Công Cụ Tài Chính Phái Sinh || Kiểm toán AS

Theo ký sự, vào thời Trung cổ tại Hy Lạp, các nhà buôn đã ký kết hợp đồng mua nông sản vào năm nay, nhưng giao hàng vào năm sau. Trong năm các nhà buôn cũng có thể sang nhượng hợp đồng này cho nhau. Sự việc này, xem là khái niệm sơ khai về “phái sinh”.

CÔNG CỤ TÀI CHÍNH PHÁI SINH

Dưới góc nhìn tài chính kế toán về “phái sinh”, thì trong chuyên ngành ta có cụm từ : “Công cụ tài chính phái sinh”.

• Khái niệm công cụ tài chính phái sinh.

• Các loại công cụ tài chính phái sinh chủ yếu.

• Vai trò của thị trường tài chính phái sinh.

• Công cụ tài chính phái sinh là công cụ tài chính mà giá trị của nó phụ thuộc vào một tài sản cơ sở, đã được phát hành trước đó.

• Thông thường ta có thể hiểu, công cụ phái sinh là một hợp đồng giữa hai bên nhằm trao đổi một số lượng tài sản thực sẽ có, hay tài sản tài chính theo giá xác định trước, vào một ngày ấn định trước trong tương lai.

• Tài sản cơ sở có thể là hàng hoá, ngoại tệ, chứng khoán hoặc chỉ số chứng khoán. Nếu giá trị của tài sản cơ sở trong hợp đồng thay đổi, thì giá trị của công cụ phái sinh cũng thay đổi.

Có 4 công cụ tài chính phái sinh phổ biến là “Hợp đồng kỳ hạn”; “Hợp đồng tương lai”; “Hợp đồng hoán đổi” và “Hợp đồng quyền chọn”.

“Hợp đồng kỳ hạn” là một thỏa thuận mua hoặc bán một tài sản tại một thời điểm nhất định trong tương lai, với một mức giá nhất định đã thỏa thuận từ hôm nay. Hợp đồng kỳ hạn là loại hợp đồng giao sau, đối lập với hợp đồng giao ngay.

“Hợp đồng tương lai” là một thỏa thuận giữa hai bên để mua hoặc bán một tài sản tại một thời điểm nhất định trong tương lai với một mức giá nhất định. Hợp đồng tương lai khác hợp đồng kỳ hạn là được chuẩn hoá về tài sản cơ sở, thể thức thanh toán bù trừ và ký hạn giao dịch thông qua một sàn giao dịch. “ Hợp đồng tương lai” cũng có thể mua qua, bán lại tại sàn giao dịch.

“Hợp đồng hoán đổi” là thỏa thuận trao đổi tiền tệ hay là một chuỗi dòng tiền tại một thời điểm nhất định trong tương lai, theo một nguyên tắc nhất định nào đó. Giao dịch hoán đổi được tạo ra để bên mua, bên bán kiểm soát tốt hơn các dòng lưu chuyển của mình. Hợp đồng hoán đổi thường dùng trong các thỏa thuận thanh toán định kỳ lãi suất tiền vay, tỷ giá tiền tệ, tín dụng ngoại tệ.

“Hợp đồng quyền chọn” là một thỏa thuận cho phép chủ thể hợp đồng có quyền mua hoặc bán một khối lượng nhất định hàng hóa với một mức giá xác định, vào một thời điểm xác định trước. Người mua quyền chọn được quyền lựa chọn khi mức giá trên thị trường có lợi cho mình và phải trả khoản phí cho quyền lựa chọn đó.

Thị trường tài chính phái sinh có 4 vai trò cơ bản như sau:

Vai trò 1: Thị trường phái sinh giúp quản lí rủi ro.

• Thị trường phái sinh giúp chuyển rủi ro từ những người đang gặp rủi ro, và ngại rủi ro sang những người chấp nhận rủi ro.

• Những người tham gia nhằm mục đích tăng lợi nhuận, dám chấp nhận rủi ro thì được gọi là nhà đầu cơ.

Vai trò 2: Thị trường phái sinh cung cấp chỉ số báo giá.

• Giá cả hàng hóa hình thành trong các thị trường phái sinh là nhân tố quan trọng dẫn dắt giá của tài sản cơ sở đến mức giá tương lai.

• Nó góp phần giúp doanh nghiệp hoạch định chính sách giá, nó giúp các nhà nghiên cứu dự báo kinh tế trong quản trị vi mô.

Vai trò 3: Thị trường phái sinh tạo điều kiện gia tăng thị trường vốn.

• Thị trường công cụ tài chính phái sinh thường có thanh khoản cao hơn thị trường trao ngay.

• Tính thanh khoản cao của thị trường có được là nhờ khả năng sử dụng đòn bẩy cao của thị trường này, người tham gia chỉ cần một số tiền nhỏ như xem là đặt cọc, tiền đính ước tham gia thị trường.

• Rồi từ đó, người tham gia có thể đo lường mua bán “rủi ro và lợi nhuận” cho các mức độ mong mà mình mong muốn.

Vai trò 4: Thị trường phái sinh giúp làm tăng tính hiệu quả kinh doanh.

Sự nới lỏng giá mua bán và chi phí giao dịch thấp trong thị trường này tạo điều kiện cho các hoạt động kinh doanh doanh nghiệp không bị động về chênh lệch giá, hoặc có thể điều chỉnh giá nhanh chóng khi giá cả biến động lớn theo hướng tiêu cực.