“Kỷ luật tích cực” để trẻ lớn lên trong hạnh phúc

GD&TĐ – Để tạo cho trẻ niềm vui, niềm hạnh phúc khi vui chơi, học tập ở trường mầm non, GV cần yêu thương, tôn trọng và biết cách “kỷ luật” trẻ một cách tích cực. Đó là chia sẻ của cô giáo Vũ Thị Thu Hà, Khoa Giáo dục mầm non, Trường CĐSPT.Ư.

Sử dụng hiệu quả hình thức “kỷ luật tích cực”

Theo cô Vũ Thị Thu Hà, trong giáo dục, kỷ luật thường được hiểu là biện pháp nhà giáo dục thực hiện nhằm thay đổi hành vi tiêu cực ở trẻ. Thông thường, kỷ luật có 2 loại: Tiêu cực và tích cực.

Trong thực tế, người lớn, trong đó có một số GV mầm non vẫn dùng hình thức kỷ luật tiêu cực để uốn nắn hành vi của trẻ với quan niệm “Thương cho roi cho vọt”; “đánh mắng mới nên người”. Những quan niệm này cần được nhận thức lại bởi những đòn roi trừng phạt về thể chất và tinh thần thời thơ ấu sẽ để lại những dấu ấn nặng nề trong tâm trí của trẻ và ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình hình thành, phát triển nhân cách con người. Để trẻ lớn lên trong hạnh phúc, người GV mầm non cần hiểu và sử dụng hiệu quả hình thức “kỷ luật tích cực”.

Kỷ luật tích cực dạy trẻ biết hành vi nào được phép, hành vi nào là không được phép và lý do tại sao? Qua đó giúp trẻ nhận ra hành vi sai trái của mình và có ý thức trách nhiệm sửa lỗi. Kỷ luật tích cực gây dựng mối quan hệ tôn trọng giữa GV và trẻ; gián tiếp dạy trẻ những cách cư xử lịch sự nhã nhặn, không bạo lực, có sự tôn trọng bản thân, biết cảm thông và tôn trọng quyền của người khác. Động viên khuyến khích trẻ thực hiện những hành vi đúng đắn phù hợp với chuẩn mực đạo đức, xây dựng ở trẻ sự tự tin và lòng tự trọng.

Trẻ mầm non cần được yêu thương. Ảnh: Internet

Biện pháp giúp trẻ hạnh phúc ở trường mầm non

Cô giáo Vũ Thị Thu Hà phân tích, tùy thuộc vào mỗi giai đoạn phát triển, GV sẽ có những biện pháp khác nhau để GD trẻ. Với trẻ 0 – 1 tuổi, mặc dù trẻ còn rất non nớt song nhu cầu tìm hiểu, khám phá thế giới xung quanh của trẻ được hình thành và phát triển mạnh mẽ. Thông qua hoạt động giao tiếp cảm xúc trực tiếp, người lớn giúp trẻ thõa mãn nhu cầu này, từ đó trẻ phát triển về mọi mặt nhận thức, ngôn ngữ, cảm xúc.

Trẻ có bản năng chăm chú lắng nghe, quan sát và tích cực thực hiện các hành động để khám phá thế giới xung quanh. Tuy nhiên, hành vi của trẻ mang tính vô thức, trẻ chưa biết con gì, cái gì có thể gây nguy hiểm nên người lớn cần tạo ra môi trường an toàn để trẻ hoạt động. Nếu khi trẻ có những hành động chưa đúng thì người lớn cần “phương pháp tích cực” giúp trẻ nhận thức và có hành vi đúng.

Ở tuổi này, khi đến trường trẻ phải xa cha mẹ, xa người thân nên có tâm trạng buồn bã, sợ hãi khiến trẻ la khóc, mất ngủ. Vì vậy, GV mầm non cần chăm sóc vỗ về thương yêu trẻ như người mẹ ở nhà thì cảm giác sợ hãi sẽ nhanh chóng mất đi.

Giai đoạn 1 – 3 tuổi: Trong giai đoạn ấu nhi, hoạt động chủ đạo của trẻ là đồ vật, người lớn là cầu nối giữa trẻ với thế giới đồ vật. Đến giai đoạn này, thế giới nội tâm được hình thành, tự ý thức nên trẻ mmng muốn độc lập, muốn tách mình ra khỏi người lớn.Trẻ muốn tự do tìm hiểu ý muốn theo ý thích của trẻ. Đây cũng là nguyên nhân dẫn đến cuộc khủng hoảng tâm lý cả trẻ tuổi lên 3. Trẻ trở nên bướng bỉnh, hay đòi hỏi quá đáng, ra lệnh và định đoạt mọi thứ, không chịu nhượng bộ ai…

Với trẻ giai đoạn này, GV mầm non cần nhận ra những khả năng mới của trẻ, tạo điều kiện, động viên khuyến khích để trẻ tự thực hiện lấy những việc vừa sức với trẻ (như thay quần áo, tự mang giầy dép, tự xúc cơm ăn..). Thay vì trách phạt, hãy thương xuyên khen ngợi trẻ khi làm việc tốt.

Với trẻ 3 – 6 tuổi: Hoạt động vui chơi mà trung tâm là trò chơi đóng vai theo chủ đề giữ vai trò chủ đạo. Học được những quy tắc, chuẩn mực đạo đức qua trò chơi nên trẻ đã biết thế nào là đúng, là sai trong quan hệ xã hội và với chính bản thân mình.

Nhu cầu nhận thức phát triển mạnh nên trẻ thích khám phá thế giới tự nhiên và xã hội, thích bắt chước người khác, thường muốn “để con làm” hoặc có “sáng kiến” với cách khám phá, cách làm riêng của mình. Vì vậy, trẻ có thể gây ra nhiều lỗi như làm dỗ vỡ, làm hỏng thứ gì đó.

Đời sống tình cảm của trẻ ở lứa tuổi này rất phong phú và sâu sắc hơn rất nhiều so với lứa tuổi khác. Trẻ luôn thèm khát sự yêu thương, trìu mến của cha mẹ, dễ tủi thân nếu không được quan tâm. Trẻ bộc lộ tình cảm của mình một cách mạnh mẽ và rõ ràng, biết cảm thông, an ủi người khác, biết sẻ chia đồ chơi với bạn bè.

Quan trọng nhất vẫn là tình yêu thương

Theo cô giáo Vũ Thị Thu Hà, trong kỷ luật tích cực, quan trọng nhất không phải ở phía trẻ mà là ở phía GV mầm non vì GV mới là người thực hiện kỷ luật. Để kỷ luật tích cực, đầu tiên GV mầm non phải hiểu tâm lý trẻ. Thứ hai, GV mầm non phải rèn luyện kỹ năng kiềm chế cảm xúc của bản thân. Thứ ba, GV nên tìm hiểu để biết thêm những phương pháp kỷ luật tích cực.

Mỗi trẻ em là một con người riêng biệt, chúng sinh ra trong những gia đình khác nhau, điều kiện sống khác nhau, hình thành tính cách khác nhau nên nếu chỉ sử dụng một biện pháp lỷ luật sẽ không mang lại hiệu quả như mong muốn. Phương pháp GD mang lại hiệu quả là phải phù hợp với tâm lý của từng trẻ, phải dùng nhiều phương pháp tác động, nhưng quan trọng nhất vẫn là tình yêu thương của GV mầm non với trẻ.

Trẻ mầm non ưa nói ngọt, dịu dàng nên sẵn giọng, cáu gắt, mắng mỏ, quát tháo, sỉ nhục làm trẻ thêm sợ hãi, cảm giác sợ hãi khi ở trường, ở lớp, ở bên cô sẽ không còn. Vì vậy, GV mầm non cần hiểu trẻ để cảm thông với trẻ, GV mầm non cần dùng tình yêu thương của “người mẹ ở trường”, sự thành tâm thiện ý, sự dịu hiền cởi mở, vui tươi của mình để GD các em. Đây là cách GD mang lại hiệu quả và có tác dụng tích cực.