Đăng ảnh chế giễu người khác trên MXH: Trò cười cợt tai hại của những kẻ vô tâm

Trò đùa của người này, ác mộng của người kia

Cách đây 6 năm khi tôi chỉ mới
học lớp 10 và Facebook còn là một trò mới toanh chưa phổ biến như bây giờ,
trường tôi đã từng một phen náo loạn chỉ vì một tấm ảnh chụp lén. Một cậu bạn
học trong lớp chẳng may bị chụp lại ảnh khi đang ngủ với đôi môi sưng vều, thâm
tím. Nguyên nhân thì vô cùng đơn giản, cậu ấy bị dị ứng thịt bò và bữa trưa bán
trú hôm đó thì lại toàn bò là bò. Tấm ảnh chụp lén này bị một thằng bạn trong
lớp đăng lên Facebook cùng caption “Môi trái nho là xu hướng làm đẹp của
năm nay!”. (và nếu bạn còn đang phân vân không biết tại sao lại là
“trái nho” thì có thể đọc trại lại thử, vâng, “chó nhai”). Một trò đùa tưởng chừng như vô thưởng vô phạt và chẳng có gì nghiêm trọng nhưng
lại là một cú sốc tinh thần đối với D. – nạn nhân. Một số đứa lấy ảnh đó để
thay ảnh đại diện, một số khác thì nghĩ rằng trò đó là hài hước và cứ thế nhắc
đi nhắc lại từ trên mạng đến ngoài đời. Hai tháng sau D. chuyển trường. Và thậm
chí sau này khi vô tình gặp nhau trên đường, cậu đều chủ động tránh né tất cả
bạn bè năm đó. Tôi không biết D. đã vượt qua chuyện này như thế nào, chỉ là tôi có cảm giác cậu đã bị
tổn thương, thật sự.

Sáu năm sau, câu chuyện của D. như một hạt cát bé nhỏ
giữa hằng hà sa số những thể loại thông tin giật gân hiện nay. Chưa bao giờ chế
giễu người khác lại trở nên đơn giản như vậy. Nếu như ngoài đời “vuốt mặt
cũng phải nể mũi” thì trên mạng xã hội, đúng là cái quái gì cũng có thể
xảy ra được.

Đang đi ăn hột vịt lộn thì thấy nhỏ nào bận nguyên bộ váy
trắng dài thườn thượt, chụp lại và post lên cùng caption “Nửa đêm mà gặp
con này chắc sợ tè ra quần”, bên dưới là hàng trăm comment góp gió tạo
bão. Cô nàng vô danh chỉ đơn giản là thích mặc đồ theo phong cách Mori girl
bỗng trở thành hình mẫu cho sự hợm hĩnh, dở người.

Mới đây nhất, một cô gái đã phải ấm ức phân trần, rằng bức hình mình nằm ngủ vô tư dưới quạt, không hiểu sao đã trở thành bức ảnh cư dân mạng truyền tay nhau để cảnh báo nguy cơ… chết thâm tím vì nằm quạt. “Chỉ trong vòng một ngày sau đó, gia đình tôi nhận được hàng trăm cuộc điện thoại của người thân, bạn bè hỏi thăm. Không hiểu sao tôi đang sống sờ sờ mà người ta lại đưa hình ảnh lên mạng để minh họa cho người chết. Cuộc sống của tôi và gia đình bị đảo lộn rất nhiều kể từ ngày bị một trang mạng không rõ nguồn gốc nói đã chết”.

Hay một bạn nam với thân hình hơi quá khổ, Facebook chả
bao giờ vượt quá 20 like nhưng đến một ngày mở máy tính lên thì lại thấy hàng
trăm người follow mình. Nguồn cơn chỉ vì một vài bức ảnh chụp lén anh bạn này trong một buổi tiệc cùng caption mang đậm tính body-shaming.

Ngay cô bạn thân của tôi, làm PG
cho một sản phẩm làm đẹp cho nam giới, vì tính chất công việc nên phải mặc váy
ngắn ngang gối để giới thiệu sản phẩm cho khách trong siêu thị. Ngay tối hôm
đó, một loạt ảnh chụp lén của cô ấy được đăng lên cùng caption “bịa đặt
kinh khủng” mà xin thề bất kì đứa con gái nào nghe người khác nói về mình
như vậy chỉ có thể gục mặt khóc ngay tại chỗ.

Chưa bao giờ, chế nhạo người khác lại dễ dàng đến vậy

Nếu sau khi đọc những câu chuyện trên và bạn thấy xa lạ
hoặc khó tin thì xin chúc mừng, so với rất nhiều người ngoài kia, bạn và những
người xung quanh mình vẫn đang cực kì may mắn đấy!

Cách đây vài ngày tôi thấy một anh trai post ảnh chụp một
nhóm nữ sinh lên Facebook rồi zoom cận vào vùng phía dưới cánh tay không mấy
đẹp mắt của một bạn nữ, lời lẽ thì cực kì vô duyên. Ấy vậy mà phía dưới là hàng
trăm comment đại loại như “chị Hằng đi chơi đêm Trung thu mà nách hơi thâm
nhỉ?”, “thế hóa ra bấy lâu nay trăng đen nằm dưới nách chị Hằng
à…”, vân vân… Ở một số bình luận khác còn có người quyết tâm tìm ra cho
bằng được Facebook cô gái này để chia sẻ với mọi người.

Suy nghĩ duy nhất của
tôi khi đó là: “Chế nhạo trên mạng thế này, khác gì bôi bác, bêu xấu người khác ngoài đời thật???” Rồi bạn nữ kia sẽ phải
đối diện thế nào khi thấy khoảnh khắc không đẹp của mình xuất hiện tràn lan
với hàng loạt bình luận ác ý hay những tin nhắn trêu chọc được gửi đến? Xóa
Facebook? Tạm deactivate một thời gian? Thế còn những ánh mắt săm soi, những
tiếng cười khúc khích, những cái nhìn đầy lén lút ở ngoài đời thì sao? Đừng
nghĩ đâu cho xa, cứ tưởng tượng rằng cô gái trong câu chuyện trên là một người
thân thuộc với bạn như bạn thân, chị gái, em gái thì sẽ cảm nhận được áp lực đó
khủng khiếp đến cỡ nào.

Lạc quan là một tính cách tốt, nhưng cư dân mạng thì lại lạc quan quá. Nhiều người cứ nghĩ rằng chỉ cần xóa, chỉ cần block, chỉ
cần không quan tâm thì những thứ như sự tổn thương, xấu hổ, cảm giác tủi thân
cũng sẽ vì thế mà nhẹ nhàng biến vào hư vô. Không, không hề! Vô số người vẫn
ngày ngày trải qua những cảm xúc tồi tệ ấy, bạn không biết không có nghĩa là họ
không tồn tại. Mạng là ảo nhưng tổn thương là thật, rất thật!

Đừng vô tâm một cách độc ác

Những người khơi mào chế giễu người khác trên mạng xã hội
trông thì có vẻ mạnh mồm, xấu tính và không sợ trời không sợ đất cũng chả ngại ai. Nhưng có gặp họ ngoài đời, có vô tình thấy được con người
thật đằng sau màn hình máy tính mới hiểu hóa ra họ cũng chỉ là những bạn trẻ bình
thường như bao người khác. Bản chất họ không phải người độc ác, chỉ là khao
khát được trở nên khác biệt buộc họ phải hành xử như thể mình là một con người
như thế.

Đúng vậy, có rất nhiều người đã chọn cách trở nên độc ác
để khác biệt mà họ không hề biết. Những comment bỉ bai hài hước được thiên hạ
“like” kịch liệt, những lời tung hê “chửi quá hay!”, những
danh phong “vua đanh đá”, “nữ hoàng bỉ bai”… vô tình thành
tiếng vỗ tay tán thưởng khiến nhiều người tưởng chừng như mình được đánh đèn follow
tỏa sáng.

Cứ thế họ càng thi triển hết vốn từ, vắt hết óc mà sáng
tạo câu cú. Bạn biết đấy, không nguồn động lực nào dồi dào bằng khao khát được
khác biệt, được “nhìn thấy” trong thế giới mạng bao la. Ta bỗng trở
nên xuất sắc lạ thường trong ngôn từ, câu cú; nhạy bén lạ thường trong việc tìm
kiếm đối tượng; siêng năng lạ thường trong việc nghiên cứu, thu thập thông tin
cá nhân… Điều mà dưới áp lực kỳ thi ở trường hay kỳ vọng của cha mẹ, giáo
viên… bạn cũng không bao giờ làm được.

Ta sẽ tự thuyết phục mình rằng comment, lập hội trên
Facebook để dìm hàng người khác là hay ho, post hình người khác lên chế giễu là
hài hước, là tư duy phản biện mà không nhận ra rằng vùi dập người khác bằng bàn
phím cũng độc ác, côn đồ không thua gì hành vi đánh nhau bằng tay chân. Thế
nhưng sau đó ta có thỏa mãn không? Chắc chắn là không.

Vì rốt cuộc thì độc ác cũng không thể khiến ta khác biệt
được khi ta cũng trở thành một trong số đông những người đứng ném đá trên mạng. Nhờ có tính tức thời, sức mạnh lan
truyền của các trang mạng xã hội như Facebook… việc đăng ảnh, chế giễu, chửi
bới càng tiến tới mức báo động đỏ.

“Cần hành động tương xứng với phẩm giá của
mình.”

Mượn lời phát biểu của Thủ tướng Nhật Yoshihiko Noda kêu
gọi công dân Nhật khi căng thẳng Nhật – Trung dâng cao: “Cần hành động
tương xứng với phẩm giá”. Câu nói này gợi cho bạn suy nghĩ gì?

Tôi tin rằng khi tất cả người trẻ nhận ra rằng hành động
của mình đại diện cho phẩm giá bản thân và rằng dù mạng là ảo nhưng những lời
nói sát thương độc ác là thật, thì ta đã không chọn lựa đứng vào hàng ngũ của
những đám diều hâu khát thịt, hễ ở đâu có mồi là òng nhảy vào cắn lấy cắn để.
Cho dù đối tượng bị “lên thớt” online đã từng “có thù” với
bạn thì cuối cùng ta cũng nên hỏi bản thân: Liệu ta có đang dành thời gian làm
việc có ý nghĩa nhất, quan trọng nhất trong cuộc đời mình?

Khi bắt đầu viết bài này, tôi đã nghĩ rằng mình sẽ đưa ra
thật nhiều lời khuyên cho cả những thành phần “diều hâu” lẫn những “con
mồi” đáng thương. Nhưng giờ thì tôi cảm thấy không cần nữa. Vì nói cho
cùng thì câu hỏi quan trọng nhất vẫn là chúng ta muốn sống với nhau như thế
nào, muốn người khác đối xử với mình ra sao và muốn giá trị bản thân được đặt ở
đâu. Chỉ cần có được câu trả lời cho riêng mình, bạn sẽ biết phải làm gì tiếp
theo.