Ngôn ngữ lập trình là gì? Phân loại các ngôn ngữ lập trình cơ bản – MindX blog

Ngôn ngữ lập trình đóng vai trò quan trọng đối với công nghệ phần mềm, thiết kế website và các ngành nghề liên quan khác. Vậy ngôn ngữ lập trình là gì và có những loại ngôn ngữ lập trình cơ bản nào? Chúng ta hãy cùng tìm hiểu  nhé!

1. Khái niêm ngôn ngữ lập trình là gì?

Ngôn ngữ lập trình (programming language) bao gồm các thành phần của ngôn ngữ lập trình, là dạng ngôn ngữ được chuẩn hóa theo một hệ thống các quy tắc riêng, sao cho qua đó người lập trình có thể mô tả các chương trình làm việc dành cho thiết bị điện tử mà cả con người và các thiết bị đó đều hiểu được.

2. Thành phần có trong một ngôn ngữ lập trình

2.1 Bảng ký tự

Là tập hợp tất cả cả những ký tự được dùng để viết chương trình, như:

+ Các chữ cái (thường và hoa): a, b, c, …z, A, B, C, …Z;

+ Các chữ số: 0, 1, 2, 3,…9;

+ Các ký tự đặc biệt: +, -, &, $, …;

2.2 Cú pháp

Là bộ quy tắc dùng để viết chương trình. Lỗi của cú pháp sẽ được phát hiện trong khi chương trình được dịch, chương trình được dịch hoàn tất khi và chỉ khi không còn lỗi cú pháp.

2.3 Ngữ nghĩa

Giúp xác định ý nghĩa, tính chất và thuộc tính của câu lệnh được viết. Lỗi ngữ nghĩa chỉ có thể được phát hiện khi chương trình được thực thi với những công việc hay dữ liệu cụ thể.

3. Phân loại ngôn ngữ lập trình cơ bản

3.1 Ngôn ngữ máy

Ngôn ngữ máy – mã máy (machine language): là ngôn ngữ nền tảng của bộ vi xử lý. Các chương trình được viết trong tất cả các loại ngôn ngữ khác cuối cùng đều được chuyển thành ngôn ngữ máy trước khi chương trình đó được thi hành.

Các chỉ thị trong ngôn ngữ máy được biểu diễn dưới dạng mã nhị phân. Đây là ngôn ngữ duy nhất mà bộ vi xử lí có thể nhận biết và thực hiện một cách trực tiếp.

3.2 Hợp ngữ

Hợp ngữ (assembly language) là một ngôn ngữ lập trình bậc thấp, nó dùng các từ viết tắt trong tiếng Anh để viết chương trình. Ví dụ: Input= nhập; add = phép cộng; sub = phép trừ,.v.v..

 Hợp ngữ đã từng được dùng rộng rãi trong tất cả các khía cạnh lập trình, nhưng ngày nay nó có xu hướng chỉ được dùng trong một số lĩnh vực hẹp, chủ yếu để giao tiếp trực tiếp với phần cứng hoặc xử lý các vấn đề liên quan đến tốc độ cao. Điển hình như các trình điều khiển thiết bị, các hệ thống nhúng cấp thấp và các ứng dụng thời gian thực.

Các nhược điểm: Chương trình còn cồng kềnh, phức tạp, khó nhớ , còn phụ thuộc vào loại thiết bị (vi xử lý). Để thiết bị điện tử hiểu và thực thi được chương trình, cần phải có công cụ hợp dịch để dịch từ hợp ngữ ra ngôn ngữ máy.

3.3 Ngôn ngữ lập trình bậc cao

Ngôn ngữ lập trình bậc cao (High-level programming language) là ngôn ngữ lập trình có hình thức gần với ngôn ngữ tự nhiên, có tính độc lập cao, ít phụ thuộc vào loại thiết bị (loại vi xử lý) cũng như các trình dịch.

Một số ngôn ngữ lập trình bậc cao phổ biến hiện nay như: ngôn ngữ lập trình C, C++, Java, Pascal, PHP, Visual Basic.

Ngoài ra chúng ta cũng có thể phân loại ngôn ngữ lập trình theo phương pháp xây dựng và thực hiện chương trình như sau:

• Ngôn ngữ lập trình tuyến tính: Chương trình được thực hiện tuần tự từ đầu đến cuối, lệnh nào viết trước thì thực thi trước, viết sau chạy sau;
• Ngôn ngữ lập trình hướng cấu trúc: Chương trình chính được chia nhỏ thành các chương trình con, mỗi chương trình con thực hiện một công việc xác định. Chương trình chính sẽ gọi chương trình con theo một giải thuật (quy trình) hoặc một cấu trúc được xác định trong chương trình chính. Các ngôn ngữ lập trình hướng cấu trúc phổ biến là: Pascal và C;
• Ngôn ngữ lập trình hướng đối tượng: Phương pháp lập trình lấy đối tượng làm nền tảng để xây dựng giải thuật, chương trình. Các ngôn ngữ lập trình hướng đối tượng phổ biến: C#, lập trình đối tượng C++, lập trình JAVA,…

4. Vai trò của ngôn ngữ lập trình

Trong thời buổi công nghiệp hóa, hiện đại hóa hiện nay, mọi thứ đều được mã số hóa và chia sẻ, lưu trữ trên Internet. Do đó, việc sử dụng các loại ngôn ngữ dễ hiểu, có khả năng diễn đạt và điều hành hệ thống dễ dàng là cực kì quan trọng đối với bất cứ cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp nào.

Bạn có thể lựa chọn ngôn ngữ lập trình Java cho các dự án lập trình truyền thông, hay hướng lập trình logic cho các dự án về trí tuệ nhân tạo.

Bên cạnh đó, đối với các công ty mới startup hay các doanh nghiệp có định hướng phát triển sâu hơn trong tương lai ở môi trường trực tuyến, việc làm chủ dữ liệu là rất quan trọng. Và việc thành thạo các ngôn ngữ lập trình bằng cách tham gia các khóa học lập trình cho phép các lập trình viên có thể thay đổi công nghệ họ đang làm việc, quản lý hệ thống cơ sở dữ liệu khách hàng ở mức cao cấp, giúp làm tăng giá trị của họ trong mắt nhà tuyển dụng, và giúp tiết kiệm nhiều chi phí.

Hy vọng sau bài biết, bạn đã có thể hiểu thêm về ngôn ngữ lập trình là gì cũng như phân loại các ngôn ngữ lập trình cơ bản hiện nay. Chúc các bạn thành công!