Mộng mắt : những điều cần biết và hướng điều trị – Bệnh Viện Mắt Sài Gòn

Mộng mắt là bệnh phổ biến, thường gặp ở các quốc gia nhiệt đới và cận nhiệt đới. Những yếu tố môi trường liên quan đến nguyên nhân cơ chế bệnh sinh như gió, bụi, ánh nắng mặt trời. Tỷ lệ bệnh có thể khác nhau do vị trí địa lý, Talbot xác nhận năm 1948, vùng quanh xích đạo khoảng 37 độ có tỷ lệ mộng mắt cao hơn.

Nhìn chung, tỷ lệ mộng từ 0,3% đến 29%. Mộng mắt là bệnh lành tính, tiến triển chậm. Mộng mắt phát triển, làm ảnh hưởng đến thị lực và gây nên loạn thị. Mộng mắt có thể gây kích thích đỏ mắt, chảy nư­ớc mắt, mất thẩm mỹ. Nếu không được điều trị có thể gây ra những biến chứng như viêm loét giác mạc, dính mi cầu và có thể dẫn đến mù loà.

Việt nam nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, có bờ biển trải dài dọc theo đất n­ước, với thời gian nắng gần như quanh năm, nền kinh tế nông nghiệp nên tỷ lệ mộng mắt cao. Tỷ lệ mắc mộng một mắt từ 5,2% đến 19,56%, tỷ lệ mộng thịt hai mắt là 7,99% (điều tra năm 2005).

Mộng thịt là bệnh gì?

Mộng thịt, là tình trạng một màng trắng bao phủ giác mạc. Bệnh thường xảy ra ở những người thường xuyên tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.

Mộng thịt thực chất là một khối u, có hình dạng màu hồng, hơi u lên. Mộng thịt thường xuất phát từ góc bên phải mắt và có xu hướng lây lan che phủ giác mạc. Khi mộng thịt phát triển che mất giác mạc, sẽ gây suy giảm thị lực. Mộng thịt hai mắt tuy hiếm nhưng không phải không gặp, tình trạng này thường gọi là mộng song phương.

Dấu hiệu và triệu chứng của mộng thịt

Mộng thịt thường không có triệu chứng rõ rệt, những triệu chứng thường gặp khi bị mộng thịt là

• Đỏ mắt
• Mờ mắt
• Ngứa mắt
• Kích ứng mắt
• Khô mắt

Nguyên nhân mộng thịt

Nguyên nhân xảy ra mộng thịt đến nay vẫn chưa được biết đến. Một số nghiên cứu cho rằng mộng thịt do tiếp xúc quá nhiều với ánh sáng mặt trời. Mộng thịt phổ biến ở những người thường xuyên phải làm việc dưới ánh sáng mặt trời, những người sống trong vùng khí hậu nhiệt đới hoặc khí hậu khô.

Nguy cơ mắc phải

Những yếu tố nào làm tăng nguy cơ mắc mộng thịt?

Có rất nhiều yếu tố nguy cơ mắc mộng thịt như:

• Sống khu vực nóng ẩm, nhiều ánh sáng mặt trời
• Thường xuyên tiếp xúc với ánh sáng mặt trời
• Các chất gây kích ứng mắt như bụi, gió, phấn hoa và khói có thể gây khô mắt.

Các yếu tố bệnh sinh của mộng mắt

1. Tia cực tím

          Đây là yếu tố nguy cơ chính, thuộc môi trường gây nên bệnh mộng mắt đã được nhiều tác giả công bố. Mộng cũng thuộc nhóm bệnh có liên quan tới ánh sáng mặt trời, giống như bệnh đục thủy tinh thể. Một số nghiên cứu tỷ lệ mộng mắt trên một số nhóm người có thời gian tiếp xúc với ánh sáng mắt trời, các yếu tố kích thích bụi, khói, ánh sáng như người làm nghề công nhân trong các xưởng cưa, kho hàng, ngoài trời, hoặc ngư dân, thợ lặn cho thấy tỷ lệ mắc mộng mắt cao.

2. Yếu tố gen

          Nghiên cứu số liệu tại bệnh viện, thấy bệnh mộng mắt có tính chất gia đình, có thể là có di truyền lặn. Tuy nhiên, số lượng nghiên cứu này quá nhỏ vì vậy yếu tố cùng môi trường sống, dưới tác động của tia cực tím và vai trò của gen p53 gây nên mộng mắt.

3. Các yếu tố nguy cơ khác

          Các biểu hiện viêm kết mạc mãn tính do nhiều nguyên nhân có thể làm cho mộng mắt xuất hiện và phát triển. Bụi, độ ẩm thấp, các vi chấn thương cho bề mặt nhãn cầu như khói, cát cũng là các yếu tố nguy cơ cao được chứng minh.

Điều trị mộng thịt

Mộng thịt thường nhẹ và không gây khó chịu. Nếu bệnh nhân cảm thấy khó chịu, có thể tham khảo ý kiến bác sĩ để sử dụng những loại thuốc như:

• Thuốc nhỏ mắt bôi trơn, nước mắt nhân tạo hoặc thuốc mỡ
• Sử dụng thường xuyên thuốc nhỏ mắt làm co mạch
• Thuốc nhỏ mắt steroid làm dịu viêm dùng trong thời gian ngắn.

Khi mộng phát triển xâm lấn lên bề mặt lòng đen của mắt, để bảo toàn thị lực cho mắt, phòng tránh các biến chứng nặng nề gây mất thị lực, người bệnh cần đến bệnh viện chuyên khoa mắt để được phẫu thuật loại bỏ mộng mắt. Phẫu thuật mộng thịt thường mất 30–45 phút. 

Để phòng bệnh và hạn chế sự phát triển mộng mắt nên sử dụng kính mát khi đi ngoài trời, tránh gió bụi, ánh nắng vào mắt. Hàng ngày nên sử dụng nước muối sinh lí hoặc nước mắt nhân tạo để rửa mắt và dinh dưỡng mắt.

Bệnh viện Mắt Sài Gòn

Biên tập TTT

Tài liệu tham khảo:

1. https://www.aao.org/eyenet/article/management-of-pterygium-2
2. https://medlineplus.gov/ency/article/001011.htm
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5968422/
4. http://www.benhvien103.vn/vietnamese/bai-giang-chuyen-nganh/mat/mong-thit/1436/
5. Đánh giá hiệu quả phẫu thuật mộng thịt ghép kết mạc tự thân mảnh rộng cải tiến – Hướng dẫn PGS.TS Nguyễn Công Kiệt; Thực hiện BS Nguyễn Văn Lành