Bai bao gthieu ve BBNs ungdungtrongquanlyxaydung – MẠNG BAYESIAN BELIEF NETWORKS (BBNs) VÀ ỨNG DỤNG – Studocu

M

Ạ

NG BAYESIAN BELIEF NETWORKS (BBNs)

VÀ

Ứ

NG D

Ụ

NG VÀO QU

Ả

N LÝ XÂY D

Ự

NG

KS. Nguy

ễ

n V

ă

n Tu

ấ

n, ThS. L

ư

u Tr

ườ

ng V

ă

n

1. GI

Ớ

I THI

Ệ

U

Bayesian Belief Networks (BBNs) còn

g

ọ

i là Bayesian Networks (BNs) hay Belief

Networks (BNs)

đượ

c phát tri

ễ

n

đầ

u tiên

vào cu

ố

i nh

ữ

ng n

ă

m 1970s

ở

Đạ

i h

ọ

c

Stanford [1]. BBNs là mô hình

đồ

th

ị

(

graphical model

) th

ể

hi

ệ

n m

ố

i quan h

ệ

nhân – qu

ả

(

cause – effect

) gi

ữ

a các bi

ế

n.

BBNs ch

ủ

y

ế

u d

ự

a trên lý thuy

ế

t xác su

ấ

t

có

đ

i

ề

u ki

ệ

n hay còn g

ọ

i là lý thuy

ế

t Bayes

(

Bayesian theory, hay Bayes’ theory

). Chính

vì th

ế

, k

ỹ

thu

ậ

t này có tên g

ọ

i là Bayesian

Belief Networks (BBNs). BBNs còn là m

ộ

t

d

ạ

ng c

ủ

a bi

ể

u

đồ

ả

nh h

ưở

ng (

influence

diagram

), k

ế

t h

ợ

p hài hòa gi

ữ

a lý thuy

ế

t

xác su

ấ

t và lý thuy

ế

t

đồ

th

ị

để

gi

ả

i quy

ế

t

hai v

ấ

n

đề

quan tr

ọ

ng:

tính không ch

ắ

c

ch

ắ

n và tính ph

ứ

c t

ạ

p

,

đượ

c

ứ

ng d

ụ

ng r

ộ

ng

rãi trong toán h

ọ

c và k

ỹ

thu

ậ

t [2].

S

ơ

đồ

1a, 1b trình bày mô hình minh

h

ọ

a cho m

ạ

ng BBNs.

S

ơ

đồ

1a: Mô hình minh h

ọ

a m

ạ

ng

BBNs [3]

S

ơ

đồ

1b: Mô hình minh h

ọ

a m

ạ

ng

BBNs [3]

Cùng v

ớ

i các lý thuy

ế

t khác nh

ư

lôgic

m

ờ

(

Fuzzy Logic

), m

ạ

ng n

ơ

ron nhân t

ạ

o

(

Artificial Neural Networks – ANNs

), thu

ậ

t

toán gen (

Genitic Algorithrs – GAs

)…, BBNs

là ph

ươ

ng pháp ch

ủ

y

ế

u d

ự

a trên xác su

ấ

t

có

đ

i

ề

u ki

ệ

n

để

d

ự

báo (

prediction

) ho

ặ

c

chu

ẩ

n

đ

oán (

diagnosis

) m

ộ

t s

ự

vi

ệ

c, m

ộ

t

v

ấ

n

đề

đ

ã,

đ

ang và s

ắ

p x

ả

y. Ch

ẳ

ng h

ạ

n,

trong thiên nhiên,

để

d

ự

báo n

ướ

c l

ũ

hay

bão cho m

ộ

t khu v

ự

c nào

đ

ó, ta d

ự

a vào d

ữ

li

ệ

u c

ủ

a các l

ầ

n x

ả

y ra bão, l

ụ

t tr

ướ

c

đ

ó và

nh

ữ

ng b

ằ

ng ch

ứ

ng (

evidences

) hi

ệ

n t

ạ

i liên

quan, xây d

ự

ng mô hình BBNs và t

ừ

đ

ó ta

có th

ể

d

ự

báo

đượ

c có hay không vi

ệ

c x

ả

y

ra n

ướ

c l

ũ

hay bão và m

ứ

c

độ

ả

nh h

ưở

ng là

nh

ư

th

ế

nào.

Trong l

ĩ

nh v

ự

c xây d

ự

ng, BBNs dùng

để

d

ự

bá

o,

đ

ánh giá r

ủ

i ro ti

ế

n

độ

, kinh phí,

ch

ấ

t l

ượ

ng, tai n

ạ

n lao

độ

ng…Ngoài ra,

BBNs còn

đượ

c dùng

để

chu

ẩ

n

đ

oán trong y

h

ọ

c; trong công ngh

ệ

k

ỹ

thu

ậ

t, d

ự

báo ch

ấ

t

l

ượ

ng c

ủ

a các ph

ầ

n m

ề

m máy tính, r

ủ

i ro

tai n

ạ

n

đườ

ng s

ắ

t…[1

], [8].

1