De veranderende rol van de Enterprise Architect – bvolve

In een eerder gepubliceerde blog ‘De architect uit de toekomst: een basis voor effectieve verandering’ is een begin gemaakt met de invulling van de veranderende rol van de architect. In deze blog wordt hier verder op ingegaan. Deze veranderende rol is inherent aan de veranderende wereld van nu, waarin organisaties mee moeten gaan met digitale transformaties. Enterprise Architectuur speelt een centrale rol in digitale transformaties. Waar moet de nieuwe architectuur aan voldoen? Hoe ziet de architect van de toekomst eruit? Voordat we hier verder op ingaan, gaan we eerst kijken naar de veranderingen in de omgeving van de architect.

Er vinden een aantal veranderingen plaats op het gebied van architectuur:

• De rol van Enterprise architectuur verandert

• De rol van de Enterprise architect verandert

De rol van Enterprise architectuur verandert

De kern van Enterprise Architectuur is ‘structuur met een visie’. Van oudsher is Enterprise Architectuur een manier om richting te geven aan veranderingen door middel van modellen, structuren, harde richtlijnen en de zogenoemde ‘blauwdrukken’. Hierdoor wordt architectuur vaak als vertragend gezien in verandertrajecten en wordt er vaak gezegd dat architectuur niet snel genoeg inspeelt op de actuele behoefte van de organisatie. De huidige perceptie is echter ook dat deze aanpak niet meer past in de tijd waarin we leven en dat de nadruk gelegd moet worden op een meer dynamische architectuur die kan meeveranderen met de behoefte en incrementeel kan worden ontwikkeld. Denk bijvoorbeeld aan de dynamische rol van architectuur in organisaties die agile software ontwikkelen, dit is uitvoerig besproken in eerdere blogs: ‘Architectuur in een Agile omgeving’ en  ‘Waarom een agile omgeving vraagt om een architect als portfolio manager’. De huidige Enterprise Architectuur vraagt om meer aansluiting bij de werkelijke bedrijfsbehoefte. De van oudsher statische architectuur moet af van de ICT-gedreven aanpak en zich meer gaan focussen op het mede vormgeven van de strategie. We stellen dus vast dat de Enterprise architectuur moet veranderen, maar hoe ziet de architectuur er dan uit?

Een belangrijke stap hierin is het realiseren van een ‘innovatiearchitectuur’. Een innovatiearchitectuur is in simpele bewoording een strategisch en richtinggevend stukje werk waarin de architect business strategie en -visie heeft vormgegeven en vertaald in organisatieinrichting (bijv. In een target operating model). Daarnaast ligt er een belangrijke taak om de IT meer aan te laten sluiten op de mogelijkheden van de business. De architectuur zal van oudsher niet gericht zijn op het opstellen van huidige en toekomstige modellen, maar zal nauw betrokken moeten zijn bij het begeleiden van ontwikkelingen in organisaties. De nieuwe rol van de architectuur maakt business veranderingen, strategie uitvoering en innovatie mogelijk. Wat betekenen deze ontwikkelingen voor de architect? 

De rol van de Enterprise Architect verandert      

Als we specifieker kijken naar de rol van de architect, kunnen we drie gebieden onderscheiden waarop de architect verandert.

• Nieuwe attitude

• Nieuwe rol

• Nieuwe producten en services

Nieuwe attitude               

Wat nu vaak gebeurd is dat architecten, die betrokken zijn bij business transformaties vroegtijdig het project verlaten. De toegevoegde waarde van architecten, uitgedrukt in taken en verantwoordelijkheden, zit nu nog voornamelijk aan de start van een digitale transformatie, terwijl de bijdrage in een later stadium gelimiteerd is. Op het gebied van innovatie worden enterprise architecten vaak nog gezien door de business als degene die de innovatie mogelijk maken in tegenstelling tot de personen die de innovatie leiden. De architect van nu bevindt zich in een afwachtende rol op het gebied van strategie ontwikkeling. De business wordt gezien als dé plek waar de strategie ontwikkeld wordt. Vaak is deze strategie echter niet expliciet genoeg om de link te leggen naar organisatieinrichting (architectuur dus). De architect van de toekomst pakt een meer pro-actieve rol en doet zelf ook voorstellen wat betreft strategieontwikkeling en kan op die manier beter bewapend aanschuiven aan de beslissingstafel. Hierbij neemt de architect de rol van ‘innovator’ en ‘problem solver’ op zich. De architect gaat dus meer de boer op, ontdekt en experimenteert. Ligt er een nieuwe rol in verschiet van de innovatie architect?

Nieuwe Rol                                                              

De rol van Enterprise architect ontwikkelt zich steeds meer naar de voorgrond. De architect is mede verantwoordelijk voor de strategische roadmap van de organisatie.  Dit houdt in dat de architect meer strategische betrokken is bij het definieren en organiseren van de benodigde veranderingen. Een belangrijke functie van de enterprise architect is het vormen van de verbindende factor tussen de architectuur en de business. Dit is tevens ook een van de punten waar de meeste verbetering nodig is. De sterkte van deze verbinding wordt steeds belangrijker doordat de focus meer op het bedrijfsresultaat komt te liggen. Een dominantere rol van de architect is nodig. De enterprise architect van de toekomst is – net als vele succesvolle organisaties – ambidexter en draagt bij aan zowel exploitatie als innovatie. De nieuwe Enterprise architect moet ‘de rechterhand’ zijn van zowel de CEO als de CIO.

Nieuwe producten en services  
Een cruciale competentie van EA in een innoverende rol is:

• Communicatie

Hierbij is de factor van ‘het overbrengen van architectuur’ nog belangrijker geworden. De Archimate standaard heeft zijn limitaties op het gebied van communicatie van architectuurmodellen.

“It should […] be noted that views and viewpoints have a limited character.” – Archimate 2.1 Specification.

Voor de architect van de toekomst is communicatie een aspect wat nog belangrijker gaat worden. Dit vraagt om een verrijking van de communicatie vaardigheden van de architect, waardoor alternatieven communicatie middelen zich aandienen. Ook het raamwerk van TOGAF Version 9.1 schrijft voor dat de viewpoints gedefinieerd in TOGAF niet alles omvattend zijn voor elke situatie.

“Situations arise in which a view is needed for which no appropriate viewpoint has been predefined.” – TOGAF Version 9.1

Dit impliceert dat er andere vormen van communicatie nodig zijn om een boodschap succesvol over te brengen. Visueel denken en doen is een aspect dat steeds meer in opkomst is binnen de architectuur wereld. Vanuit Bvolve’s jarenlange ervaring met (digitale) bedrijfstransformaties (zie bijvoorbeeld de klantcase van de Digitale Business Transformatie bij Enexis) concluderen we dan ook dat enkel communiceren met architectuurmodellen geen garantie is voor het overbrengen van de essentie van een boodschap aan een divers palet stakeholders. Het gaat om het kiezen van de juiste manier om de boodschap zo goed mogelijk over te brengen, bijv. door middel van storytelling technieken en infographics als communicatieproduct. Onderliggend hieraan is de theorie van doel en doelgroep (gebaseerd op viewpoint constructie). Wat wil je laten zien aan wie en op welke manier adresseert de boodschap de essentie van een probleem of uitdaging? Kortom, de nieuwe architect is zowel innovator als problem solver en net als succesvolle organisaties ambidexter. Om deze ambitie waar te kunnen maken treedt hij/zij op als een verbinder en is daarin communicatief uiterst vaardig.