Kiểm toán nội bộ là gì? Vai trò và chức năng trong doanh nghiệp

Hiện nay, với nhu cầu cần phải có hệ thống quản trị tiên tiến và đưa ra các cơ sở đảm bảo hợp lý (reasonable assurance) trong các tổ chức, đặc biệt tại các công ty, tập đoàn lớn, vai trò đánh giá hệ thống cung cấp cơ sở đảm bảo và tư vấn nhằm hoàn thiện về quản trị tổ chức, quản lý rủi ro, và kiểm soát nội bộ (GRC) của kiểm toán nội bộ là vô cùng cần thiết. Vì thế, ở bài viết này, Viện FMIT sẽ giúp bạn có thêm các thông tin về kiểm toán nội bộ, nắm rõ vai trò, nhiệm vụ của bộ phận này trong doanh nghiệp. Cùng tìm hiểu nhé!

Kiểm toán nội bộ là gì?

Theo Học viện kiểm toán nội bộ IIA Hoa Kỳ, kiểm toán nội bộ được định nghĩa như sau: 

“Kiểm toán nội bộ là hoạt động đảm bảo và tư vấn độc lập, khách quan được thiết kế nhằm gia tăng giá trị và giải quyết các hoạt động của tổ chức. Kiểm toán nội bộ giúp tổ chức đạt được các mục tiêu đề ra thông qua việc áp dụng các phương pháp cho hệ thống và quy tắc nhằm đánh giá và nâng cao hiệu quả quản lý rủi ro, kiểm soát và các quy trình quản trị”.

Kiểm toán nội bộ bao gồm những hoạt động và thuộc tính như: 

– Đảm bảo: Nhân viên kiểm toán kiểm tra khách quan các bằng chứng để đưa ra cơ sở đảm bảo về tính tuân thủ, hiệu quả và hiệu suất của hoạt động. 

– Tư vấn: Các hoạt động tư vấn bao gồm: tư vấn xây dựng quy trình, tư vấn kiểm soát các dự án mới, tư vấn việc xác định, đánh giá các mức độ rủi ro,…

– Tính độc lập: Bộ phận kiểm toán nội bộ cần có tính độc lập về mặt tổ chức thông qua vị trí trong cơ cấu tổ chức, báo cáo các nội dung có tính chuyên môn cho Hội đồng quản trị, báo cáo hành chính cho Tổng giám đốc, thực hiện quy trình kiểm toán và trao đổi kết quả kiểm toán,…

– Tính khách quan: Thái độ công bằng, cá nhân không bị chi phối bởi bản thân hoặc các bên liên quan làm sai lệch kết quả đánh giá..

– Phương pháp hệ thống: Áp dụng phương pháp kiểm toán dựa trên rủi ro. 

– Áp dụng khung nguyên tắc: Để hoạt động hiệu quả, kiểm toán nội bộ nên áp dụng khung nguyên tắc theo thông lệ quốc tế (IPPF) và khung năng lực về kiểm toán nội bộ (Internal Audit Competency Framework). 

Khái niệm kiểm toán nội bộ là gì?

Vai trò và mục tiêu của kiểm toán nội bộ

Kiểm toán nội bộ có vai trò quan trọng trong bộ máy hoạt động của tổ chức. Một số vai trò của kiểm toán nội bộ.

Vai trò trong quản trị rủi ro doanh nghiệp

Trong hệ thống quản trị rủi ro, kiểm toán nội bộ có vai trò đánh giá, thúc đẩy, tư vấn cố vấn giúp phát triển và hoàn thiện hệ thống rủi ro trong tổ chức, nhằm hạn chế tối đa tổn thất và nâng cao hiệu quả kinh doanh.

Kiểm toán viên đóng góp vào hệ thống quản trị rủi ro (ERM) thông qua các hoạt động đảm bảo và tư vấn. 

Vai trò đảm bảo

Đảm bảo là yếu tố cốt lõi giúp hoạt động kiểm toán nội bộ được tối ưu. Vai trò đảm bảo của kiểm toán viên thường được thể hiện qua các hoạt động như: đánh giá việc thiết kế và hiệu quả hoạt động của các quy trình quản lý rủi ro; kiểm tra hiệu quả của các biện pháp kiểm soát và những hoạt động khác, đánh giá và báo cáo về tình trạng rủi ro. 

Kiểm toán nội bộ đảm bảo hiệu quả của các hoạt động

Vai trò tư vấn

Kiểm toán viên tư vấn chuyên môn các nghiệp vụ quan trọng nhằm cải thiện và nâng cấp các quy trình quản lý rủi ro và kiểm soát nội bộ chặt chẽ hơn. Một số dịch vụ tư vấn như: 

– Sử dụng công cụ và công nghệ hiện đại để đào tạo về rủi ro. 

– Giới thiệu quản trị rủi ro, chia sẻ kiến thức chuyên môn, kinh nghiệm thực tế về hoạt động kiểm toán nội bộ. 

– Tư vấn, tổ chức hội thảo và tổ chức huấn luyện trực tiếp. 

– Tư vấn nắm vai trò chính trong việc điều phối, giám sát và báo cáo rủi ro một cách chính xác nhất. 

– Hỗ trợ tư vấn để nhà quản lý giải quyết vấn đề hiệu quả hơn, giảm thiểu rủi ro. 

Mục tiêu của kiểm toán nội bộ

– Đảm bảo các hoạt động kiểm soát tài chính, phi tài chính được thiết kế và vận hàng có hiệu quả, hữu hiệu và đem lại giá trị thiết thực cho doanh nghiệp. 

– Giám sát liên tục hồ sơ quản trị rủi ro để đảm bảo các rủi ro đã được kiểm soát và có thể giảm thiểu tối đa tổn thất. 

– Hỗ trợ cho hoạt động điều tra các nghi ngờ gian lận, có dấu hiệu tham nhũng, sử dụng nguồn lực doanh nghiệp để thực hiện cho mục tiêu cá nhân. 

– Tư vấn, hỗ trợ ban Tổng giám đốc cải tiến, nâng cao hiệu quả của hoạt động sản xuất và kinh doanh.

Mục tiêu của kiểm toán nội bộ trong doanh nghiệp

– Kiểm toán tính hiệu quả và tuân thủ quy trình làm việc của tất cả hoạt động trong doanh nghiệp. 

– Tư vấn biện pháp cải tiến để nhà quản lý hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ ngày càng hiệu quả và có tính thống nhất.

– Kiểm toán viên kiểm tra và phát hiện những sai sót trong hoạt động kinh doanh để có những định hướng đúng đắn giúp doanh nghiệp đạt được mục tiêu đề ra. 

– Kiểm toán nội bộ có nhiệm vụ phân tích, kiểm tra, giám sát và đưa ra biện pháp cải tiến cho những điểm yếu được nhận thấy từ hệ thống quản lý doanh nghiệp. 

Xem chi tiết: Mục tiêu, quyền hạn và trách nhiệm của kiểm toán nội bộ

Kiểm toán nội bộ – Kim chỉ nam giúp doanh nghiệp theo đúng định hướng đã đề ra

Làm việc khách quan, chuyên nghiệp là điều kiện để kiểm toán nội bộ hoạt động hiệu quả

Các loại kiểm toán nội bộ

Kiểm toán nội bộ ngày nay không chỉ dừng lại ở việc kiểm soát tài chính, kế toán mà còn liên quan đến các vấn đề khác như: tuân thủ các quy định của môi trường, công nghệ thông tin, đánh giá hiệu quả hoạt động,…

Đánh giá và tuân thủ quy định

Mỗi ngành nghề sẽ được pháp luật quy định những điều khoản khác nhau. Việc tuân thủ theo các quy định sẽ giúp doanh nghiệp tránh được những phiền phức không đáng có, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến pháp lý.

Kiểm toán môi trường

Quan sát, nghiên cứu, phân tích và đánh giá tác động của doanh nghiệp đến môi trường, xem doanh nghiệp đã tuân thủ đúng quy định của Luật Môi trường hay chưa.

Kiểm toán công nghệ thông tin

Việc kiểm tra đánh giá về hệ thống công nghệ thông tin là cần thiết giúp doanh nghiệp đảm bảo quá trình xử lý thông tin nhanh chóng, bảo vệ những thông tin quan trọng đặt biệt là các dữ liệu về khách hàng.

Đánh giá hoạt động

Đưa ra nhận định, đánh giá cơ chế kiểm soát của tổ chức về hiệu quả của toàn bộ hoạt động và độ tin cậy của chúng. 

Đánh giá hiệu suất

Đánh giá hiệu suất công việc để doanh nghiệp quyết định có tiếp tục thực hiện kế hoạch đó hay không hoặc có những biện pháp cải tiến nào giúp các kế hoạch sau đạt được kết quả tốt hơn. 

Đánh giá hiệu suất kiểm toán để xem mức độ đạt được chỉ tiêu đề ra

Quy trình kiểm toán nội bộ

Quy trình kiểm toán nội bộ cần được phối hợp chặt chẽ giữa các bước để hoàn thành mục tiêu cuối cùng một cách hàng hoàn hảo nhất.

Lập kế hoạch

Để một kế hoạch được hoàn chỉnh, kiểm toán viên cần thực hiện những bước sau: 

– Xác định đối tượng, mục tiêu và phạm vi kiểm toán: Đối tượng kiểm toán có thể là các phòng ban, chi nhánh, sản phẩm,… Xác định mục tiêu dựa vào việc đánh giá tính phù hợp, hiệu quả hoạt động,…

– Thu thập thông tin ban đầu: Có cơ sở để đề xuất giải pháp phù hợp nhằm giảm thiểu rủi ro, cải tiến thay đổi một số quy trình để nâng cao hiệu quả hoạt động.

– Xây dựng chương trình kiểm toán và mẫu kiểm toán: Bước này giúp kiểm toán viên đánh giá tiến độ thực hiện và phân công nhân sự phù hợp. 

– Xác định nguồn lực và lịch trình kiểm toán: Nguồn nhân lực cho một dự án sẽ được giám đốc kiểm toán nội bộ quyết định: số lượng nhân sự, hậu cầu, kỹ năng, kiến thức,.. và lên lịch kiểm toán chi tiết: ngày bắt đầu, thời gian triển khai đánh giá thực địa, danh mục tài liệu,…

– Lên kế hoạch chi tiết.

Thực hiện kiểm toán

Ở bước này, kiểm toán viên sẽ tiến hành thử nghiệm kiểm soát các bước cơ bản và ghi lại kết quả nhằm mục đích phân tích đánh giá hiệu quả hoạt động. 

Trước khi tiến hành kiểm toán, kiểm toán viên cần xem xét các yếu tố: 

– Tài liệu kế hoạch kiểm toán để nắm rõ mục tiêu, phạm vi, quy trình thực hiện.

– Kỳ vọng của Ban Hội đồng quản trị, lãnh đạo cấp cao để đưa ra chiến lược phù hợp nhằm đạt được mục tiêu. 

– Nghiên cứu chính sách và quy định pháp luật liên quan để hạn chế những rủi ro không đáng có.

Trong quá trình thực hiện kiểm toán, kiểm toán viên hoàn toàn có thể bổ sung, sửa đổi, điều chỉnh những nội dung mà mình cảm thấy thiếu hoặc không phù hợp.

Báo cáo kết quả kiểm toán

Trưởng kiểm toán nội bộ cần thực hiện báo cáo kết quả kiểm toán định kỳ cho ban lãnh đạo. Tần suất và nội dung báo cáo phụ thuộc vào tầm quan trọng và tính cấp thiết của hoạt động. 

Báo cáo và trao đổi kết quả hoạt động thường xuyên giúp doanh nghiệp đảm bảo tiến độ công việc và đo lường hiệu quả kinh doanh. Các kiểm toán viên có thể xem xét quy trình và chính sách kiểm toán nội bộ để xác định nên sử dụng mẫu biểu nào. Các mẫu biểu này có vai trò giúp đảm bảo trao đổi hoạt động hợp lý và nhất quán trong suốt quá trình kiểm toán.

Báo cáo kết quả thường xuyên để kiểm soát và đo lường chính xác

Theo dõi

Sau khi hoàn thành một cuộc kiểm toán, kiểm toán viên cần theo dõi để phát hiện và đề xuất biện pháp cải tiến kịp thời. Kiểm soát viên cần theo dõi quá trình triển khai kết quả để xem những giải pháp đề xuất được áp dụng có mang lại hiệu quả tích cực hay không.

Trưởng kiểm toán nội bộ xác định hình thức báo cáo kết quả theo dõi dựa theo chuyên môn và những kỳ vọng thực tế của ban lãnh đạo. Có thể báo cáo theo các hình thức dưới đây: 

– Báo cáo chi tiết tình trạng, mọi hoạt động. 

– Báo cáo các vấn đề rủi ro được phát hiện trong lúc kiểm toán.

– Báo cáo những biện pháp khắc phục đã được hoàn thành và đánh giá mức độ hiệu quả của nó. 

Đạo đức nghề nghiệp của một kiểm toán viên 

Đạo đức nghề nghiệp là chuẩn mực để đánh giá tính chuyên nghiệp và năng lực làm việc của bạn trong nghề. Đối với kiểm toán viên, đạo đức nghề nghiệp được thể hiện qua các yếu tố dưới đây: 

– Sự cẩn trọng trong từng công việc. 

– Tinh thần trách nhiệm cao.

– Không ngừng học hỏi để nâng cao trình độ của bản thân. 

– Xây dựng môi trường làm việc chuyên nghiệp, không định kiến cố tình gây mất đoàn kết nội bộ. 

– Tôn trọng và góp ý nhằm mục đích nâng cao giá trị doanh nghiệp và đảm bảo làm việc đúng theo quy định của doanh nghiệp. 

– Có trách nhiệm trong việc bảo vệ thông tin thu thập được nhằm hạn chế việc thông tin bị tiết lộ cho đối thủ. 

– Không gian lận, sử dụng nguồn lực cho lợi ích cá nhân. 

– Tuân thủ pháp luật và các quy định mà doanh nghiệp ban hành. 

Đạo đức nghề nghiệp đối với kiểm toán viên

Làm thế nào để trở thành kiểm toán viên nội bộ?

Kiểm toán nội bộ đang trở thành xu hướng lựa chọn của nhiều người. Nhiều doanh nghiệp tìm kiếm và tuyển dụng vị trí này với chế độ đãi ngộ cao. Chắc hẳn, nhiều người đã đặt ra câu hỏi “Vậy làm thế nào để có đầy đủ hành trang trở thành kiểm toán viên chuyên nghiệp được nhiều nhà tuyển dụng săn đón”?

Để trở thành một kiểm toán viên chuyên nghiệp, việc trang bị đầy đủ kiến thức là chưa đủ, bạn cần có khả năng tư duy logic, tâm lý vững vàng kiên định, làm việc độc lập, tinh thần trách nhiệm cao. Tất cả những yêu cầu này đều được Viện FMIT giảng dạy trong khóa học Kiểm toán nội bộ. Thông qua khóa học này, Viện FMIT muốn truyền tải những kiến thức bổ ích nhất để học viên nâng cao năng lực bản thân và gia tăng giá trị cho doanh nghiệp. 

Chương trình đào tạo Kiểm toán nội bộ chuẩn quốc tế IIA

Những lý do thuyết phục dưới đây sẽ là động lực thúc đẩy bạn sớm tham gia khóa học Kiểm toán nội bộ tại Viện FMIT: 

– Chương trình đào tạo theo chuẩn IIA, nội dung khóa học được thiết kế với mục đích cung cấp kiến thức chuyên sâu, đề cao khả năng thực hành ứng dụng. Hơn thế nữa, chương trình đào tạo được tiến hành cùng với các đối tác lớn như Học Viện Kiểm Toán Nội Bộ – IIA, nội dung được chuyển giao từ đối tác đảm bảo chất lượng và giá trị ở mức độ đẳng cấp quốc tế. 

– Giáo trình được thiết kế theo chuẩn mực thực hành về kiểm toán nội bộ quốc tế của Viện Kiểm toán nội bộ IIA Hoa Kỳ. 

–  Sau khi hoàn thành khóa học, học viên có thể thi để lấy chứng chỉ quốc tế CIA. Đây là chứng chỉ danh giá nhất thế giới được công nhận trên toàn thế giới và là chuẩn mực để đánh giá trình độ và năng lực của người làm nghề kiểm toán nội bộ. Khi có chứng chỉ này, sẽ là lợi thế cạnh tranh so với những ứng viên khác, giúp bạn thuận tiện cho việc làm ở các vị trí quản lý cấp cao. 

Viện FMIT tự hào là đơn vị đào tạo chương trình kiểm toán nội bộ uy tín hàng đầu tại Việt Nam. Những thông tin mà Viện FMIT chia sẻ trên đây sẽ giúp ích cho bạn trong việc nghiên cứu thông tin và tìm giải pháp nâng cao năng lực bản thân. Nếu bạn cần hỗ trợ tư vấn về khóa học Kiểm toán nội bộ hoặc cần giải đáp thắc mắc, vui lòng liên hệ với chúng tôi qua hotline hoặc website để được đội ngũ nhân viên tư vấn một cách tận tình. 

CHƯƠNG TRÌNH KẾ TOÁN BỘ CHUẨN QUỐC TẾ IIA®