Để bắt tay vào viết một bài văn, dù là nghị luận văn học hay nghị luận xã hội, thì phần khó khăn nhất có lẽ là phần mở bài. Bởi vì đây là phần đề cập đến vấn đề mà đề yêu cầu, phần bắt đầu cho một loạt các phân tích, diễn giải sau đó, phần quyết định đến sự hấp dẫn của bài văn đối với người đọc. Thế nên, có khi phải mất đến nửa tiếng đồng hồ để suy nghĩ cách vào vấn đề cho hay, cho đúng trọng tâm để không bị lạc đề.

Vậy làm sao để có một mở bài cho văn nghị luận xã hội thật hay, thật cuốn hút, thì các bạn hãy cùng tham khảo những cách sau đây nhé!

Để viết một mở bài đúng, trước hết phải xác định vấn đề được nêu ở đề bài, là tác giả hay tác phẩm, là yêu cầu về nội dung hay hình thức, là đề đóng hay đề mở, là nghị luận xã hội hay nghị luận văn học. Sau khi xác định đúng vấn đề, phải có những kiến thức nền tảng cơ bản và khái quát nhất để viết mở bài.

Để viết mở bài hay, phải đọc nhiều, vận dụng các cách diễn đạt mượt mà, bóng bẩy đã học được từ các tài liệu tham khảo. Để mở bài mượt mà hơn, lưu ý nên viết các câu dài, câu ghép, câu phức nhiều thành phần và tăng cường sử dụng các tính từ miêu tả, biểu cảm.

Như các bạn đều thấy, đề văn nghị luận xã hội rất được quan tâm vì độ bao rộng của nó. Đề văn nghị luận xã hội thường chia làm hai loại chính là nghị luận xã hội về một tư tưởng đạo lý và nghị luân xã hội về một hiện tượng đời sống. Trước tiên đọc một bài văn, bạn phải xác định rõ ràng kiểu đề đề có cách mở bài phù hợp. Đối với bạn nào diễn đạt chưa thật hay, hoặc chưa có sự linh hoạt trong việc sự dụng câu từ thì những cách làm theo quy tắc đôi khi lại là vị cứu tinh suất sắc đấy.

Có thể áp dụng các cách sau đây để mở bài:

1. Cách một, là mở bài theo cách nêu mục đích. Với mình đây là một cách khá phổ biến và áp dụng được rất nhiều loại đề đấy. Khi đọc một đề văn lên bạn hãy nghĩ đến ý nghĩa của nó, công dụng của nó và chỉ cần thêm những cụm từ chỉ mục đích vào.

* Ví dụ với đề bài: “Trên con đường thành công không có dấu chân kẻ lười biếng”. Hãy trình bày suy nghĩ của anh chị trong câu nói trên.

Câu nói này có ý nghĩa khuyên mỗi người học phải biết chăm chỉ, rèn luyện thì mới thành công. Ta chỉ cần chú ý tới nội dung nhằm khích lệ mỗi người phải biết siêng năng, chăm chỉ rèn luyện để tìm kiếm những thành công trong cuộc sống:

“Ai đó đã nói rằng “Trên con đường thành công…”. Câu nói ấy đã để lại trong long mỗi người nhiều suy nghĩ sâu sắc” –  Cách làm này rất nhanh và dễ; tuy nhiên không phải dạng đề nào cũng áp dụng được. Với những câu khẩu hiệu như “tiền tài và hạnh phúc”… thì mở bài theo cách này khó mà thuyết phục người đọc.

2. Cách hai, bạn có thể dẫn dắt bằng một vấn đề trái ngược với vấn đề nghị luận. Đây là một trong nhưng cách mở bài ấn tượng người đọc. Để sử dụng cách này, mình sẽ nói một điều gì đó nhiều người công nhận, nhưng  điều đó lại trái ngược lại vấn đề đề bài đặt ra.

* Ví dụ đề bài “Thử thách của cuộc đời không phải là dám chết mà là dám sống”. Suy nghĩ của bản thân em về vấn đề trên.

Trong cuộc sống dường như cái chết kết thúc cuộc đời vốn là cái thứ gì đó thật đáng sợ. Người ta coi cái chết như một thử thách đáng gờm mà không phải ai cũng dám đối mặt. Ấy thế mà có ý kiến cho rằng “Thử thách của cuộc đời không phải là dám chết mà là dám sống”. Tưởng như sai lầm, những suy nghĩ thấu đáo, câu nói ấy lại thật ý nghĩa và sâu sắc.

3. Cách ba, bạn nên dẫn dắt vấn đề bằng cách kể lại một câu chuyện liên quan đến vấn đề nghị luận. Cách này tức là bạn kể một câu chuyện sau đó hướng tới vấn đề. Tuy nhiên cách này không phải lúc nào cũng dùng được vì có nhiều bạn thất bại trong cách dẫn dắt câu chuyện, kể quá lan man, dài dòng không thoát ý, không tập turng vào vấn đề. Mình có lời khuyên là hãy dành cách kể chuyện này khi nhớ câu chuyện nào thật đắt, hay và phù hợp với vấn đề cần nghị luận.

(Mod Ngữ Văn)