Ngôn ngữ lập trình là gì? 10 loại ngôn ngữ lập trình phổ biến nhất

Ngôn ngữ lập trình là một trong những khái niệm thường gặp trong lĩnh vực công nghệ. Mặc dù chúng rất phổ biến nhưng không phải ai cũng hiểu rõ về điều này. Vậy ngôn ngữ lập trình là gì? Và có những loại ngôn ngữ lập trình phổ biến nào? Hãy cùng tìm hiểu ngay qua bài viết sau của ITNavi.

Ngôn ngữ lập trình là gì?

Ngôn ngữ lập trình là tập hợp các chuỗi sản xuất các loại đầu ra mã máy. Nó chính là một loại ngôn ngữ máy tính, được sử dụng trong lập trình máy tính nhằm thực hiện các thuật toán.

Ngôn ngữ lập trình được sử dụng trong lập trình máy tính nhằm thực hiện các thuật toán

Từ đầu những năm 1800, ngôn ngữ lập trình đã sử dụng nhằm định hướng hoạt động của máy mốc, hộp nhạc, đàn cơ. Hơn hết, hàng nghìn ngôn ngữ lập trình khác nhau được tạo ra sau đó. Một số loại viết dưới dạng mệnh lệnh trong khi các ngôn ngữ khác dùng dạng khai báo.

Một ngôn ngữ lập trình có chức năng là lập trình máy tính. Trong đó bao gồm việc yêu cầu máy tính thực hiện một số loại tính toán, thuật toán, kiểm soát các thiết bị bên ngoài như máy in, ổ đĩa, robot,…

Các thành phần cơ bản của một ngôn ngữ lập trình

Một ngôn ngữ lập trình thường có 3 thành phần cơ bản. Cụ thể như sau:

Những thành phần cơ bản của ngôn ngữ lập trình

Chi tiết

✍Bảng chữ cái

Chính là tập hợp của các ký hiệu sử dụng cho việc viết chương trình.

✍Cú pháp

Bộ quy tắc dùng để kiểm tra phương pháp cũng như cách viết của một chương trình hợp lệ.

✍Ngữ nghĩa

Dùng để xác định ý nghĩa của thao tác cần phải thực hiện, ứng với tổ hợp lý tự dựa vào ngữ cảnh cụ thể.

Tìm hiểu về 10 loại ngôn ngữ lập trình đang được sử dụng phổ biến

Hiện nay có tới 700 ngôn ngữ lập trình cho phép bạn làm mọi thứ. Điển hình như việc xây dựng trải nghiệm thực tế ảo cho đến tạo các trò chơi điện tử. Mỗi loại sẽ mang đến đặc trưng riêng và phù hợp với mục đích khác nhau, cụ thể như sau:

Ngôn ngữ lập trình Python

Python được biết đến là ngôn ngữ lập trình định hướng đối tượng dễ hiểu, thân thiện với người dùng. Đồng thời, chúng cũng sử dụng rộng rãi nhất hiện nay. Theo đó, bạn sẽ dùng loại ngôn ngữ có mã nguồn mở với trí tuệ nhân tạo, ứng dụng dữ liệu lớn.

Ngôn ngữ lập trình Python được sử dụng rộng rãi và thân thiện với người dùng

Rất nhiều người đánh giá cao về dòng này bởi khả năng dễ đọc, dễ hiểu. Đồng thời, bạn dễ dàng tích hợp được với các ngôn ngữ lập trình khác như C, C++ và Java.

Loại ngôn ngữ lập trình này được thực thi mã theo từng dòng nên giúp bạn dễ dàng tìm thấy lỗi và sửa chữa. Đặc biệt, chúng còn mang tính độc lập nền tảng, nhanh chóng thực hiện ở bất kỳ khung nào và chạy trên nhiều nền tảng như MacOS, Window,…

Mặc dù có rất nhiều ưu điểm nhưng ngôn ngữ Python lại không thích hợp để sử dụng hát triển các ứng dụng và trò chơi mobile. Ngoài ra, nó còn hoạt động khá chậm vì phụ thuộc vào quá trình thông dịch.

Java

Java chính là ngôn ngữ lập trình bậc cao có cách sử dụng đơn giản và tính an toàn cao. Khi sử dụng bạn dễ dàng chạy độc lập với nền tảng, trung lập khối kiến thức. Phần mềm này được phát triển bởi Sun Microsystems vào năm 1995.

Ngôn ngữ lập trình Java được đánh giá cao nhờ cách dùng đơn giản và bảo mật cao

Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại Java lại thuộc quyền sở hữu của Oracle. Loại ngôn ngữ này chủ yếu được dùng để phát triển các ứng dụng về công nghệ thông tin, ngân hàng, bán lẻ. Đồng thời, chúng ta cũng dễ dàng phát hiện ra chúng tại những dữ liệu lớn, cộng đồng nghiên cứu, web máy tính để bàn.

Sở dĩ Java được sử dụng nhiều là do ngôn ngữ này dễ sử dụng, biên dịch, dễ học. Hơn hết, người dùng cũng nhanh chóng phát hiện ra lỗi và tiến hành sửa lỗi. Ngoài ra, nền tảng này còn có khái niệm về con trỏ rõ ràng nên bảo mật rất cao.

Không những vậy, Java thực hiện được nhiều tác vụ cùng lúc. Vì thế, mang lại vô số điều thuận lợi cho người dùng cũng như giúp mọi nền tảng chạy êm, mượt.

Mặt khác, Java lại có một hạn chế chính là tiêu tốn nhiều bộ nhớ. Đồng thời, tốc độ xử lý chậm hơn so với nhiều ngôn ngữ lập trình khác và không có phương tiện dự phòng.

JavaScript

Ngôn ngữ lập trình này thân thiện với Font-end và Back-end. Khi sử dụng bạn có thể phát triển web, xây dựng trò chơi cũng như ứng dụng di động thuận lợi.

JavaScript được nhiều người sử dụng nhờ khả năng truy cập từ hai phía

Thông thường, JavaScript được dùng để xây dựng nên các trang web tương tác cho cả máy khách và máy chủ. Nó đã phát triển vào những năm 1990 cho đến nay. Ngày càng nhiều người sử dụng loại ngôn ngữ kể trên vì các tính năng phức tạp trở nên tối ưu và web sống động hơn.

JavaScript trở nên nổi bật giữa hàng trăm ngôn ngữ lập trình hiện nơi nhờ khả năng truy cập từ hai phía. Điều này giúp tiết kiệm tối đa thời gian truy cập, mang lại nhiều tiện ích cho người dùng. Đồng thời, bạn còn hài lòng về sự đơn giản, dễ hiểu, linh hoạt và khá nhẹ.

Thế nhưng, khi sử dụng JavaScript bạn cần phải nằm lòng một số lưu ý quan trọng. Điển hình như việc ngôn ngữ không có khả năng kế thừa, hoàn toàn dựa trên trình duyệt. Đặc biệt, mức độ bảo mật của chúng không cao.

Ngôn ngữ dùng trong lập trình C

Ngôn ngữ lập trình C được phát triển bởi Dennis M Ritchie tại AT&T vào năm 1972. Dòng này sử dụng phổ biến vì tính đơn giản, linh hoạt, có sự kết hợp hài hoà giữa ngôn ngữ bậc thấp và bậc cao.

Ngôn ngữ lập trình C có sự đơn giản, linh hoạt, tốc độ chạy nhanh và hiệu quả

Trong các chương trình soạn thảo văn bản, biên dịch, thiết bị mạng sẽ sử dụng loại ngôn ngữ này. Hơn hết, người dùng luôn cảm thấy dễ hiểu, tốc độ nhanh, hiệu quả. Đặc biệt, nó còn cung cấp bộ nhớ động để hỗ trợ cho bộ nhớ trong trong quá trình chạy.

Thế nhưng, khi sử dụng ngôn ngữ C người dùng sẽ gặp phải một số bất cập. Ví dụ như việc rất khó tìm ra một lỗi để tiến hành sửa chữa. Ngoài ra, nó không hỗ trợ về hàm, tính trừu tượng, đa hình, đóng gói và đặt tên không gian như OOP.

Ngôn ngữ C++

Ngôn ngữ C ++ có các tính năng tương tự như C nhưng phát triển thêm một số tính năng khác. Một trong số đó phải kể đến như lập trình hướng đối tượng, xử lý ngoại tệ và tiến hành kiểm tra kiểu. Loại ngôn ngữ này được phát triển vào năm 1980 do Bjarne Stroustrup.

Ngôn ngữ C++ có nhiều tính năng mới và tương thích với C

Điểm cộng của loại ngôn ngữ này chính là có cấu trúc, sự đơn giản và di động. Khi sử dụng bạn sẽ được hỗ trợ các tính năng định hướng đối tượng như tính trừu tượng, kế thừa, đóng gói.

Nhờ việc cung cấp tính trừu tượng cao cấp cho ngôn ngữ lập trình bậc thấp nên mọi việc sẽ vận hành hiệu quả hơn. Đồng thời C++ có khả năng tương thích tốt với C.

Hiện tại, C++ đang được sử dụng trong nhiều ngành công nghiệp. Điển hình như lĩnh vực phát triển phần mềm, trò chơi, người máy và máy tính khoa học. Đồng thời, ngôn ngữ này cũng hoạt động tốt cho các hệ thống đa thiết bị, đa nền tảng.

Ngoài ra, ngôn ngữ C++ lại có hạn chế về tính bảo mật, không hỗ trợ thu gom rác. Đồng thời, bạn sẽ rất khó để gỡ lỗi từ các ứng dụng trên web lớn.

Ngôn ngữ C#

C# còn được biết đến là một loại ngôn ngữ hiện đại đa chức năng và định hướng đối tượng. Loại ngôn ngữ này được sử dụng với các XML, dịch vụ web, thiết kế cải tiến năng suất trong web. Nếu muốn thực hiện tốt các thao tác người dùng phải có đầy đủ kiến thức về các ngôn ngữ lập trình phổ biến như C, C++, Java.

Ngôn ngữ C# có khả năng xử lý nhanh chóng, tích hợp tốt với Windows

Giới chuyên gia đánh giá rất cao về C# bởi đây chính là ngôn ngữ lập trình có mã nguồn hiện đại, an toàn. Dòng này còn chiếm ưu thế về việc dễ sử dụng, xử lý nhanh chóng, dễ dàng tích hợp với Windows.

Điểm cộng tiếp theo của ngôn ngữ này chính là khả năng duy trì thấp, ngôn ngữ định hướng đối tượng thuần tuý. Đặc biệt, bạn còn dễ dàng sử dụng chức năng sao lưu bộ nhớ mạnh mẽ. Từ đó, mỗi cá nhân sẽ tránh được việc rò rỉ bộ nhớ, thất thoát thông tin.

Ngoài những thế mạnh nổi bật kể trên, dòng ngôn ngữ này kém linh hoạt hơn vì dựa vào Microsoft .Net framework. Đồng thời, bạn cũng khá vất vả trong quá trình viết, hiểu, tìm lỗi và gỡ lỗi. Hơn hết, việc duy trì các ứng dụng đa luồng đang là vấn đề khiến nhiều người vận hành phải đau đầu.

Ngôn ngữ chuyên dùng trong lập trình R

Nếu bạn có nhu cầu phân tích dữ liệu, nghiên cứu khoa học, thuật toán,… hãy sử dụng ngôn ngữ R. Dòng này được phát triển vào năm 1993 bởi Ross Ihaka và Robert Gentleman. Loại ngôn ngữ này sẽ trợ giúp đắc lực cho những người làm trong lĩnh vực Marketing, muốn phân tích dữ liệu, trình bày trực quan,…

Ngôn ngữ R chuyên sử dụng cho lĩnh vực phân tích dữ liệu, nghiên cứu khoa học,…

Điểm nổi bật của loại ngôn ngữ lập trình này chính là khả năng hỗ trợ rộng rãi cho Data Wrangling. Đồng thời, giao diện khá thân thiện giúp người dùng dễ dàng sử dụng. Đặc biệt, R còn là ngôn ngữ lập trình mã nguồn mở và độc lập với mọi nền tảng.

Mặt khác, ngôn ngữ lập trình lại không tương thích với độ hoạ dạng 3D. Hơn hết, khi sử dụng bạn phải chờ đợi vì tốc độ xử lý khá chậm.

Ngôn ngữ PHP

Rasmuass Laird đã cho ra mắt ngôn ngữ lập trình PHP vào năm 1994. Loại ngôn ngữ này chính là kịch bản từ phía máy chủ mã nguồn mở, vận hành mạnh mẽ. Các chuyên gia thường sử dụng để tạo nên các trang web tĩnh hoặc động.

Ngôn ngữ lập trình PHP có khả năng vận hành mạnh mẽ, dễ dàng tạo nên các trang web tĩnh hoặc động

Bên trong ngôn ngữ PHP ta có thể viết được HTML, CSS, JavaScript Code. Bạn muốn lưu tệp PHP cần sử dụng đến phần mềm mở rộng là “.php”.

Điểm nổi bật của loại ngôn ngữ này chính là tính bảo mật cao, dễ sử dụng. Theo đó, các lập trình viên được hỗ trợ các thư viện trực tuyến mạnh mẽ. Đặc biệt, người dùng còn cảm thấy vô cùng thuận tiện khi nó dễ dàng chạy trên các hệ điều hành khác nhau như Linux, Mac, Windows. Ngoài ra, PHP còn tương thích tốt với nhiều dịch vụ đám mây.

Tuy nhiên, ngôn ngữ PHP lại không có khả năng xử lý dữ liệu hoặc trang web với kích thước quá lớn. Đồng thời, dòng này thiếu đi khả năng duy trì.

Ngôn ngữ Go

Ngôn ngữ Go hay còn có tên gọi khác là Golang được phát triển bởi Robert Griesemer. Dòng này được sử dụng chủ yếu cho việc thiết kế các phần mềm đơn giản, độ tin cậy cao, vận hành hiệu quả.

Sử dụng ngôn ngữ lập trình Go bạn sẽ nhận thấy khả năng đồng bộ cao và biên dịch nhanh

Go có cách vận hành như dạng cờ vây nên con người dễ học và dễ sử dụng. Đồng thời, nó sẽ đi kèm với nhiều công cụ kiểm tra hoặc tích hợp có sẵn nên tốc độ xử lý rất nhanh.

Thế nhưng, Go lại không có khả năng hỗ trợ ngôn ngữ chung, xử lý lỗi. Đặc biệt, người dùng còn phải đối mặt với việc thiếu các khung phần mềm.

Ngôn ngữ lập trình Ruby

Ruby được biết đến là một ngôn ngữ lập trình định hướng có mã nguồn mở. Khi sử dụng bạn sẽ được phục vụ mục đích chung, thuần tuý nhất để thiết kế, phát triển viết lên các tập lệnh CGI. Dòng này phát hành vào năm 1993.

Ngôn ngữ lập trình Ruby dùng để phát triển web một cách linh hoạt

Thông thường, Ruby được dùng để phát triển trên nền tảng Internet hoặc các mạng đồng bộ. Đặc biệt, nó còn hỗ trợ các công cụ GUI khác nhau như GTK và OpenGL. Ngoài ra, phần mã khi viết bằng ngôn ngữ này sẽ nhỏ và chứa ít dòng.

So sánh với các ngôn ngữ lập trình khác, Ruby thường có tốc độ khá chậm. Hơn hết, khi viết bằng ngôn ngữ này bạn sẽ rất khó để gỡ lỗi.

Tính đến thời điểm hiện tại, các ngôn ngữ lập trình vẫn luôn được cải tiến, phát triển thêm. Điều này đã và đang mang lại nhiều thuận lợi cho con người trong việc sử dụng máy tính. Đồng thời, chúng ta cũng hướng tới những giá trị thiết thực, hiện đại.

Tin rằng với những phân tích chuyên sâu từ ITNavi bạn đã hiểu thêm về ngôn ngữ lập trình. Mời bạn tiếp tục theo dõi các bài viết tiếp theo để không bỏ lỡ các nội dung về lĩnh vực công nghệ khác.

Bạn đọc xem thêm các bài viết khác: