Bào tử nấm linh chi là gì? Công dụng có thực sự như lời đồn

03/01/2023 10:27:00 AM

Bài viết thực hiện bởi 

Dược sĩ Nguyễn Thị Thu Hiền

Bạn đã bao giờ nghe đến bào tử nấm linh chi khi người ta nói đến loài nấm nổi tiếng này.  Những hô hào có cánh về chúng có khiến bạn phải ngờ vực về công dụng thực sự của dược liệu này. Thực ra, bào tử nấm linh chi có gì đặc biệt so với nấm linh chi thông thường? Và điều gì đã làm cho chúng trở nên đắt đỏ như vậy? Tất cả những khúc mắc đó sẽ được Nhà thuốc Việt giải đáp trong bài viết ngay sau đây. 

 

Bào tử nấm linh chi là gì? 

Bào tử nấm linh chi thực chất là gì?

Chắc sẽ có nhiều bạn nghĩ rằng nấm linh chi là một loài thực vật. Nhưng thực chất nấm linh chi là đại diện đặc trưng cho dạng nấm thể quả hay còn gọi là nấm lớn, thuộc giới nấm chứ không phải là một loài thực vật như chúng ta thường hình dung. 

Vì thuộc họ nhà nấm, nên nấm linh chi sinh sản theo hình thức phát tán bào tử ra ngoài môi trường. Bạn có thể xem bào tử của nấm giống như hạt giống của cây. Cũng giống như thực vật, nấm phải phát triển đến một giai đoạn nhất định mới có khả năng “ra hoa kết trái”. Ở giai đoạn này, thay vì tạo hoa, tạo quả nấm linh chi sẽ tạo bào tử. Sau đó, nhờ những tác nhân bên ngoài như gió, côn trùng, động vật sẽ giúp bào tử phát tán ra môi trường. Đến khi gặp điều kiện thuận lợi, bào tử nấm linh chi sẽ “nảy mầm” rồi phát triển thành cây nấm trưởng thành. 

Tai nấm linh chi đang phát tán bào tử

Bào tử nấm linh chi không giống như những loại bào tử khác, vì chúng có thể giữ nguyên được những thành phần hoạt tính của cây mẹ như polysaccharide, triterpen, acid amin, acid béo, vitamin… Đặc biệt là hàm lượng những dược chất trong bào tử nhiều hơn so trong phần tai nấm. Chính điều này, làm cho bào tử nấm linh chi trở thành loại bột “vàng” được nhiều người săn đón. 

>>> Có thể bạn quan tâm: Nấm linh chi rừng: Nguồn gốc và công dụng thiết thực đối với sức khỏe

Đặc điểm cảm quan bào tử nấm linh chi

Hình ảnh bào tử nấm linh chi dưới kính hiển vi

Khi bước vào giai đoạn sinh sản, những cấu trúc bên trong tai nấm sẽ bắt đầu tạo và phát tán bào tử ra bên ngoài. Khi đó, trên bề mặt tai nấm sẽ đọng lại một lớp bột mịn màu đỏ đến nâu đỏ. Nếu bào tử chưa đủ nhiều để đóng thành lớp, chúng có thể lơ lửng trong không khí mà bạn không thể nhìn thấy bằng mắt thường. Vì kích thước của chúng rất nhỏ, chỉ nằm trong khoảng 5,5 – 10,2 μm. Con số này sẽ thay đổi ít nhiều tùy thuộc vào từng loại nấm và môi trường sinh sống chúng, nhưng nhìn chung về cơ bản chúng đều có cấu tạo như nhau. 

Phân loại bào tử nấm linh chi

Về cấu tạo, bào tử nấm linh chi được bao bởi hai lớp vỏ kitin rất cứng, dày (0,7 – 1,2 μm) và khó bị thủy phân. Vì vậy mà, các thành phần có hoạt chất bên trong bào tử sẽ khó được hấp thu ở đường tiêu hóa của con người. Do đó, cần có phương pháp thích hợp để phá hủy lớp kitin này, giúp các hoạt chất phóng thích ra ngoài giúp hấp thu dễ dàng hơn.

Dựa trên cấu trúc của lớp vỏ kitin, mà người ta phân bào tử nấm linh chi thành 2 loại chính như sau:

Bào tử nấm linh chi phá vách (sporoderm broken) và bào tử nấm linh chi chưa phá vách (sporoderm – unbroken)

1. Bào tử nấm linh chi chưa phá vách

Đây là những bào tử nấm linh chi còn nguyên lớp vỏ kitin. Vì vậy, trước khi sử dụng chúng ta cần đun sôi chúng trong khoảng 15 phút để lớp vỏ này mềm hơn. Sau khi uống, acid dạ dày sẽ phá hủy lớp vỏ này, giúp dược chất trong bào tử hấp thu vào máu dễ dàng hơn. Tuy nhiên, những hoạt chất này không được cơ thể hấp thu triệt để. Sau đó, lượng chất dư này sẽ được cơ thể đào thải ra ngoài cơ thể. 

2. Bào tử nấm linh chi đã phá vách

Vì lớp kitin ở bào tử nấm linh chi là yếu tố cản trở quá trình phóng thích hoạt chất ra ngoài để cơ thể có thể hấp thu. Do đó, phá được lớp vách này là điều kiện tiên quyết để chúng phát huy được tối đa công dụng của chúng. Với trình độ khoa học kỹ thuật như ngày nay, chúng ta đã ứng dụng nhiều phương pháp như phân giải enzyme bằng nhiệt siêu thấp hoặc dùng máy nghiền cắt ly tâm tốc độ cao để loại bỏ lớp vỏ kép. 

Ưu điểm của những phương pháp này là loại bỏ đến 98% phần vách, mà không hề ảnh hưởng đến chất lượng của bào tử. Tuy nhiên, số lượng thu được chỉ còn lại khoảng 70% so với trọng lượng ban đầu do thất thoát trong quá trình chế biến và bảo quản. 

>>> Có thể bạn quan tâm: Một số sản phẩm nấm linh chi chất lượng trên thị trường

Sự khác nhau giữa bào tử nấm linh chi và bột nấm linh chi

Hình thức

Nấm linh chi sau khi được phơi khô sẽ được xay nhuyễn để tạo thành bột nấm linh chi. Trong khi đó, bào tử nấm linh chi là những hạt có kích thước siêu nhỏ tạo ra từ thể quả. Do đó, xét về hình thức chúng sẽ gần giống như nhau, nếu như chưa từng thấy cụ thể hai loại này ngoài thức, sẽ khó mà phân biệt được chúng. 

Nhưng trên lý thuyết, bạn có thể dựa vào một số đặc điểm sau để phân biệt bột nấm linh chi và bào tử nấm linh chi như sau:

Đặc điểm

Bào tử nấm linh chi

Bột nấm linh chi

Độ mịn

Rất mịn và mềm, giống như phấn hoa hay phấn rôm cho em bé

Không mịn như bào tử

Khi sờ có cảm giác tơi, xốp như bột

Màu sắc

Màu nâu đỏ

Màu nâu nhạt, hoặc nâu đậm

Thành phần hoạt tính

Khi nghiên cứu về thành phần các hoạt chất có dược tính trong nấm linh chi, các nhà khoa học đã thu được kết quả như sau:

– Trong tai nấm linh chi: hàm lượng Triterpenes ở trong khoảng từ 2443.1 ± 45.6 mcg/g đến 4441.2 ± 328.4 mcg/g

– Trong bào tử nấm linh chi: hàm lượng Triterpenes ở khoảng 5549.2 ± 317.3 mcg/g

– Riêng hàm lượng hoạt chất Polysaccharide trong tai nấm và bào tử nấm linh chi ở mức tương đương nhau. 

Như vậy, nhìn chung hàm lượng chất có hoạt tính sinh học trong bào tử nấm linh chi chỉ hơn khoảng 24% so với tai nấm linh chi. Và, 24% là kết quả có được ở điều kiện lý tưởng, khi mà bào tử được phá vách hoàn toàn và đảm bảo được chất lượng trong quá trình bảo quản. Do đó, trên thực tế hàm lượng hoạt chất trong bào tử trên thị trường bao giờ cũng ở dưới 24%, một con số không mấy ấn tượng. 

Nhưng điều gì cũng có hai mặt của nó. Dù hàm lượng hoạt chất có dược tính trong bào từ nấm linh chi hơn không đáng kể so với tai nấm, nhưng bù lại chúng ta có thể hấp thu gần như những gì quý giá nhất trong bào tử nấm linh chi khi chúng đã phá vách. Ngoài ra, khi so với dạng dùng truyền thống, bào tử tránh được hao hụt trong quá trình chế biến như sắc hay hãm. 

Tính tiện dụng

Bào tử nấm linh chi đã phá vách là dạng dùng duy nhất ở nấm linh chi mà bạn có thể dùng trực tiếp, không cần qua giai đoạn chế biến trung gian để thu được hoạt chất. Nếu bào tử chưa được phá vách thì chỉ cần bước đun sôi từ 10 – 15 phút là có thể dùng được. Trong khi đó, tai nấm (quả thể) nấm cần qua công đoạn sơ chế ban đầu, sắc hoặc hãm mới thu được dược chất. Như vậy, xét về tính tiện dụng thì bào tử nấm linh chi hơn hẳn dạng dùng truyền thồng khác. 

Ngoài ra, đóng gói hay phân chia bào tử nấm linh chi cũng không chiếm quá nhiều diện tích, giúp tiết kiệm một phần kinh phí bao bì. Tuy nhiên, nấm linh chi rất dễ bị phá hủy bởi tác động của môi trường nên đòi hỏi chất lượng bao bì cao hơn để tránh những tác động từ nhiệt độ, độ ẩm làm hư hoặc giảm chất lượng của bào tử. 

Bào tử nấm linh chi có tác dụng gì?

Bào tử nấm linh chi là dược liệu đã được dùng từ lâu đời trong y học cổ truyền, mang lại nhiều giá trị cho sức khỏe con người. Y học hiện đại cũng đã có nhiều nghiên cứu về chúng và công nhận những giá trị thiết thực mà bào tử nấm linh chi mang lại cho con người. Nhìn chung, tác dụng của bào tử nấm linh chi tương tự như tác dụng của nấm linh chi, cụ thể như sau: 

Bào tử nấm linh chi giúp cơ thể tăng cường hệ miễn dịch

– Trong y học cổ truyền: bào tử nấm linh có tác dụng bồi bổ can chi, dưỡng tâm, an thần, tăng cường trí nhớ. Giúp bồi bổ can khí, dễ ngủ, tạo giấc ngủ sâu, tăng cường thể lực, sức đề kháng và được dùng như một dược liệu giúp trị đau đầu, mất ngủ, suy nhược cơ thể,…

– Trong y học hiện đại: bào tử nấm linh chi hỗ trợ cho quá trình hoạt động của nhiều hệ thống trong cơ thể như hệ miễn dịch, tuần hoàn, bài tiết và hô hấp. Từ đó, bảo vệ sức khỏe tim mạch, kiểm soát đường huyết, giảm mệt mỏi, chống lại các gốc tự do và chống sự hoạt động của tế bào ung thư. 

>>> Xem thêm: Nấm linh chi: Công dụng, cách dùng và lưu ý khi sử dụng

Cách dùng bào tử nấm linh chi

Cách dùng bào tử nấm linh chi tương tự như nấm linh chi. Bạn có thể dùng bào tử nấm linh chi bằng những cách như sau

Trà là cách dùng phổ biến của bào tử nấm linh chi

– Bạn có thể dùng bào tử nấm linh chi như một loại trà. Với dạng bào tử đã phá vách, chỉ cần hòa chúng vào nước ấm là bạn có thể dùng ngay. Với dạng bào tử chưa phá vách thì cần đun sôi trong khoảng 15 phút là bạn có thể dùng được. 

– Nếu bạn là người sành rượu, hãy thử trộn bào tử nấm linh chi vào rượu để tăng thêm hương vị cho thức uống quen thuộc. 

– Kết hợp chúng với nước sắc của một loại dược liệu khác như nhân sâm hay tam thất sẽ nâng cao hơn tác dụng của cả hai. 

– Thêm bào tử nấm linh chi vào những món ăn đã chín như cháo, súp, canh,…

– Nếu là người thích làm đẹp, bạn có thể dùng bào tử nấm linh chi để đắp mặt nạ. Khi dùng chỉ cần kết hợp bào tử nấm linh chi với một ít sữa chua hoặc mật ong để là có thể tạo thành hỗn hợp giàu dưỡng chất cho da. 

>>> Có thể bạn quan tâm: Nấm linh chi ngâm rượu: cách làm và lưu ý khi sử dụng

Giá bán bào tử nấm linh chi hiện nay

Với giá trị cao mà bào tử nấm linh chi mang lại cho sức khỏe con người, quá trình thu hoạch cần nhiều kỹ thuật và hao hụt để thu được thành phẩm cuối cùng nên giá của chúng thường sẽ cao hơn từ 5 – 8 lần so với tai nấm. 

Riêng loại bào tử được phá vách còn có giá cao hơn so với loại chưa phá vách, thông thường là gấp đôi. Nhưng để nhận biết và phân biệt hai loại này là điều cực kỳ khó. Do đó lựa chọn nơi mua uy tín, đảm bảo nguồn cung đúng loại là điều cực kỳ quan trọng để bạn không phải “tiền mất tật mang”. 

Một số cơ sở còn dùng bột nấm linh chi rồi gắn mác bào tử nấm linh chi nhằm thu lợi nhuận bất chính. Bởi lẽ, bột nấm linh chi và bào tử nấm linh chi rất dễ nhầm lẫn nếu bạn không phải chuyên gia về chúng. Điều này, càng chứng tỏ được vai trò của người bán uy tín, họ sẽ giúp bạn có được đúng loại và đúng giá, tránh những tổn thất không đáng có. 

Hy vọng rằng, qua bài viết trên bạn đã có cái nhìn khái quát và chân thực hơn về bào tử nấm linh chi. Hãy lựa chọn cho mình nơi mua uy tín và chất lượng để bảo vệ sức khỏe của bạn và những người mà bạn yêu thương. 

Nếu có bất kỳ thắc mắc về nấm linh chi, cũng như những sản phẩm làm từ nấm linh chi bạn có thể liên hệ với DƯỢC SĨ của Nhà thuốc Việt để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời bằng các hình thức như sau:

– Hotline: 0985508450

– Zalo OA: https://zalo.me/2326937184300810408 

– Website:Nhathuocviet.vn

Hơn 15 năm hoạt động trên thị trường dược phẩm, Nhà thuốc Việt luôn tự hào là một trong những nhà thuốc đạt tiêu chuẩn GPP (thực hành tốt bán lẻ thuốc) sớm nhất do sở y tế TPHCM cấp phép. Với danh mục sản phẩm đa dạng từ thuốc đến những sản phẩm chăm sóc sức khỏe có nguồn gốc rõ ràng, chất lượng cao, chúng tôi luôn đảm bảo phục vụ tốt mọi nhu cầu của khách hàng một cách chu đáo nhất. 

Hệ thống Nhà Thuốc Việt luôn sẵn sàng phục vụ và đồng hành cùng bạn để tìm ra giải pháp, sản phẩm phù hợp nhất với bạn.

Cảm ơn các bạn đã đọc bài viết này. Chúc bạn thật nhiều sức khỏe!

>>> Xem thêm một số sản phẩm nấm linh chi chất lượng trên thị trường hiện nay: