thể dục thường xuyên

Những người bị béo phì thường có nguy cơ bị gan nhiễm mỡ rất cao. Gan nhiễm mỡ là một căn bệnh rất nguy hiểm có thể dẫn tới tình trạng xơ gan, tổn thương gan và suy giảm chức năng gan.

Hạn chế sử dụng bia rượu

Vì rượu bia có thể gây ra tình trạng xơ gan. Đối với một người nghiện bia rượu hay thường xuyên sử dụng rượu bia nên thường xuyên đi kiểm tra định kỳ để đánh giá chức năng gan.

Tránh lạm dụng thuốc

Paracetamol cùng với một số loại thuốc giảm đau khác có thể gây ra những tổn thương gan nếu sử dụng quá liều và sử dụng thuốc trong một khoảng thời gian dài. Tránh tình trạng lạm dụng thuốc và cần phải sử dụng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ điều trị.

Sử dụng biện pháp bảo vệ an toàn khi quan hệ tình dục

Để tránh bị lây nhiễm các bệnh viêm gan siêu vi có thể lây truyền qua đường tình dục. Các bệnh về gan hay có những biểu hiện như mệt mỏi, buồn nôn, biếng ăn, nước tiểu có màu nâu, vàng da, vàng mắt,… Khi có các biểu hiện trên nên đến các cơ sở y tế để được thăm khám, đánh giá chức năng gan và điều trị kịp thời.

Trên đây chính là những thông tin quan trọng liên quan đến gan. Hy vọng, bài viết này đã giúp cho các bạn có thêm kiến thức hữu ích để bảo vệ sức khỏe của mình.

Nguồn: Cao đẳng Y Dược HCM tổng hợp