Người liều mình trồng sưa đỏ!

Thứ Hai 22/06/2020 , 16:52 (GMT+7)

Khi sưa đỏ trưởng thành, chỉ cần bán một cây có thể tậu được mấy lượng vàng. Câu chuyện thật tưởng như đùa này diễn ra tại xã Tân Hưng, huyện Đồng Phú, Bình Phước…

Tuy nhiên, giới chuyên gia về sưa cũng khuyến cáo người trồng cần cân nhắc kỹ vì có nhiều rủi ro với loại cây này.

Khi PV NNVN đến xã Tân Hưng hỏi thăm nhà ông Bùi Xuân Thủy với biệt danh Thủy “Sưa” thì ai cũng biết bởi ông được xem là một trong những người sở hữu vườn cây sưa lâu năm nhất tại địa phương. Ông Thủy có 2 ha đất được phủ kín toàn cây gỗ sưa ai nhìn thấy đều mê mẩn, bởi chúng không chỉ đem lại hiệu quả kinh tế cao mà còn tạo ra cảnh quan sinh thái vô cùng mát mẻ, hòa quyện cùng thiên nhiên.

Vườn sưa xung quanh nhà ông Bùi Xuân Thủy tạo cảnh quan sinh thái mát mẻ. Ảnh: Trần Trung.

Tiếp chúng tôi trong căn nhà gỗ theo kiểu 3 gian Bắc bộ được bao quanh bởi những cây sưa cao to tỏa bóng xanh mát, ông Thủy cho biết, ông vốn sinh ra và lớn lên ở huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc, nơi được xem là thủ phủ cây sưa của cả nước. Do đất chật, người đông, nghe nhiều người giới thiệu Bình Phước có đất đai trù phú, màu mỡ, năm 1997 ông quyết định rời quê hương và chọn xã Tân Hưng, huyện Đồng Phú lập nghiệp với hành trang trong tay là nghề mộc gia truyền.

Ông Thủy kể, mặc dù sớm nhận biết sưa là cây trồng đầy tiềm năng, thế nhưng phải mất nhiều năm bôn ba, vất vả mưu sinh, sau khi tích lũy được số đất và vốn nhất định, năm 2002 ông mới bắt tay vào trồng cây sưa.

Ban đầu, ông phải ra tận Vĩnh Phúc để mua hơn 100 cây sưa giống về trồng xen trong vườn điều. Đến năm 2012, ông tổ chức ươm giống vừa mở rộng diện tích vườn sưa của gia đình, đồng thời cung cấp giống giá rẻ (10.000 đồng/cây) cho bà con địa phương. Hiện nay, số lượng sưa đỏ trong vườn ông Thủy có khoảng trên 1.000 cây, tuổi đời từ 8 đến 13 năm. Cây có giá trị nhất, ước tính được khoảng 100 kg lõi, được thương lái trả với giá 250 triệu đồng. Những cây còn lại dao động từ 80 đến 170 triệu đồng/cây.

Ông Thủy bên những cây sưa lâu năm của gia đình. Ảnh: Trần Trung.

Ông Thủy chia sẻ, sưa đỏ thuộc hàng đầu bảng trong các loại gỗ quý vì nó có vân rất đẹp, không nứt, không biến dạng, không bị mối mọt. Ngoài ra, phần lõi gỗ sưa còn có chứa tinh dầu, mùi thơm rất lâu. Thời kỳ phong kiến, gỗ sưa người ta dùng để đóng đồ nội thất cao cấp trong cung đình. Ngày nay, gỗ sưa được sử dụng làm đồ mỹ nghệ hoặc tượng trong các ngôi đền, chùa…

Những năm gần đây, nhiều người Trung Quốc sang Việt Nam săn lùng cây gỗ sưa, từ đó đẩy giá gỗ sưa lên cao ngất ngưởng, không khác gì “vàng đen”. Có thời điểm 1 kg phần lõi của cây sưa có giá từ vài triệu đến vài chục triệu đồng, cây sưa có giá vài tỷ đồng hiện nay không phải dạng hiếm. “Chỉ cần gỗ sưa có giá bằng với các loại gỗ quý thông thường như cẩm lai, cam se, sến, sao,… thì nhà nông đã đủ làm giàu rồi”, ông Thủy nói.

Theo ông Thủy, trồng cây sưa đỏ không khó, chỉ cần đào hố trồng cây được ươm trong bầu đất, làm cỏ khi cây còn nhỏ, khi khép tán thì tỉa cành để cây tập trung phát triển thân chính và lõi. Sưa đỏ không tốn phân bón, nhưng nguy hại nhất là sâu đục thân, phải thường xuyên thăm rừng để phát hiện kịp thời và phun thuốc vào lỗ cây, tiêu diệt sâu.

Đinh lăng dưới tán sưa là giải pháp nâng cao thu nhập của gia đình ông Thủy. Ảnh: Trần Trung.

Cái khó việc trồng sưa đỏ là thương lái chủ yếu mua lõi, vì vậy, ít nhất sau 10 năm cây mới sinh ra lõi, cây càng lâu năm thì càng có giá trị. Với phương châm “lấy ngắn nuôi dài”, trong 7 năm đầu ông trồng xen chuối vào vườn sưa, đến khi sưa khép tán, ông thay thế chuối bằng cây đinh lăng để nâng cao thu nhập. Hiện tại, cây sưa to nhất trong vườn của ông Thủy có đường kính 40 cm, cây bé nhất đường kính khoảng 15 cm. 

“Không tính tới cây sưa, chỉ tính riêng về cây đinh lăng, mỗi ngày tôi bán gần 50 kg lá với giá 30 ngàn đồng/kg, trừ chi phí cũng kiếm được gần 1 triệu đồng. Sau 2 năm đinh lăng cho củ, với giá dao động 300.000 đến 500.000/kg, với 2 ha hiện có, tôi kiếm thêm không dưới 200 triệu đồng. Sưa càng lâu năm cây càng to, chỉ cần bán theo khối như bao loại gỗ nhóm 1A  khác tôi cũng kiếm vài chục tỷ đồng”, ông Thủy dí dỏm nói.

Tương tự, thấy tiềm năng từ cây sưa, 8 năm trước, anh Nguyễn Văn Mão ở gần đó quyết định phát bỏ trên 3 ha điều để trồng cây sưa đỏ. Hiện một số cây sưa của anh Mão đã có đường kín gần 25 cm, số còn lại từ 5 cm đến 10 cm, tuy chưa cho khai thác nhưng hứa hẹn chỉ vài năm nữa vườn cây sẽ đem lại một khoản thu nhập khổng lồ cho gia đình anh.

Vườn lan rừng dưới tán sưa của anh Mão. Ảnh: Trần Trung.

Anh Mão chia sẻ, học hỏi ông Thủy, anh chọn thâm canh lan rừng dưới vườn sưa để cải thiện thu nhập bởi trồng lan rừng không khó, chỉ cần tưới đủ nước, độ ẩm, ánh sáng và giá thể là cây tự sinh trưởng và phát triển.

Dẫn chúng tôi đi tham quan 5.000 m2 trồng lan rừng dưới tán sưa của gia đình mình, anh Mão cho hay, hiện vườn lan của anh đang có hàng chục loại hoa lan rừng với trên 1.000 giỏ to nhỏ. Giá trị của mỗi giỏ lan rừng phụ thuộc vào độ quý hiếm và vẻ đẹp của loài hoa, nhưng anh chọn những loại thông thường như giả hạc, hạc vĩ, kim điệp, ngọc điểm,… vừa dễ nhân giống mà giá bán phù hợp với túi tiền người tiêu dùng. Tuy không phải nguồn thu nhập chính nhưng sau khi trừ chi phí, mỗi năm vườn lan cho thu lãi khoảng 100 triệu đồng.

Anh Mão chia sẻ, “thấy nhiều người ở quê chỉ cần bán vài cây sưa là có nhà lầu, xe hơi nên mình cũng ham. Nhưng làm nông nghiệp hay làm kinh tế đều có rủi ro, giá cả lúc này lúc khác. Tôi chỉ xem trồng sưa như trồng rừng, thay vì trồng cây tràm hay gáo vàng thì gỗ này có giá trị hơn…”

Một trong những loại lan có trong vườn sưa của anh Mão. Ảnh: Trần Trung.

Tiềm năng và giá trị của cây sưa là rất rõ. Tuy nhiên, giới chuyên gia về sưa khẳng định: Việc trồng sưa không khó, song, thời gian từ khi trồng đến lúc khai thác lại rất dài, khoảng trên 20 năm mới cho gỗ đủ tuổi để chế tác. Nếu người dân lao vào trồng sưa sẽ làm ảnh hưởng đến việc đầu tư, chăm sóc cây trồng khác đang cho thu nhập thực tế.

Bên cạnh đó, do gỗ sưa đang trong giai đoạn “bão giá” nên đã xuất hiện nhiều tổ chức, cá nhân bán giống sưa tràn lan “thật giả lẫn lộn”, nếu không có kiến thức nhất định về phân biệt giống bà con rất dễ mua nhầm giống kém chất lượng, hậu quả khó lường.

Mặt khác, sản lượng sưa đỏ của nước ta hiện nay vẫn chủ yếu cung cấp cho thị trường Trung Quốc, điều này dẫn đến tình trạng độc quyền. Giá cả gỗ sưa đỏ lên xuống phụ thuộc rất nhiều vào các thương lái Trung Quốc. Trường hợp thương lái dừng mua, người dân sẽ khó tìm được đầu ra. Vì vậy, bất cứ ai có ý định trồng sưa phải cân nhắc kỹ trước khi đầu tư vào loại cây này.