Gan có chức năng gì? Nằm ở đâu? Các bệnh về gan thường gặp

Gan là một cơ quan quan trọng, giữ nhiều chức năng tiêu hóa, dự trữ quan trọng trong cơ thể. Các bệnh lý về gan tương đối đa dạng và nguy hiểm. Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về gan, cấu tạo, kích thước và các chức năng, cũng như các căn bệnh liên quan đến gan có thể mắc phải.

Vị trí Gan nằm ở đâu trong cơ thể người?

Gan nằm ở vị trí nào trong cơ thể?

Gan nằm trong phần trên phải của ổ bụng, chiếm hầu hết vùng hạ sườn phải và vùng thượng vị và còn lấn sang tận vùng hạ sườn trái. 

Kích thước gan bình thường

Gan là tạng lớn nhất cơ thể, chiếm tới 2% trọng lượng cơ thể người trưởng thành và 5% trẻ sơ sinh. Nó là cơ quan thiết yếu cho đời sống vì thực hiện nhiều hoạt động chuyển hóa cần thiết cho sự ổn định nội môi, dinh dưỡng và đề kháng. Lá gan tăng kích thước theo số tuổi của người như sau:

TuổiNam giớiNữ giới

1 – 3 tháng

6,5 cm

6,2 cm

3 – 6 tháng

7,1 cm

7,2 cm

6 – 12 tháng

7,5 cm

7,9 cm

1-2 tuổi

8,6 cm

8,5 cm

2-4 tuổi

9,0 cm

8,9 cm

4-6 tuổi

10,3 cm

9,8 cm

6-8 tuổi

10,8 cm

10,9 cm

8-10 tuổi

11,9 cm

11,7 cm

10-12 tuổi

12,6 cm

12,3 cm

Ở người trưởng thành, gan nặng 1400- 1800kg ở nam và 1200 -1400 kg ở nữ giới. Nó giống như một nửa quả dưa hấu cắt chếch, và có màu đỏ nâu khi còn tươi.

Cấu tạo Gan

Gan được phủ bởi phúc mạc, trừ vùng trần, rãnh tĩnh mạch chủ dưới, hố túi mật và các khe. Dưới phúc mạc là bao xơ. 

Giải đáp: Con người có mấy lá gan? Cấu tạo như thế nào?

Gan được phân chia thành các đơn vị cấu trúc gọi là tiểu thùy. Mô liên kết xung quanh tiểu thùy chứa các động mạnh gian tiểu thùy. Thành của các mao mạch dạng xoang được tạo nên bởi các tế bào nội mô, trong đó có một số đại thực bào tên là tế bào Kupffer.

Gan có chức năng gì?

Gan là cơ quan lớn nhất trong cơ thể, vừa có chức năng ngoại tiết, vừa có chức năng nội tiết, vừa là kho dự trữ của nhiều chất, vừa là trung tâm chuyển hóa quan trọng của có thể có tính chất sinh mạng.

Tác dụng của gan đối với cơ thể con người

Chức năng chuyển hóa: Sự chuyển hóa các chất cơ bản (glucid. protid, lipid) diễn ra ở nhiều cơ quan, tổ chức khác nhau trong cơ thể, nhưng ở gan quá trình này này diễn ra rất mạnh mẽ.

Chức năng chống độc: Gan được xem như là barie của cơ thể có tác dụng ngăn chặn các chất độc xâm nhập vào cơ thể qua đường tiêu hóa, đồng thời gan làm giảm độc tính và thải trừ một số chất cặn bã do chuyển hóa chất trong cơ thể tạo nên. 

Chức năng tạo mật: 

• Chức năng dự trữ: Gan là kho dự trữ các vitamin tan trong dầu, vitamin B12, sắt, máu. 

• Chức năng đông máu và chống đông máu: Gan sản xuất các yếu tố đông máu , một số lượng lớn chất có tác dụng chống đông máu rất mạnh là heparin.

• Chức năng tạo máu.

Các bệnh về gan thường gặp

Một số các loại bệnh về gan thường gặp như dưới đây.

Các bệnh lý về gan ha gặp nhất

Viêm gan

Là loại bệnh thường gặp nhất trong số các bệnh lý về gan. Viêm gan nguyên nhân do các virus gây viêm gan.

Có 5 loại virus là virus viêm gan A, B, C, D, E trong đó viêm gan do virus Viêm gan B, C là nguy hiểm nhất. Loại bệnh này dễ lây lan sang người khác.

Xơ gan

Xơ gan là một loại bệnh lý thường gặp phải ở gan, là một quá trình xơ hóa lan tỏa vì sự hình thành các khối tăng sinh với cấu trúc bất thường. Sau một thời gian dài, kết quả cuối cùng của quá trình tăng sinh xơ xuất hiện cùng với các tổn thương gan mạn tính.

Bệnh xơ gan là một trong tứ chứng nan y, rất nguy hiểm với người mắc phải nếu không được can thiệp y tế kịp thời. Nó có nhiều biến chứng nghiêm trọng như cổ trướng, bệnh não gan, rối loạn tâm thần…

Suy gan

Suy gan là tình trạng suy giảm chức năng của gan theo thời gian. Nguyên nhân ban đầu có thể từ các bệnh khác như viêm gan, xơ gan.. không chữa khỏi dần dần sẽ dẫn đến suy gan. Tùy theo triệu chứng có thể chia làm 2 loại là suy gan cấp tính và mãn tính.

Gan nhiễm mỡ

Gan nhiễm mỡ là hiện tượng các tế bào mỡ tích tụ quá nhiều ở gan (quá 5% trọng lượng gan) và không được chuyển hóa hết. Hình ảnh gan khi nhiễm mỡ thấy có rất nhiều tế bào mỡ trên bề mặt gan. Nguyên nhân có thể do chế độ ăn uống hoặc rối loạn chuyển hóa trong cơ thể. Căn bệnh này rất thường gặp trong cuộc sống hiện đại. Nếu không điều trị tốt thì bệnh gan nhiễm mỡ rất dễ chuyển sang xơ gan.

Bệnh khô gan

Bệnh xảy ra khi chức năng làm việc của gan suy giảm, không thể lọc được độc tố khiến các độc tố tích tụ trong gan và dẫn đến khô gan.

Nhiễm huyết sắc tố

Bệnh Hemochromatosis (thừa chất sắt trong cơ thể) là bệnh mang bản chất di truyền, gây ra sự tích tụ sắt trong cơ thể, gây xơ gan và suy gan. 

Ung thư gan

Ung thư gan là bệnh nguy hiểm hàng đầu trong các bệnh về gan bởi khả năng sống rất thấp khi đã mắc phải bệnh này. Các tế bào bất thường tăng sinh liên tục tạo thành các khối u và phá hủy cấu trúc bình thường của gan, suy giảm chức năng gan. Ở giai đoạn di căn, bệnh có thể di căn sang nhiều cơ quan khác trong cơ thể.

Bệnh Wilson

Đây là bệnh được xếp vào nhóm các bệnh về gan do di truyền. Nó là tình trạng rối loạn hấp thụ đồng khiến tích tụ đồng trong máu. Điều này có thể dẫn đến tổn thương gan và não bộ..

Sỏi mật

Sỏi mật là hiện tượng lắng đọng cặn ở tuyến mật, tạo nên các hòn sỏi nhỏ theo thời gian. Sỏi ở tuyến mật làm ách tắc đường dẫn mật trong gan, làm gan không hoạt động đúng chức năng của nó.  Lâu dần dẫn đến các bệnh về gan.

Viêm đường mật xơ hóa nguyên phát

Đây là một trong những bệnh mắc phải khi hệ thống  miễn dịch gặp vấn đề. Bệnh này tạo ra các vết sẹo và có thể làm tắc ống dẫn mật. Mật tích tụ bên trong gan khiến gan khó khăn khi thực hiện các chức năng của nó. Tình trạng này làm tăng nguy cơ dẫn đến ung thư gan và trong một số trường hợp bệnh nhân phải cần ghép gan. Nguy cơ mắc bệnh ở đàn ông nhiều hơn phụ nữ.

Xơ gan ứ mật nguyên phát

Các ống mật nhỏ bên trong lá gan – chứa dịch mật làm nhiệm vụ giúp tiêu hóa thức ăn. Khi các ống dẫn mật bị tấn công dẫn đến tổn thương, mật sẽ ở lại bên trong gan và tạo ra vết sẹo. Nguy cơ mắc bệnh này ở phụ nữ thường xuyên hơn đàn ông;

Hội chứng Budd-Chiari

Hội chứng Budd-Chiari (tên tiếng Anh là Budd-Chiari syndrome) được định nghĩa là bất kỳ quá trình sinh lý bệnh lý nào dẫn đến gián đoạn hoặc làm giảm lưu lượng máu bình thường ra khỏi gan, dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng. Gan trở nên sưng và đau khi chạm vào. Sự tắc nghẽn làm cho chất lỏng rò rỉ từ gan vào ổ bụng, được gọi là cổ trướng.

Hội chứng Gilbert

Hội chứng Gilbert là một bệnh gan do yếu tố di truyền, trong đó gan không thể xử lý hoàn toàn bilirubin. Gan phá vỡ các tế bào hồng cầu cũ thành các hợp chất khác nhau bao gồm cả bilirubin và chất này được thải trong phân và nước tiểu. Nếu mắc hội chứng Gilbert, thì bilirubin sẽ tích tụ trong máu người bệnh, gây ra tình trạng tăng bilirubin máu.

Các rối loạn về gan ở trẻ em

Các rối loạn gan ở trẻ thường có tính di truyền trong gia đình, hoặc trẻ bị mắc bệnh bẩm sinh. Có một số thể bệnh gan gặp ở trẻ em như: teo đường mật bẩm sinh, thiếu alpha-1 antitrypsin, hội chứng Alagille và ứ mật trong gan tuần tiến có tính chất gia đình.

Tác nhân gây bệnh gan và tổn thương gan

trong cuộc sống, có rất nhiều loại tác nhân có thể dẫn chúng ta đến các bệnh lý về gan. Đặc biệt, là khi có sự kết hợp của nhiều yếu tố tác nhân cùng lúc..

Do thuốc hoặc độc tố

Một số loại thuốc khi uống có ảnh hưởng đến gan như:

• Kháng sinh: Penicillin, Ciprofloxacin, Isoniazid, nhóm azole

• Thuốc chống động kinh: Carbamazepine, Phenytoin

• Thuốc hạ mỡ máu: Simvastatin, Atorvastatin, Lovastatin, Pravastatin

• Thuốc chống viêm, giảm đau Non steroid: Acetaminophen (đây là dòng thuốc giảm đau, hạ sốt thường được dùng, tuy nhiên dùng quá liều quy định gây tổn thương tế bào gan rất nhiều).

• Thuốc nhóm Sulfonylureas: Glipizide**

Các loại độc tố cũng là nguyên nhân gẫn đến bệnh lý gan như aflatoxin, chất bảo quản, chất kích thích sinh trưởng, thuốc trừ sâu….

Do chế độ ăn uống, sinh hoạt

Chế độ ăn uống sinh học với đồ ăn nhiều dầu mỡ, uống rượu bia nhiều, sử dụng thực phẩm không an toàn nhiều chất bảo quản, chất kích thích tăng trưởng…là nguyên nhân dẫn đến các bệnh về gan. Gây gánh nặng lên gan, lâu dần suy giảm chức năng gan và dẫn đến các bệnh lý ở cơ quan này.

Do bệnh tật

Bệnh nhân mắc các bệnh lý ở đường mật như viêm túi mật, giun chui ống mật, nhiễm trùng đường mật, khối u đường mật, teo đường mật bẩm sinh, sỏi mật, cũng là một nguyên nhân gây nên các bệnh về gan.

Một số loại bệnh khác bao gồm: Bệnh rối loạn chuyển hóa sắt, đái tháo đường, bệnh đường hô hấp, bệnh tim mạch (bệnh lý cơ tim, nhồi ấu cơ tim…) cũng dẫn đến các bệnh về gan.

Do hóa trị

Thực hiện hóa trị tức là đưa một lượng lớn các chất hóa học có tác dụng tiêu diệt tế bào vào cơ thể với mục đích tiêu diệt các tế bào ung thư. Tuy nhiên, các chất hóa học này đều chuyển hóa qua gan và gây độc với gan bệnh nhân.

Do vi khuẩn, kí sinh trùng

• Amip có thể gây ra các bệnh amip gan. Ở giai đoạn áp xe  gan, bệnh nhân thường sốt cao kèm buồn nôn hoặc nôn, đau nhiều hạ sườn phải.

• Kí sinh trùng sốt rét P. Falciparum trong giai đoạn ký sinh ở gan cũng gây viêm gan. Bệnh nhân sốt rét gan thường sưng to. Các vai trò quan trọng của gan như chống độc, dự trữ, chuyển hóa….đều bị suy giảm.

• Thói quen ăn đồ sống như: rau sống , gỏi cá sống, hải sản, thịt tái…Những món ăn này chính là nguồn mang ký sinh trùng như, giun, sán, sán chó, sán lá gan, các loại xoắn khuẩn  gây nên bệnh gan. Cụ thể, nhiễm xoắn khuẩn capillariasis, giun đũa chó, giun lươn làm tăng đáp ứng viêm và xơ hóa ở gan. Nhiễm sán lá gan và giun đũa gây viêm đường mật và phì đại túi mật. Salmonella Typhi thường dẫn đến viêm gan cấp tính.

Do virus

Virus viêm gan có khả năng gây nên bệnh viêm gan virus rất phổ biến và nguy hiểm trong cộng đồng. Bệnh này có thể lây từ người có bệnh sang người lành. 

Do di truyền

Một số đột biến về di truyền có thể dẫn đến bệnh gan.

• Bệnh Hemochromatosis (thừa chất sắt trong cơ thể) là bệnh mang bản chất di truyền, gây ra sự tích tụ sắt trong cơ thể, gây xơ gan và suy gan. 

• Bệnh Wilson, gây ra sự tích tụ đồng trong cơ thể, làm tổn hại không chỉ gan mà còn các cơ quan khác trong cơ thể.

Do truyền nhiễm

• Quan hệ tình dục không an toàn. Người mắc bệnh xơ gan do virus viêm gan B nếu có quan hệ với người lành sẽ có khả năng lây virus sang cho người đó.

• Đường ăn uống. Dùng chung bát, đũa, cốc, thìa… với người xơ gan do nguyên nhân virus viêm gan A, E sẽ có nguy cơ lây virus này từ người bệnh. 

• Đường máu. Sử dụng chung kim tiêm chích, chạm vào các vết thương hở, dùng chung bàn chải đánh răng,dùng chung các dụng cụ dễ gây trầy xước da như bấm, dũa móng tay, móng chân của bệnh nhân xơ gan do virus viêm gan B, C, D sẽ dễ bị lây virus từ họ.

Do môi trường ô nhiễm

Môi trường ô nhiễm, không khí nhiều bụi mịn, thuốc trừ sâu và các hóa chất bảo vệ thực vật tồn dư trong đất và nhiễm vào nguồn nước là những nguyên nhân dẫn đến ô nhiễm môi trường sống của chúng ta. Các tồn dư hóa chất độc hại này tiếp xúc với cơ thể và tích tụ dần dẫn đến suy giảm chức năng gan và dần dẫn đến các bệnh lý về gan.

Tác hại và Biến chứng của bệnh gan

Tuỳ thuộc vào nguyên nhân gây ra bệnh gan sẽ có những biến chứng khác nhau. Khi gan bị bệnh, không thể thực hiện tốt các chức năng quan trọng của mình, đặc biệt là chức năng thải các độc tố, làm sạch máu.

Các độc tố tích tụ trong máu bệnh nhân sẽ gây ra một loạt các biến chứng nguy hiểm như hôn mê gan, giãn tĩnh mạch thực quản, xuất huyết tiêu hóa, suy thận ở bệnh nhân bị xơ gan tiến triển, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe bệnh nhân và làm gia tăng tỉ lệ tử vong ở bệnh nhân gan.

Cách chữa bệnh gan

Người bệnh khi phát hiện thấy mình có các dấu hiệu của bệnh gan cần ngay lập tức đến các cơ sở y tế để khám và chữa bệnh kịp thời, tránh để lâu bệnh tiến triển nặng lên gây khó khăn cho việc điều trị. 

• Tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ

• Xây dựng chế độ ăn uống phù hợp

• Xây dựng lịch sinh hoạt phù hợp

• Dùng Đông Trùng hạ thảo mỗi ngày để hỗ trợ điều trị tốt nhất.

Chế độ ăn uống cho người bị bệnh gan

• Xây dựng cho mình một chế độ dinh dưỡng hợp lí và đa dạng, tránh xa các loại đồ uống như rượu, bia, chất kích thích, đồ ăn nhanh, đồ ăn công nghiệp chế biến sẵn. Hãy sử dụng thực phẩm biết rõ nguồn gốc xuất xứ, an toàn.

• Ăn nhiều thức ăn có chứa các loại vitamin B, C, A…chất xơ, khoáng chất, protein rất tốt cho những bệnh nhân mắc bệnh gan.

• Thực hiện chế độ sinh hoạt điều độ, ăn đủ bữa, ngủ đúng giờ và đi ngủ sớm rất tốt cho lá gan của bạn. Căng thẳng sẽ khiến tình trạng bệnh của bạn càng thêm tồi tệ, hãy tận hưởng và yêu cuộc sống của mình.

Phòng ngừa bệnh gan đúng cách

Các phương pháp phòng ngừa bệnh gan như sau:

Tiêm vaccine phòng bệnh gan

Tiêm vacxin phòng bệnh viêm gan từ virus viêm gan A, B, C là một cách rất hiệu quả để phòng ngừa viêm gan do virus. Vacxin viêm gan B có thể tiêm cho trẻ mũi đầu tiên từ sau khi chào đời.

Bảo vệ cơ thể khỏi hóa chất độc hại

Tránh xa các loại hóa chất độc hại trong cuộc sống hàng ngày. Hóa chất có mặt ở rất nhiều sản phẩm phục vụ gia đình như nước lau sàn, nước tẩy bồn cầu, nước xịt kính, sơn, ….Bạn nên lưu ý:

• Nhà mới sơn không nên vào ở ngay, bật quạt, mở cửa cho bay hết dung môi pha sơn, 3-4 tuần sau khi sơn mới vào ở.

• Khi dọn dẹp nhà cửa dùng các chất tẩy rửa, cần đeo găng tay, đeo khẩu trang cẩn thận…

• Chọn thực phẩm biết rõ nguồn gốc xuất xứ, tránh mua phải thực phẩm có chất bảo quản, chất kích thích…

• Nên dùng thực phẩm tươi sống, không nên để quá lâu.

Dùng thuốc đúng cách

Thuốc có tác dụng chữa khỏi bệnh nhưng chúng ta nên lưu ý:

• Dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ.

• Không tự ý mua thuốc để uống khi bị ốm.

• Các loại thực phẩm chức năng dùng phải có sự tư vấn của người có chuyên môn, liều lượng phù hợp.

• Cẩn thận với các loại thuốc làm tăng men gan như giảm đau acetaminophen…

Tránh tiếp xúc với máu và dịch cơ thể của người bệnh

Khi chăm sóc người bệnh có virus viêm gan, bạn rất dễ lây bởi các virus qua đường tiếp xúc với vết thương hở, máu, dịch cơ thể của người bệnh. Không dùng chung các vật dụng cá nhân như bàn chải, khăn mặt, cắt móng tay, móng chân…

Quan hệ tình dục an toàn

Quan hệ tình dục an toàn là quan hệ 1 vợ 1 chồng chung thủy. Nếu vợ hoặc chồng mắc virus viêm gan, phải có biện pháp phòng tránh cho người còn lại.

Chế độ ăn uống và sinh hoạt lành mạnh

Chế độ ăn uống và sinh hoạt lành mạnh là rất quan trọng. Bạn nên :

• Ăn đúng bữa, ngủ đúng giờ, không thức khuya, tránh stress.

• Ăn đồ ăn lành mạnh, nhiều chất xơ, nhiều vitamin và khoáng chất, đa dạng các nhóm thực phẩm, không nên chỉ ăn 1 loại thực phẩm nào đó.

• Kiêng bia, rượu, các chất kích thích, đồ uống có gas.

• Tăng cường tập thể thao để rèn luyện sức khỏe, tăng cường đề kháng.

Dùng đông trùng hạ thảo phòng bệnh gan

Sử dụng Đông trùng hạ thảo mỗi ngày là một cách tốt nhất để hỗ trợ điều trị xơ gan tại nhà. Thảo dược này có:

• 33% protein nguồn gốc thực vật trong thành phần, dễ tiêu hóa, dễ hấp thu.

• Đa dạng các vitamin và khoáng chất.

• 17 acid amin loại thiết yếu và không thiết yếu.

• Cordycepin để ngăn ngừa tăng sinh tế bào lạ ở gan, phòng chống ung thư gan. Hoạt chất này ức chế virus viêm gan B, C. Hiệu quả trong điều trị lâm sàng đã được các nhà khoa học của Khoa đào tạo sau đại học, bộ môn Y Dược, thuộc trường đại học Okayama, Nhật Bản chứng minh bằng các dữ liệu thực tế tại nghiên cứu

  Anti – HCV activity of the Chinese medicinal fungus Cordyceps militaris

  được thực hiện năm 2014. (Chi tiết nguồn tham khảo Tại đây

• Các acid béo không no nguồn gốc thực vật trong đông trùng hạ thảo làm giảm bớt nguy cơ gan nhiễm mỡ.

• Các hoạt chất có tác dụng chống viêm, đào thải virus viêm gan B,C…ra khỏi gan. Hỗ trợ điều trị viêm gan hiệu quả.

• Chữa lành các tổn thương ở tế bào gan, tăng cường chức năng gan.

• Polysaccharides giúp gan thải các độc tố nhanh hơn, giảm được các biến chứng nguy hiểm trên thần kinh, não…do các độc tố tích tụ lâu ngày.

• Giảm tác dụng phụ của các phương pháp hóa trị liệu, giúp bệnh nhân ăn ngon, ngủ tốt hơn, tăng cường sức khỏe tổng thể.

Bạn có thể hãm trà, nấu ăn, ngâm mật ong  hoặc ăn trực tiếp loại nấm này. Ngoài ra, còn có các chế phẩm tiện dụng cho người dùng như viên nang Đông Trùng hạ thảo AnPhatGold mang lại hiệu quả rất tốt cho các bệnh nhân xơ gan. Sản phẩm được phát triển bởi Công ty Dược Thảo An Phát, là một công ty có uy tín trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe hàng đầu tại Việt Nam. Liên hệ để được tư vấn miễn phí bởi các chuyên gia về bệnh gan theo số điện thoại 0862.279.990.

Các bệnh lý về gan thường gây nguy hiểm cho sức khỏe bệnh nhân vì gan là cơ quan lớn nhất trong cơ thể, đảm nhận nhiều chức năng quan trọng. Hiểu biết về các bệnh gan là cơ sở vững chắc để người bệnh có một cuộc sống tốt đẹp hơn, người nhà có thể chăm sóc cho bệnh nhân tốt hơn, người lành có thể phòng tránh bệnh hiệu quả. Chúc các bạn sức khỏe tốt.