Hướng dẫn cha mẹ cách giáo dục giới tính cho con hiệu quả

“Chuyện giới tính” vốn từ lâu được cho là tế nhị mà phụ huynh luôn cố gắng hạn chế đề cập tới với con mình, thì ngày nay lại đang là thứ chúng ta cần cởi mở nhìn nhận hơn cả. Cuộc đời vốn là không đơn giản, nên con trẻ càng được giáo dục giới tính sớm là càng có lợi cho cả bản thân và gia đình. Vậy nhưng, nhiều bậc phụ huynh vẫn còn lo lắng khi chưa có phương pháp truyền đạt những kiến thức này cho con một cách hiệu quả. Trong bài viết này, Gia Sư Việt sẽ gợi ý cho anh chị các cách để việc giáo dục giới tính không còn là một thử thách.

I. Những quan điểm sai lầm về vấn đề giáo dục giới tính

Nhiều bố mẹ nghĩ rằng, các bé biết quá sớm những điều này sẽ dẫn đến tò mò và muốn thử, từ đó sinh ra nhiều hậu quả khó lường. Ở độ tuổi còn chưa chính chắn, tốt nhất là chưa nên giáo dục giới tính mà hãy đợi đến khi các con đủ lớn để tự mình biết và tìm hiểu điều này một cách tự nhiên. Bên cạnh đó, nhiều bố mẹ thậm chí không quá bận tâm đến việc giáo dục vấn đề này, mà phó mặc hoàn toàn cho thầy cô và nhà trường. Trong khi ấy, để có thể hiểu bản thân và bảo vệ được mình, trẻ em luôn cần sự đồng hành đầu tiên từ gia đình.

Chúng ta phải nhìn vào thực rằng tế rằng hầu hết các trường hợp lạm dụng tình dục trẻ em đã xảy ra xuất phát từ việc các em chưa được trang bị đầy đủ về kiến thức giới. Bố mẹ không bao giờ có thể ở bên cạnh con 24/24 để che chở và bảo vệ, nên khi đã trở thành các bậc sinh thành, ta cần thấy rằng việc giáo dục giới tính cho con từ nhỏ là điều quá cần thiết. Nạn ấu dâm và hàng loạt các mối nguy hiểm về thân thể sẽ không chừa một ai, vậy nên kiến thức cũng như kĩ năng mà gia đình và nhà trường dạy từ bé sẽ là hành trang bảo vệ con trẻ.

II. Vậy giáo dục giới tính cho con nên bắt đầu từ độ tuổi nào?

Có thể sẽ không có một cột mốc “sớm” nhất định nào cho tất cả những đứa trẻ, nhưng con số trung bình chúng tôi đề xuất ở đây là từ 1.5 – 3 tuổi. Mỗi bạn nhỏ có khả năng nhận biết và tốc độ phát triển khác nhau, tuy nhiên, việc giáo dục giới tính sẽ cần được bắt đầu ngay khi các bé hình thành nhận thức về cơ thể mình. Các em được ông bà, bố mẹ dạy cho cái tai ở đâu, cái đầu ở đâu, đôi mắt ở đâu, thì cũng đã đến lúc chúng cần được biết thêm cả về những bộ phận nhạy cảm khác trên cơ thể mình.

Hơn nữa, 1.5 – 3 tuổi đồng thời cũng là lúc nhiều bạn nhỏ được gia đình đưa đến trường mẫu giáo. Khi ấy, các bé tiếp xúc nhiều với các bạn và sẽ tò mò về sự khác biệt giới tính; và cũng từ lúc đó, thế giới của các bé mở rộng dần ra với nhiều đối tượng gặp gỡ, trò chuyện, va chạm mỗi ngày chứ không chỉ thu hẹp quanh mình gia đình nữa. Các mối quan hệ phong phú là rất tốt để các em có thể quan sát, học hỏi nhanh và tích cực hơn, nhưng song hành với đó là nhiều mối nguy hại tiềm ẩn mà người thân cần chú ý giáo dục cho con em ngay ở độ tuổi này.

1. Đối thoại với con thẳng thắn và nhẹ nhàng

Trẻ em, nhất là các em ở độ dưới 3 tuổi vốn chưa biết thế nào là đúng/ sai, hay/ dở, mà chúng sẽ học những điều đó qua việc quan sát phản ứng của người lớn đối với sự vật, sự việc xung quanh. Khi con làm vỡ bình hoa đẹp chẳng hạn, bố mẹ quát mắng hay đánh con, nó sẽ sợ hãi và cho rằng sơ ý cũng là tội lỗi nghiêm trọng, dần dần sinh giấu giếm và không dám chia sẻ cho bố mẹ nữa. Ngược lại, nếu bố mẹ phân tích cho con rằng hành động này là sự cố không mong đáng có và cùng con dọn dẹp mảnh vỡ, con sẽ có cái nhìn khác đi ngay, chúng tin tưởng và thân thiết với bố mẹ hơn, cũng như biết có trách nhiệm với hành động của mình.

Giáo dục về giới tính cho trẻ cũng tương tự như vậy. Ta cần làm rõ cho bé rằng tìm hiểu về sự khác biệt giới tính hay tò mò về các bộ phận kín đáo trên cơ thể mình hoàn toàn không phải điều đáng xấu hổ. Bố mẹ hãy để con thoải mái học hỏi, chỉ cho chúng khi con thắc mắc, hoặc nếu trẻ không chủ động hỏi thì ta có thể tranh thủ giờ tắm hay lúc đọc sách về cơ thể người để giới thiệu và giải thích thêm cho chúng. Được bố mẹ giảng giải một cách nghiêm túc, những đứa trẻ cũng sẽ học về những vấn đề này một cách đúng mực.

2. Để con hiểu về cơ thể mình và cách bảo vệ

Khi dạy con về những điểm nhạy cảm trên cơ thể, các phụ huynh nên sử dụng tên khoa học của chúng chứ không phải các ngữ từ lái đi hay nói giảm nói tránh. Như vậy, con mới hiểu đây là vấn đề nghiêm túc, không được xem nhẹ hay mang ra bông đùa. Tiếp đó, dạy cho chúng về cách vệ sinh các bộ phận này đúng cách, có vấn đề gì bất thường thì cần nói chuyện với bố mẹ ngay. Con không được để người khác chạm vào các bộ phận nhạy cảm trên cơ thể mình trong bất kì hoàn cảnh nào, trừ bố mẹ, bác sĩ và những người chăm sóc, khám bệnh cho trẻ nói chung.

Con có quyền được nói “Không” với những hành động thân mật của người khác khiến con cảm thấy không thoải mái. Ở Việt Nam và rất nhiều nước Châu Á, một số bậc phụ huynh hay ép con để cho người quen của bố mẹ ôm hôn hoặc phải vâng lời theo mọi yêu cầu của người lớn. Việc này thật ra rất không nên; thay vào đó, chúng ta cần lắng nghe ý kiến của con, tôn trọng cảm xúc của chúng, và định hướng trẻ cách ứng xử với những đề nghị tiếp xúc thân mật. Ngày này, đâu đó vẫn có những trường hợp trẻ bị xâm hại ngay trong chính mái nhà của mình, nên việc giúp con hiểu điều này hoàn toàn không thừa.

3. Dạy con tự làm chủ và biết chăm sóc bản thân

Đối diện sự thay đổi của cơ thể

Khi các bé lớn, bước vào tuổi dậy thì và bắt đầu có những thay đổi mạnh mẽ về tâm sinh lí, vấn đề giáo dục giới tính lại bước lên một tầm quan trọng mới. Đối mặt với hàng loạt sự thay đổi cả bên trong và bên ngoài cơ thể, khi đó trước tiên: Các bạn trai cần được biết cách xử lí với hiện tượng xuất tinh, dương vật cương cứng ngoài ý muốn hay tuyến lông phát triển mạnh mẽ, bắt đầu xuất hiện râu trên mặt,… Các bạn gái thì cần nắm rõ cách sử dụng băng vệ sinh, cốc nguyệt san khi “đến tháng”, đau bụng ngày kinh, hay phần ngực căng tức, khó chịu,…

Thêm hiểu biết về quan hệ tình dục

Tiếp theo, trước khi bước vào độ tuổi này, con em chúng ta cần được đảm bảo đã có đủ tâm lí và kiến thức về “chuyện 18+”. Đây là điều không thể tránh khỏi và cũng không nên trốn tránh. Cơ thể mỗi người là thuộc toàn quyền sở hữu cá nhân, nhưng các bạn trẻ cũng cần được gia đình nhấn mạnh rõ cho từ sớm về cả vấn đề luật pháp cũng như ảnh hưởng tâm lí và tương lai khi quan hệ tình dục ở tuổi vị thành niên. Gia đình hoàn toàn không nên cấm đoán, do lứa tuổi này rất có tâm lí phản nghịch, mà nên khuyên nhủ và định hướng, cũng như nhắc trẻ luôn mang theo bao cao su bên mình.

4. Xử lý những bất an trong trường hợp đặc biệt

Trẻ ở cộng đồng LGBT

Có một điều mà ngày nay phụ huynh cần xem xét khi giáo dục giới tính cho con đó là xu hướng tính dục của trẻ. Ngày nay, với sự cởi mở đón nhận của xã hội, việc có những người thân quen với mình thuộc cộng đồng LGBT ( đồng tính/ dị tính/ chuyển giới) cũng không còn là điều bất ngờ. Chúng ta không quyết định được việc con mình “thẳng” hay “cong”, và dù có là như thế nào, thì miễn các con lớn lên khoẻ mạnh và tử tế mới là điều quan trọng nhất. Có lẽ đã đến lúc bố mẹ thời đại mới nhẹ nhàng chấp nhận sự việc này, để không còn những đứa trẻ phải co ro mà sống với bản ngã.

Trẻ chịu tổn thương vì xâm hại tình dục

Có những điều tệ hại mà nhiều đứa trẻ phải trải qua, nhưng chúng giấu nhẹm đi. Kể cả khi tin tưởng và gần gũi với bố mẹ, việc luôn luôn chia sẻ 100% cuộc sống cũng không phải điều dễ dàng. Hơn ai hết, bậc sinh thành cần là người giữ kín bí mật của con nhất, không coi nhẹ những tâm tư của trẻ con, thì khi đó phía các bạn nhỏ mới có thể sẵn lòng chia sẻ và trò chuyện với bố mẹ của mình được. Giáo dục giới tính giờ không chỉ là vấn đề thân thể, mà còn là những điều sâu xa hơn về cả tâm lí.

Kết luận: Giáo dục giới tính là một chủ đề có rất nhiều điều để bàn luận, và còn rất, rất nhiều kinh nghiệm khác mà tự bản thân mỗi phụ huynh có thể rút ra cho riêng mình. Tuy vậy, Gia Sư Việt mong rằng một vài gợi ý nhỏ trên đây có thể giúp các bố mẹ phần nào trong việc đồng hành cùng con khôn lớn. Bên cạnh sự hỗ trợ của thầy cô và nhà trường, sức mạnh của gia đình vẫn luôn là vững bền nhất. Chúc anh chị luôn sáng suốt trong việc giáo dục con trẻ!

Tham khảo thêm:

♦ Giải pháp giúp con bạn phát huy tối đa khả năng sáng tạo

♦ Hướng dẫn cha mẹ quản lý tài chính của con hiệu quả nhất

♦ Tuyển chọn 12 trung tâm gia sư Hà Nội uy tín nhất hiện nay