Đông dược là gì? Phân loại thuốc đông dược hiện có

Người dùng cần hiểu về thuốc đông dược là gì và phân loại cụ thể để chọn mua thuốc chất lượng, điều trị hiệu quả, tránh thuốc không rõ nguồn gốc.

Đông y dược – 1 phần của nền y học Việt nam được phát triển lâu đời. Các sản phẩm thuốc đông dược được nghiên cứu, phát triển điều trị bệnh dựa trên nguồn dược liệu thiên nhiên. Dựa trên kinh nghiệm hay nghiên cứu về dược liệu để tạo ra các sản phẩm thuốc đông dược hỗ trợ điều trị bệnh hiệu quả. Người dùng cần hiểu đông dược là gì? Phân loại thuốc đông dược để mua và sử dụng đúng cách.

Thuốc đông dược là gì?

Việt nam là 1 trong những nước phương Đông có nền y học cổ truyền phát triển. Đông dược là thuật ngữ được sử dụng phổ biến, song song với y học cổ truyền, liệu pháp chẩn đoán và chữa bệnh Đông y. Tuy nhiên, khá ít người hiểu và làm rõ về “thuốc đông dược là gì?” để chọn mua sử dụng cho đúng.

Đông dược hay thuốc từ dược liệu là sản phẩm được bào chế, kết hợp các nguyên liệu từ thiên nhiên, có tác dụng chữa bệnh, cải thiện sức khỏe, chức năng cơ thể. Nguyên liệu thuốc đông dược chủ yếu là dược liệu thiên nhiên, có dược tính, được kết hợp dựa trên các nguyên tắc: ngũ hành, âm dương, hoạt tính dược lý… Thuốc đông dược được bào chế theo nguyên lý và lý luận trong Đông y – Y học cổ truyền.

Đông dược phân biệt với Tây dược bằng phương pháp điều trị và nguyên liệu sản xuất. Sản phẩm thuốc đông dược đang dần được người dùng ưa chuộng, lựa chọn. Bởi thành phần dược liệu thiên nhiên kết hợp với phương pháp nghiên cứu khoa học mang lại hiệu quả điều trị bệnh tốt hơn, lành tính cho cơ thể người.

Các sản phẩm thuốc đông dược hiện nay phát triển với dây chuyền sản xuất hiện đại, được kiểm soát nghiêm ngặt về khâu tuyển chọn nguyên liệu, nghiên cứu, phân tích và chứng minh lâm sàng hiệu quả của thuốc. Thuốc đông dược được sản xuất theo dây chuyền hiện đại vẫn giữ nguyên những giá trị y học cổ truyền nhưng được nâng cấp hơn theo chuẩn GMP. Sản phẩm thuốc đông dược được bào chế theo các dạng viên nang, viên nén… dễ sử dụng hơn.

Hiện nay, các công ty sản xuất đông dược cần phải đạt tiêu chuẩn GMP Đông Dược.

Xem thêm: Tiêu chuẩn GMP đông dược

Phân loại thuốc đông dược và đặc điểm từng loại

Việc phân loại thuốc đông dược sẽ giúp lựa chọn sử dụng thuốc điều trị phù hợp, cho từng loại bệnh, dựa trên nguyên tắc y học cổ truyền. Phân loại thuốc từ dược liệu theo nhiều tiêu chuẩn khác nhau.

Phân loại thuốc từ dược liệu theo nguyên tắc âm dương ngũ hành

• Âm dược là những dược liệu bổ âm, thiên về vị: mặn, đắng, chua, tính hàn có khả năng giải biểu nhiệt, thanh nhiệt, giải độc hiệu quả. Ví dụ như: ngưu hoàng, đại hoàng, hoàng cầm… Tác dụng điều trị: lở loét, nhiệt miệng, táo bón, mụn nhọt – nóng trong…

• Dương dược là những dược liệu để điều trị bệnh thuộc tính Hàn, thiên về vị: cay, ngọt, tính ôn nhiệt. Các vị thuốc dương dược như: Bạch chỉ, Quế nhục, Tân di hoa… Sử dụng điều trị viêm mũi, viêm phổi, bổ thận…

Phân loại thuốc từ dược liệu theo dược lý

Dựa trên khả năng điều trị hay độc tính để đánh giá và phân loại 365 loại dược liệu được chia thành 3 loại: thượng phẩm – trung phẩm – hạ phẩm. Có thể kể đến các dược liệu thượng phẩm như: Linh chi, phục linh, ngưu hoàng, nhân sâm… có giá trị dược tính cao.

Xem thêm: 5 điều doanh nghiệp cần biết khi xây dựng nhà máy GMP Đông dược

Phân loại đông dược theo bát pháp

Đông dược được phân loại theo tác dụng điều trị thành 8 loại thuốc chính:

• Thuốc hãn có tác dụng giải biểu, phát tán, ra mồ hôi. Có thể kể đến các loại dược liệu như: Bạc hà, quế chi, sinh khương…

• Thuốc thanh có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, tả hỏa, lương tuyết. Dược liệu thuốc thanh: huyền sâm, kim ngân…

• Thuốc ôn tác dụng khu hàn, hồi dương cứu nghịch. Dược liệu thuốc ôn như: phụ tử, can khương, nhục quế, ngô thù du…

• Thuốc tiêu có tác dụng tiêu viêm hóa ứ. Dược liệu thuốc tiêu như: mạch nha, đan sâm, tổ mộc, sơn tra…

• Thuốc thổ có tác dụng làm cho nôn mửa. Dược liệu thuốc thổ như: muối, phèn chua…

• Thuốc hạ có tác dụng tẩy xổ, như các loại dược liệu: lô hội, đại hoàng, muồng trấu…

• Thuốc hòa có tác dụng điều hòa hàn nhiệt, biểu lý, thực tà, như các loại dược liệu: trần bì, đại táo, sài hồ…

• Thuốc bổ có tác dụng dưỡng khí, bổ cơ thể, như các loại dược liệu: hoàng quỳ, nhân sâm, đương quy, thục địa…

Phân loại theo thành phần hoạt chất

Cách phân loại mới dựa trên ứng dụng công nghệ hiện đại, khoa học phân tích các loại hoạt chất có trong dược liệu. Các cây thuốc, dược liệu được phân tích thành phần hoạt chất và chia thành các nhóm hoạt chất chính như: 

• Alkaloid – giảm đau co thắt, giảm viêm, chống ho, an thần… Nhóm hoạt chất có trong dược liệu: lá sen, hoàng liên…

• Anthraquinon – có tác dụng nhuận tẩy, nhuận tràng, có trong dược liệu đại hoàng.

• Lignan – có tác dụng khám viêm, kháng virus, bảo vệ gan. Hoạt chất có trong diệp hạ châu.

• Saponin – ức chế hình thành và kết tủa canxi trong thận.

• Flavonoid – tác dụng giãn mạch, chống co giật, giảm thiếu máu cục bộ, chống oxy hóa, có trong dược liệu bạch quả.

• Polyphenol – chống oxy hóa, gốc tự do, giảm các khối u hình thành, thành phần có trong nghệ.

Thuốc đông được là các sản phẩm thuốc từ dược liệu, với nguyên liệu có sẵn trong tự nhiên. Người bệnh sử dụng thuốc đông dược cần hiểu đặc điểm sản phẩm, thành phần. Lựa chọn thuốc từ dược liệu tự nhiên trong nhà máy đạt tiêu chuẩn GMP để đảm bảo an toàn, hiệu quả điều trị.

Trên đây, INTECH đã giới thiệu tới quý doanh nghiệp toàn bộ thông tin liên quan tới thuốc đông dược. Hy vọng bài viết sẽ cung cấp cho độc giả những thông tin hữu ích nhất.