Bai giang bai 1 tin hoc 12

dụng của Tin
học để hỗ trợ công
tác quản lý áp dụng
trong những lĩnh vực
nào ?

số ứng dụng

số ứng dụng

cho biết ứng
dụng của Tin học
vào công tác quản
lý được thực hiện
trong những lĩnh
vực nào ?
Công việc quản lý rất phổ biến, có thể nói mọi tổ chức đều có
nhu cầu quản lý.

niệm về hệ cơ sở dữ liệu
Bài 1. Một số khái niệm
cơ bản (Tiết 1)

Bài toán quản lí
Để quản lí học sinh trong lớp, giáo viên
lập danh sách gồm những thông tin
nào ?
STT, họ và tên, ngày sinh, giới tính, địa chỉ,
là đoàn viên hay không, kết quả rèn luyện
(điểm các môn, xếp loại đạo đức,..)

Bài toán quản lí
Hồ sơ lớp
STT Họ tên Ngày sinh
Giới
tính
Đoàn
viên
Địa chỉ
Điể
m
Toán
…
Điểm
Lý
1 Nguyễn An 12/8/1991 Nam C Nghĩa Tân 8.0 … 7.2
2 Trần Văn Giang 21/3/1990 Nam K Cầu Giấy 6.2 … 8.4
3 Lê Minh Châu 3/5/1991 Nữ C Mai Dịch 4.5 … 6.1
4 Doãn Thu Cúc 14/2/1990 Nữ C Trung Kinh 9.0 … 8.6
… …. … … … … …
49 Hồ Minh Hải 30/7/1991 Nam C Nghĩa Tân 7.5 … 5.6
Để quản lí việc đầu tiên là Tạo lập hồ sơ

Bài toán quản lí
STT Họ tên Ngày sinh
Giới
tính
Đoàn
viên
Địa chỉ
Điểm
Toán
…
Điểm
Lý
1 Nguyễn An 12/8/1991 Nam C Nghĩa Tân 8.0 … 7.2
2 Trần Văn Giang 21/3/1990 Nam K Cầu Giấy 6.2 … 8.4
3 Lê Minh Châu 3/5/1991 Nữ C Mai Dịch 4.5 … 6.1
4 Doãn Thu Cúc 14/2/1990 Nữ C Trung Kinh 9.0 … 8.6
… …. … … … … …
49 Hồ Minh Hải 30/7/1991 Nam C Nghĩa Tân 7.5 … 5.6
 Thông tin trong lớp học thường được tập hợp lại thành một
hồ sơ lớp.
 Có thể hình dung hồ sơ trên là một bảng mà mỗi cột là một
thông tin và mỗi hàng là toàn bộ thông tin về một học sinh.

Bài toán quản lý
Bài toán như thế
nào gọi là Bài
toán quản lí ?
Bài toán quản lí rất phổ biến trong xã hội,
là bài toán phải xử lý một lượng thông tin
rất lớn và đa dạng, phép tính đơn giản.

Bài toán quản lí
 Ví dụ:
Quản lí học sinh trong nhà trường.
Lưu trữ thông
tin về học
sinh
Lưu trữ thông
tin về lớp học

Bài toán quản lí
 Hồ sơ có thể sửa chữa những sai sót, thêm mới
hoặc xóa để luôn phản ánh đúng thực tế.
 Việc lập hồ sơ không chỉ đơn thuần để lưu trữ
mà chủ yếu để khai thác, sử dụng: tìm kiếm, lọc,
tra cứu, truy xuất, sắp xếp, đếm, tính trung bình,
tổng…

Các công việc thường gặp khi xử lí thông
tin của một tổ chức
Tạo lập hồ sơ
Cập nhật hồ sơ
Khai thác hồ sơ

Các công việc thường gặp khi xử lí thông
tin của một tổ chức
2.1. Tạo lập hồ sơ
 Xác định chủ thể cần quản lý.
Lớp
….
Học
sinh
Giáo
viên
Thiết
bị
Quản lý
trường học

Các công việc thường gặp khi xử lí thông
tin của một tổ chức
2.1. Tạo lập hồ sơ
 Xác định cấu trúc hồ sơ.
HỌC SINH
Họ tên
Ngày sinh
Giới tính
Điểm Toán
Điểm Văn
Điển Lý
….
GIÁO VIÊN
Họ tên
Ngày sinh
Giới tính
Điện thoại
Môn
….

Các công việc thường gặp khi xử lí thông
tin của một tổ chức
2.1. Thu thập, tập hợp thông tin cần thiết cho hồ
sơ và lưu trữ chúng theo cấu trúc đã xác định.
 Xác định chủ thể cần quản lý.
STT Họ tên Ngày sinh
Đoàn
viên
Giới tính
Điểm
Toán
…
Điểm
Lý
1 Nguyễn An 12/8/1991 C Nam 8.0 … 7.2
2 Trần Văn Giang 21/3/1990 K Nam 6.2 … 8.4
3 Lê Minh Châu 3/5/1991 C Nữ 4.5 … 6.1
4 Doãn Thu Cúc 14/2/1990 Nữ 9.0 … 8.6
… …. … … … … …
49 Hồ Minh Hải 30/7/1991 C Nam 7.5 … 5.6

Ví dụ :
2. Các công việc thường gặp khi xử lí thông
tin của một tổ chức
 Hồ sơ lớp.
STT Họ tên Ngày sinh
Giới
tính
Đoàn
viên
Địa chỉ
Điểm
Toán
…
Điểm
Lý
1 Nguyễn An 12/8/1991 Nam C Nghĩa Tân 8.0 … 7.2
2 Trần Văn Giang 21/3/1990 Nam K Cầu Giấy 6.2 … 8.4
3 Lê Minh Châu 3/5/1991 Nữ C Mai Dịch 4.5 … 6.1
4 Doãn Thu Cúc 14/2/1990 Nữ C Trung Kinh 9.0 … 8.6
… …. … … … … …
49 Hồ Minh Hải 30/7/1991 Nam C Nghĩa Tân 7.5 … 5.6

Các công việc thường gặp khi xử lí thông
tin của một tổ chức
STT Họ tên Ngày sinh
Giới
tính
Đoàn
viên
Địa chỉ
Điể
m
Toán
…
Điểm
Lý
1 Nguyễn An 12/8/1991 Nam C Nghĩa Tân 8.0 … 7.2
2 Trần Văn Giang 21/3/1990 Nam K Cầu Giấy 6.2 … 8.4
3 Lê Minh Châu 3/5/1991 Nữ C Mai Dịch 4.5 … 6.1
4 Doãn Thu Cúc 14/2/1990 Nữ C Trung Kinh 9.0 … 8.6
… …. … … … … …
49 Hồ Minh Hải 30/7/1991 Nam C Nghĩa Tân 7.5 … 5.6
50 Trần Thanh Hà 20/6/1991 Nữ C Nghĩa Tân 8.5 … 7.5
 Thêm: thêm hồ sơ học sinh Trần Thanh Hà mới chuyển lớp.

Sửa: Trần Văn Giang mới kết nạp Đoàn nên cột Đoàn viên sửa
thành ‘C’.
2. Các công việc thường gặp khi xử lí thông
tin của một tổ chức
STT Họ tên Ngày sinh
Giới
tính
Đoàn
viên
Địa chỉ
Điể
m
Toán
…
Điểm
Lý
1 Nguyễn An 12/8/1991 Nam C Nghĩa Tân 8.0 … 7.2
2 Trần Văn Giang 21/3/1990 Nam C Cầu Giấy 6.2 … 8.4
3 Lê Minh Châu 3/5/1991 Nữ C Mai Dịch 4.5 … 6.1
4 Doãn Thu Cúc 14/2/1990 Nữ C Trung Kinh 9.0 … 8.6
… …. … … … … …
49 Hồ Minh Hải 30/7/1991 Nam C Nghĩa Tân 7.5 … 5.6

Các công việc thường gặp khi xử lí thông
tin của một tổ chức
STT Họ tên Ngày sinh
Giới
tính
Đoàn
viên
Địa chỉ
Điể
m
Toán
…
Điểm
Lý
1 Nguyễn An 12/8/1991 Nam C Nghĩa Tân 8.0 … 7.2
2 Lê Minh Châu 3/5/1991 Nữ C Mai Dịch 4.5 … 6.1
3 Doãn Thu Cúc 14/2/1990 Nữ C Trung Kinh 9.0 … 8.6
… …. … … … … …
48 Hồ Minh Hải 30/7/1991 Nam C Nghĩa Tân 7.5 … 5.6
 Xóa: học sinh hồ sơ Trần Văn Giang chuyển sang lớp khác.

Các công việc thường gặp khi xử lí thông
tin của một tổ chức
2.2. Cập nhật hồ sơ
 Thêm hồ sơ.
 Sửa chữa hồ sơ.
 Xóa hồ sơ.
Thông tin trong hồ sơ cần được cập nhật để đảm
bảo phản ánh kịp thời, đúng với thực tế.

Các công việc thường gặp khi xử lí thông
tin của một tổ chức
Theo em nhập dữ
liệu là tạo lập hồ
sơ hay
cập nhật hồ sơ ?
 Nhập dữ liệu là tạo lập hồ sơ.
 Vì: Nhập dữ liệu là tạo ra dữ liệu ban đầu. Sau đó mới
tiến hành các công việc tính toán, thay đổi thêm mới,
xóa bớt,…. Các công việc này gọi là cập nhật hồ sơ.

Các công việc thường gặp khi xử lí thông
tin của một tổ chức
Lớp có bao
nhiêu học sinh
có điểm Toán
trên trung bình ?
STT Họ tên Ngày sinh
 Với hồ sơ sau, em có thể cần khai thác
những gì ?
Giới
tính
Đoàn
viên
Địa chỉ
Điểm
Toán
…
Điểm
Lý
1 Nguyễn An 12/8/1991 Nam C Nghĩa Tân 8.0 … 7.2
2 Hồ Minh Hải 30/7/1991 Nam C Nghĩa Tân 7.5 … 5.6
3 Lê Minh Châu 3/5/1991 Nữ C Mai Dịch 4.5 … 6.1
4 Doãn Thu Cúc 14/2/1990 Nữ C Trung Kinh 9.0 … 8.6
… …. … … … … …
49 Trần Văn Giang 21/3/1990 Nam K Cầu Giấy 6.2 … 8.4
Sắp xếp danh
sách theo bảng
chữcái của tên
HS
Học sinh nào có
điểm Toán cao
nhất ?
In ra giấy các
học sinh giỏi của
lớp.

Các công việc thường gặp khi xử lí thông
tin của một tổ chức
2.2. Cập nhật hồ sơ
 Sắp xếp: hồ sơ theo một tiêu chí nào đó.
 Tìm kiếm: chỉ dựa vào những dữ liệu sẵn có lưu trong hồ
sơ.
 Thống kê.
 Lập báo cáo.
Phục vụ, hỗ trợ cho quá trình lập kế hoạch, ra quyết
định xử lý công việc

Các công việc thường gặp khi xử lí thông
tin của một tổ chức
Khai thác
hồ sơ
Tạo
lập hồ
sơ
Cập nhật
hồ sơ
Mục đích cuối cùng là phục
vụ, hỗ trợ cho quá trình lập
kế hoạch, ra quyết định xử
lí công việc của người có
trách nhiệm.

cố
 Bài toán quản lí là gì ?
 Các công việc thường gặp trong việc quản lí một tổ chức ?
 Mục đích cuối củng của việc tạo lậ, cập nhật và khai thác hồ
sơ là gì ?

niệm về hệ cơ sở dữ liệu
Bài 1. Một số khái niệm
cơ bản (Tiết 2)

cô có
học sinh
kém không ?
Họ cần
thông tin gì
?
Tỷ loại học sinh giỏi
của toàn trường là
bao nhiêu ?
Bạn nào đạt
điểm 10 môn
Toán ?
Lớp có những
học sinh cá
biệt nào ?
Có một học
sinh kém

Hệ cơ sở dữ liệu
Cần phải tạo lập được những
phương thức mô tả, các cấu trúc
dữ liệu để có thể sử dụng máy
tính trợ giúp cho con người
trong việc lưu trữ và khai thác
thông tin

Hệ cơ sở dữ liệu
Vậy Cơ sở dữ liệu là gì ? Hệ
cơ sở dữ liệu là gì ? Chúng
cần thiết như thế nào trong
giai đoạn hiện nay?

Hệ cơ sở dữ liệu
3.1. Khái niệm cơ sở dữ liệu (Database)
 Một cơ sở dữ liệu (Database) là một tập hợp các dữ liệu có
liên quan với nhau, chứa thông tin của một tổ chức nào đó,
được lưu trữ trên các thiết bị nhớ để đáp ứng nhu cầu khai
thác thông tin của nhiều người dùng với nhiều mục đích
khác nhau.

Hệ cơ sở dữ liệu
3.1. Khái niệm cơ sở dữ liệu (Database)
 Ví dụ : Ứng dụng cơ sở dữ liệu của một tổ chức.
CSDL Thư
viện
• Thông tin
về sách
lưu trữ
• Thồng tin
người đọc
CSDL Hãng
hàng không
• Thông tin về
những chuyến
bay
• Thồng tin về
vé bán cho
khách hàng

Hệ cơ sở dữ liệu
3.1. Khái niệm cơ sở dữ liệu (Database)
Xem điểm trên mạng
…..
Mua bán hàng qua mạng
Kết xuất thông tin
Đăng ký học qua mạng
Lợi ích
của
việc
dùng
CSDL

Hệ cơ sở dữ liệu
3.2. Khái niệm hệ quản trị cơ sở dữ liệu (Database
Manager Sytem)
 Phần mềm cung cấp một môi trường thuận lợi và hiệu quả
để tạo lập, lưu trữ và khai thác thông tin của CSDL.
 Hệ cơ sở dữ liệu:
 Thuật ngữ ngữ này để chỉ 1 CSDLvà HQTCSDL quản trị
và khai thác CSDL đó.
Để lưu trữ thông tin bằng máy tính cần phải có:
• CSDL
• Hệ quản trị CSDL
• Các thiết bị vật lý (máy tính, đĩa cứng, mạng máy
tính…)

Khái niệm hệ quản trị cơ sở dữ liệu (Database
Manager Sytem)
 Một số hệ quản trị CSDL:
 Dbase
 Focpo
 Oracle
 Microsoft Access Microsoft Access
 Microsoft SQL Server
 MySQL

Hệ cơ sở dữ liệu
3.3. Các mức thể hiện của CSDL
 Mức vật lý.
 Mức khái niệm.
 Mức khung nhìn.

Hệ cơ sở dữ liệu
3.3.1. Mức vật lý
 CSDL vật lý của một hệ CSDL là tập hợp các tệp dữ liệu
trên các thiết bị nhớ.
Tệp n
….
Tệp 1
Ví dụ: CSDL vật lí của CSDL
lớp gồm 50 tệp, mỗi tệp ghi dữ
liệu thực tế về một học sinh trong
lớp

Hệ cơ sở dữ liệu
3.3.2. Mức khái niệm
 Nhóm người quản trị hệ CSDL hoặc phát triển các ứng
dụng thường không cần hiểu chi tiết ở mức vật lý, nhưng họ
cần phải biết: Những dữ liệu nào được lưu trữ trong hệ
CSDL ? Giữa các dữ liệu có mối quan hệ nào ?
Ví dụ: một lớp học sinh, mỗi học sinh có
một số thông tin: họ tên, ngày sinh, giới
tính,.. tạo thành một bảng, mỗi cột là một
thuộc tính, mỗi hành tương ứng với
thông ti về một học sinh.

Hệ cơ sở dữ liệu
3.3.3. Mức khung nhìn
 Khi khai thác CSDL, một người dùng có thể không quan
tâm đến toàn bộ thông tin chứa trong CSDL mà chỉ cần một
phần thông tin nào đó phù hợp với nghiệp vụ hay mục đích
sử dụng của mình.
 Ví dụ:

Hệ cơ sở dữ liệu
3.3.2. Mức khung nhìn
Giao diện dành cho giáo viên chủ nhiệm
Giao diện dành cho giáo viên môn Tin học
Nhiều khung nhìn với cùng một
CSDL

Hệ cơ sở dữ liệu
 Các mức thể hiện của CSDL

niệm về hệ cơ sở dữ liệu
Bài 1. Một số khái niệm
cơ bản (Tiết 3)

Hệ cơ sở dữ liệu
3.4. Các yêu cầu cơ bản của hệ cơ sở dữ liệu
Tính cấu trúc Tính an toàn và bảo mật
Tính toàn vẹn Tính độc lập
Tính nhất quán Tính không dư thừa

Hệ cơ sở dữ liệu
3.4.1. Tính cấu trúc
 Thông tin trong CSDL được lưu trữ theo một cấu trúc nhất
định.
STT Họ tên Ngày sinh
Giới
tính
Đoàn
viên
Địa chỉ
Điểm
Toán
…
Điểm
Lý
1 Nguyễn An 12/8/1991 Nam C Nghĩa Tân 8.0 … 7.2
2 Trần Văn Giang 21/3/1990 Nam K Cầu Giấy 6.2 … 8.4
3 Lê Minh Châu 3/5/1991 Nữ C Mai Dịch 4.5 … 6.1
4 Doãn Thu Cúc 14/2/1990 Nữ C Trung Kinh 9.0 … 8.6
… …. … … … … …
49 Hồ Minh Hải 30/7/1991 Nam C Nghĩa Tân 7.5 … 5.6

Hệ cơ sở dữ liệu
3.4.2. Tính toàn vẹn
 Dữ liệu phải thỏa mãn một số tính chất, ràng buộc nhất định
theo yêu cầu thực tế.
 Ví dụ:
 0 ≤ Điểm của mỗi môn học ≤10 0 ≤ Điểm của mỗi môn
học ≤10
 Tổng sốhọc sinh trong một lớp ≤30.
 Bạn đọc không được mượn quá 3 cuốn 1 lần.
 Mức lương của một nhân viên không được

Hệ cơ sở dữ liệu
3.4.3. Tính nhất quán
 Trong quá trình cập nhật, dữ liệu trong CSDL phải được
đảm bảo đúng đắn ngay cả khi có sựcố.
Chuyến bay X
còn trống 1 vé
TP Hồ Chí Minh
Hà Nội

Hệ cơ sở dữ liệu
3.4.4. Tính an toàn và bảo mật thông tin
 CSDL cần được bảo vệ an toàn
 Bảo vệ nội dung: Ngăn chặn những truy xuất không
được phép.
 Bảo vệ giá trị: Không để “rò rỉ thông tin”.
 Có khả năng khôi phục được khi có sự cố.

Hệ cơ sở dữ liệu
3.4.5. Tính độc lập
 Khi có sự thay đổi để làm tăng hiệu quả hoặc đáp ứng một
số yêu cầu phát sinh trong thực tế  HệCSDL và các
chương trình ứng dụng cần thay đổi ít nhất có thể.
 Độc lập vật lý
 Vd: thay đĩa từ bằng đĩa quang.
 Độc lập logic.
 Vd: Cần thêm thuộc tính quê quán vào bảng mô tả
thông tin học sinh ở mức khái niệm.

Hệ cơ sở dữ liệu
3.4.6. Tính không dư thừa
 CSDL thường không lưu trữ những dữ liệu trùng lặp hoặc
những thông tin có thể dễ dàng suy diễn hoặc tính toán được
từnhững dữ liệu đã có.
 Ví dụ: Đã có cột soluong và dongia, thì không cần phải có
cột thanhtien. (thanhtien=soluong*dongia).

Hệ cơ sở dữ liệu
3.5. Một số ứng dụng
 Cơ sở giáo dục: Quản lí học sinh …
 Cơ sở kinh doanh: Quản lí việc mua bán hàng…
 Cơ sở sản xuất: Quản lí dây chuyền sản xuất…
 Tổ chức tài chính: Quản lí tài chính…
 Tổ chức ngân hàng…