Nghị quyết 28 về cải cách chính sách BHXH: Hướng tới mục tiêu BHXH toàn dân

Việc Trung ương ban hành Nghị quyết 28-NQ/TW về cải cách chính sách BHXH vừa là cơ hội, vừa là thách thức cho các bộ, ngành và cấp ủy, chính quyền nói chung và BHXH Việt Nam nói riêng trong việc hoạch định, xây dựng chính sách, pháp luật hướng tới thực hiện mục tiêu BHXH toàn dân.

BHXH toan dan

Thách thức và cơ hội

Theo ông Bùi Sỹ Lợi – Phó chủ nhiệm Ủy ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội, thách thức chính là Việt Nam trải qua nhiều giai đoạn thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội (BHXH) và cũng đã nỗ lực rất nhiều. Qua tổng kết 30 năm đổi mới cho thấy, mục tiêu BHXH toàn dân là quan điểm rất lớn của Đảng và Nhà nước, nhưng đến giờ mới bao phủ được 29% lực lượng lao động tham gia vào hệ thống BHXH.

“Như vậy, an sinh xã hội trong tương lai đối với 54 triệu lao động hiện nay sẽ ra sao? khi sau 20 năm nữa, họ sẽ hết tuổi lao động? Dù chính sách lương hưu thực hiện tốt như vậy, nhưng tại sao xu hướng người dân tham gia BHXH với tốc độ chậm, cũng chính là những thách thức cho hệ thống an sinh xã hội của chúng ta”, ông Lợi nói.

Về cơ hội, ông Bùi Sỹ Lợi cho rằng, Nghị quyết 28-NQ/TW đã mở ra thời kỳ mới để mọi người đều được tham gia vào hệ thống BHXH. Cụ thể, Đảng và Nhà nước đã đề ra mô hình BHXH mới, từ đơn tầng sang đa tầng. Theo đó, tầng thứ nhất là trợ cấp xã hội cho người già do Nhà nước hỗ trợ; tầng thứ hai là BHXH cơ bản (bao gồm BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện) để mở rộng bao phủ BHXH đối với người dân; tầng thứ ba là Bảo hiểm hưu trí tự nguyện (Bảo hiểm hưu trí bổ sung) theo hướng người có điều kiện đóng cao hơn thì khi về hưu có lương hưu cao hơn. “Đây là sự linh hoạt kết nối hệ thống, để chúng ta đảm bảo BHXH cho toàn dân. Đây là quan điểm, mục tiêu và định hướng của Đảng và Nhà nước ta…”, ông Lợi nhấn mạnh.

Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam – bà Nguyễn Thị Minh khẳng định, cải cách bao giờ cũng là sự thay đổi sâu, rộng. Song, việc này cũng tạo ra nhiều thách thức, nhất là với các cơ quan liên quan trong việc thực hiện chính sách. Qua Nghị quyết 28 cho thấy, khối lượng công việc của ngành BHXH sẽ lớn hơn, đòi hỏi tinh thần, thái độ phục vụ tốt hơn và quy trình nghiệp vụ hướng đến người dân phải thuận lợi hơn. Đặc biệt, dù đặt ra những thách thức, nhưng việc cải cách cũng tạo ra cơ hội để các ngành, các cấp thực hiện tốt hơn công việc của mình.

“Đây cũng là cơ hội tốt nhất với người dân, bởi Nghị quyết 28 thể hiện tính ưu việt, thể hiện quan điểm của Đảng và Nhà nước là hướng tới an sinh cho người dân khi về già. Đó là những quan điểm hết sức đúng đắn, khi chúng ta triển khai thực hiện Nghị quyết này, thì chắc chắn quyền lợi của người dân sẽ tăng lên rất nhiều…”, Tổng Giám đốc khẳng định.

Cần cả hệ thống chính trị vào cuộc

Theo đánh giá của ông Bùi Sỹ Lợi, qua tổng kết nhiều năm thực hiện chính sách BHXH cho thấy, thách thức lớn nhất mà ngành BHXH đang gặp phải, chính là số tiền nợ đọng BHXH vẫn còn nhiều, điều này đồng nghĩa với việc tỉ lệ người tham gia BHXH bắt buộc còn thấp. Do vậy, theo ông Lợi, muốn triển khai hiệu quả Nghị quyết 28, nhất là muốn tăng nhanh đối tượng tham gia BHXH tự nguyện, đòi hỏi công tác chỉ đạo, điều hành của các cấp, các ngành phải quyết liệt hơn…

Liên quan vấn đề này, Tổng Giám đốc Nguyễn Thị Minh cho rằng, việc mở rộng đối tượng tham gia BHXH không phải của riêng ngành BHXH, mà của cả hệ thống chính trị. Khi ban hành Nghị quyết 28, Trung ương cũng đã xác định trách nhiệm thực hiện của tất cả các cấp, các ngành. Tuy nhiên, với trách nhiệm là cơ quan thực hiện, dù công việc phải đảm đương rất lớn, nhưng ngành BHXH vẫn quyết tâm thực hiện tốt nhất nhiệm vụ này.

Tổng Giám đốc Nguyễn Thị Minh cũng cho biết, hiện nay, tỉ lệ người dân tham gia BHXH còn thấp do nhiều nguyên nhân (cả chủ quan và khách quan). Bất kỳ quốc gia nào, khi phát triển đối tượng tham gia BHXH phải căn cứ vào tình hình kinh tế- xã hội và nguồn lực Nhà nước. Trong điều kiện nhất định, Nghị quyết 28 đã điều chỉnh lộ trình thực hiện phù hợp; do đó làm sao để mỗi người dân nhận thức rõ về tính ưu việt, quyền lợi chế độ của chính sách này, thì việc thực hiện mới thành công.

“Với lộ trình như vậy cũng như sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, người dân sẽ hiểu chính sách này. Mặc dù rất khó khăn, nhưng chúng tôi cũng xác định cố gắng rất nhiều mới có thể phục vụ được, góp phần đạt được mục tiêu mà Nghị quyết đã đề ra”, bà Minh khẳng định.

Đồng tình với nhận định trên, song ông Bùi Sỹ Lợi cho biết thêm, Nghị quyết Trung ương lần này đã nhấn mạnh đến vai trò của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị- xã hội và chính quyền các cấp. Qua giám sát cho thấy, Luật BHXH đã quy định, hàng năm HĐND các cấp phải ghi chỉ tiêu BHXH, BH thất nghiệp, giải quyết việc làm trong chỉ tiêu kinh tế – xã hội của tỉnh. Tuy nhiên, nhiều địa phương không giao chỉ tiêu này, không đôn đốc, thậm chí chính quyền địa phương không vào cuộc, thì mỗi mình ngành BHXH không thể làm chuyển biến nhận thức của người dân được. “Việc này đòi hỏi cả hệ thống chính trị vào cuộc. Nghị quyết 28 lần này sẽ phải triển khai đúng tinh thần của nó, đến từng cấp ủy Đảng, chính quyền, đến tận các chi bộ để thực hiện. Chúng ta phải làm chuyển biến nhận thức của người dân, để họ thực sự thấy được tính ưu việt của Đảng và Nhà nước về ASXH. Chúng ta phải hiểu rằng, người dân tham gia vào hệ thống ASXH không chỉ là quyền, mà còn là trách nhiệm đối với xã hội”, ông Lợi nói.

Theo nội dung Nghị quyết 28 về cải cách chính sách BHXH, trong những năm qua, Đảng và Nhà nước ta đã luôn quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng và thực hiện chính sách an sinh xã hội, bảo đảm tiến bộ và công bằng xã hội, coi đó vừa là mục tiêu, vừa là động lực phát triển bền vững đất nước, thể hiện tính ưu việt, bản chất tốt đẹp của chế độ ta. Các cấp, các ngành, các tổ chức chính trị – xã hội, cộng đồng doanh nghiệp và người lao động đã tích cực triển khai thực hiện chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về bảo hiểm xã hội và đạt được nhiều kết quả quan trọng.

Hệ thống pháp luật, chính sách BHXH, bao gồm các chế độ hưu trí, tử tuất, ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp và bảo hiểm thất nghiệp đã từng bước được hoàn thiện, ngày càng đồng bộ, phù hợp với thực tế đất nước và thông lệ quốc tế. Chính sách BHXH đã từng bước khẳng định và phát huy vai trò là một trụ cột chính của hệ thống an sinh xã hội, là sự bảo đảm thay thế, hoặc bù đắp một phần thu nhập cho người lao động khi họ gặp phải những rủi ro trong cuộc sống.

Quỹ bảo hiểm xã hội đã trở thành quỹ an sinh lớn nhất, hoạt động theo nguyên tắc đóng – hưởng và chia sẻ giữa những người lao động cùng thế hệ và giữa các thế hệ tham gia BHXH. Diện bao phủ BHXH theo quy định của pháp luật, số người tham gia BHXH ngày càng được mở rộng, số người được hưởng BHXH không ngừng tăng lên.

“Hệ thống tổ chức BHXH từng bước được đổi mới, về cơ bản đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ, phát huy được vai trò, tính hiệu quả trong xây dựng, tổ chức thực hiện chính sách và quản lý Quỹ BHXH. Năng lực, hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về BHXH được nâng lên; việc giải quyết chế độ, chính sách cho người lao động có nhiều tiến bộ”.

(Trích nội dung Nghị quyết 28 -NQ/TW về cải cách chính sách BHXH)