Chương trình Giáo dục phổ thông mới: Quan tâm giảm tải cho người học

(GDTĐ) – Chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) mới áp dụng từ năm 2020 sẽ chú trọng giảm tải so với hiện hành. Với cách tiếp cận này, giáo dục không phải để truyền thụ kiến thức mà nhằm giúp học sinh hoàn thành công việc, giải quyết các vấn đề trong học tập và đời sống.

Giáo dục con người toàn diện

Ông Vũ Đình Chuẩn, Vụ trưởng Vụ Giáo dục trung học, Bộ GD&ĐT cho biết, so với chương trình hiện hành, chương trình GDPT mới coi GDPT là giáo dục con người toàn diện, giúp học sinh phát triển toàn diện về đức, trí, thể, mỹ. Chương trình mới bao gồm: chương trình tổng thể và các chương trình môn học, hoạt động giáo dục, được chia thành hai giai đoạn là giáo dục cơ bản (từ lớp 1 đến lớp 9) và giáo dục định hướng nghề nghiệp (từ lớp 10 đến lớp 12).

Về hệ thống môn học, trong chương trình mới chỉ có một số môn học và hoạt động giáo dục mới hoặc mang tên mới là: tin học và công nghệ, ngoại ngữ, hoạt động trải nghiệm ở cấp tiểu học; lịch sử và địa lí, khoa học tự nhiên ở cấp trung học cơ sở (THCS); âm nhạc, mỹ thuật, giáo dục kinh tế và pháp luật ở cấp trung học phổ thông (THPT); hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp ở các cấp THCS, THPT.

5ca5b50959f38_large

Ảnh minh họa, nguồn: internet

Cụ thể, nội dung giáo dục ở cấp tiểu học bao gồm 11 môn học và hoạt động giáo dục bắt buộc; hai môn học tự chọn là Tiếng dân tộc thiểu số và ngoại ngữ (lớp 1, 2). Ở cấp THCS bao gồm 12 môn học và hoạt động giáo dục bắt buộc; hai môn học tự chọn. Riêng cấp THPT gồm 7 môn học; hoạt động bắt buộc và hai môn học tự chọn là tiếng dân tộc thiểu số và ngoại ngữ 2.

Trong giai đoạn giáo dục cơ bản, chương trình thực hiện lồng ghép những nội dung liên quan với nhau của một số môn học trong chương trình hiện hành để tạo thành môn học tích hợp, thực hiện tinh giản, tránh chồng chéo nội dung giáo dục, giảm hợp lý số môn học; đồng thời thiết kế một số môn học (tin học và công nghệ, tin học, công nghệ, giáo dục thể chất, hoạt động trải nghiệm, hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp) theo các chủ đề, tạo điều kiện cho học sinh lựa chọn những chủ đề phù hợp với sở thích và năng lực của bản thân.

Trong giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp, bên cạnh một số môn học và hoạt động giáo dục bắt buộc, học sinh được lựa chọn những môn học và chuyên đề học tập phù hợp với sở thích, năng lực và định hướng nghề nghiệp của mình.

Chương trình GDPT mới có những điểm khác biệt là chương trình được xây dựng theo mô hình phát triển năng lực, thông qua những kiến thức cơ bản, thiết thực, hiện đại và các phương pháp tích cực hóa hoạt động của người học, giúp học sinh hình thành và phát triển những phẩm chất và năng lực mà nhà trường và xã hội kỳ vọng.

Nhiều biện pháp giảm tải

Một trong những điểm nhấn của chương trình GDPT mới so với chương trình hiện hành là chú trọng giảm tải cho người học. Lí giải về nguyên do dẫn đến tình trạng quá tải, GS Nguyễn Minh Thuyết, Tổng chủ biên chương trình GDPT mới cho biết, với mô hình hiện hành, nội dung còn nặng về lý thuyết, vừa khó học, dễ quên, vừa không gây được hứng thú và phát huy được tính tích cực của học sinh.

Do đó, với cách tiếp cận mới, giáo dục nhằm giúp học sinh hoàn thành công việc, giải quyết các vấn đề trong học tập và đời sống nhờ vận dụng hiệu quả, sáng tạo kiến thức đã học. Chương trình GDPT mới sẽ áp dụng 6 biện pháp giảm tải. Trước hết là giảm số môn học và hoạt động giáo dục. Chẳng hạn lớp 1 và 2 có 7 môn học, lớp 3 có 9 môn học, trong khi với chương trình hiện hành ba khối lớp này đều có 10 môn học.

Tiếp theo là giảm số tiết học. Cụ thể, ở bậc tiểu học học 2 buổi/ngày (9 buổi/tuần), trung bình 1,8 giờ/lớp/buổi học. Chương trình hiện nay học một buổi/ngày (5 buổi/tuần), trung bình các em học 2,7 giờ/lớp/buổi học. Ở cấp THCS, học sinh sẽ học 3.070 giờ, trong khi chương trình hiện hành là 3.124 giờ. Với bậc THPT, học sinh sẽ học 2.284 giờ, trong khi chương trình hiện hành, các em Ban cơ bản học 2.546 giờ; Ban A, Ban C học 2.599 giờ.

Ngoài ra, giảm tải còn được thực hiện thông qua việc giảm kiến thức kinh viện; thực hiện tăng cường dạy học phân hóa, tự chọn; thực hiện phương pháp dạy học tích cực và đổi mới việc đánh giá kết quả giáo dục.

Tích cực chuẩn bị các điều kiện về cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên

GS Nguyễn Minh Thuyết cho hay, để đáp ứng chương trình mới, tại cấp tiểu học phải đảm bảo đủ lớp học để tổ chức dạy 2 buổi/ngày thì học sinh mới có thêm thời gian tham gia vào các hoạt động trên lớp để phát huy năng lực, phẩm chất của mình, giảm tình trạng dạy thêm, học thêm. Ngoài ra, các trường phải đảm bảo có phòng tin học và phòng học cho một số môn học khác.

5ca5b50b1a070_large

Tăng cường dạy học phân hóa

Xoay quanh việc chuẩn bị đội ngũ giáo viên triển khai chương trình GDPT mới, ông Hoàng Đức Minh, Cục trưởng Cục Nhà giáo và CBQLGD cho biết: Trên cơ sở Đề án đào tạo, bồi dưỡng nhà giáo và cán bộ quản lý cơ sở giáo dục đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông giai đoạn 2016-2020, định hướng đến năm 2025, ngày 06/02/2017, Chính phủ và Ngân hàng Thế giới đã ký kết Hiệp định số 5857-VN tài trợ cho “Chương trình Phát triển các trường sư phạm để nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý cơ sở giáo dục phổ thông” (Chương trình ETEP).

Bộ GD&ĐT đã ban hành kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục; ban hành quy định chuẩn nghề nghiệp giáo viên và chuẩn hiệu trưởng cơ sở giáo dục phổ thông; xây dựng dự thảo quy hoạch mạng lưới các trường sư phạm thông qua bộ chỉ số đánh giá năng lực đào tạo của các trường sư phạm do Chương trình ETEP đang hoàn thiện; tổ chức nhiều cuộc tập huấn, bồi dưỡng giáo viên theo hướng tiếp cận với những nội dung đổi mới chương trình giáo dục phổ thông theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực học sinh. Các trường sư phạm trọng điểm, chủ chốt phối hợp với các trường sư phạm khác và Chương trình ETEP tiến hành nghiên cứu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông, nội dung đào tạo để xây dựng mới chương trình đào tạo thống nhất trong cả nước.

Về ý kiến lo ngại thừa, thiếu giáo viên khi thực hiện dạy tích hợp môn theo chương trình GDPT mới, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học, Bộ GD&ĐT Nguyễn Xuân Thành cho hay, mặc dù là tích hợp nhưng so với chương trình hiện hành không bỏ môn nào nên không lo thừa giáo viên. “Trong những môn tích hợp vẫn có những mạch riêng của các phân môn nên cơ bản giáo viên môn nào vẫn phụ trách phần học của môn đó trong môn tích hợp, với những chuyên đề chung các giáo viên trong tổ chuyên môn sẽ xây dựng kế hoạch và phân công giáo viên phụ trách mỗi chuyên đề hợp lý” – ông Thành cho hay.

Trong thời gian tới, Bộ GD&ĐT tiếp tục chủ trì tổ chức biên soạn một bộ sách giáo khoa theo quy định tại Nghị quyết số 88/2014/QH13 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông; Tiếp tục phối hợp với các địa phương tăng cường cơ sở vật chất, thiết bị dạy học để thực hiện chương trình mới theo lộ trình, ưu tiên đáp ứng yêu cầu dạy học 2 buổi/ngày đối với cấp tiểu học; Tổ chức và chỉ đạo các địa phương bồi dưỡng giáo viên, cán bộ quản lí thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới; đồng thời qua đó thực hiện chương trình tăng cường năng lực của các trường sư phạm trong đào tạo và bồi dưỡng giáo viên, cán bộ quản lí đáp ứng yêu cầu triển khai chương trình mới; Ban hành các văn bản phục vụ triển khai chương trình mới: Hướng dẫn các địa phương triển khai Chương trình giáo dục phổ thông mới; Hướng dẫn xây dựng nội dung giáo dục địa phương; Hướng dẫn lựa chọn sách giáo khoa; sửa đổi, bổ sung hoặc thay thế Điều lệ trường phổ thông; Quy định về đánh giá học sinh;… đáp ứng yêu cầu triển khai chương trình mới.

Bộ GD&ĐT sẽ thực hiện lộ trình áp dụng chương trình mới như sau: năm học 2020 – 2021 đối với lớp 1; năm học 2021 – 2022 đối với lớp 2 và lớp 6; năm học 2022 – 2023 đối với lớp 3, lớp 7 và lớp 10; năm học 2023 – 2024 đối với lớp 4, lớp 8 và lớp 11; năm học 2024 – 2025 đối với lớp 5, lớp 9 và lớp 12.

Diệp Anh – nguồn: Tạp chí Giáo dục Thủ đô số 111, tháng 3/2019